Циклдік жұмыссыздық .
Циклдік жұмыссыздық құлдырау кезеңінде , яғни жалры немесе жиынтық шығындардың жетіспеушілігімен сипатталатын кезеңдепайда болады . Тауарлар мен қызметтерге жиынтық сұраныс азайғанда , жұмысбастылық төмендейді , жұмыссыздық өседі . Сол себепті циклдік жұмыссыздықты кейде “ сұраныс тапшылығына байланысты жұмыссыздық ” деп атайды .
2,1. Мемлекеттік саясат және уақытша жұмыссыздық .
Уақытша жұмыссыздықты түсіру жолымен жұмыссыздықтың табиғи деңгейін төменднту көптеген мемлекеттік бағдарламалардың мақсаты болып табылады . Мемлекеттік жұмыс қызметі жұмыспен қамтылмаған еңбекке жарамды халықты жұмыспен қамтуда тиімділікті көтеру үшін бос орындар туралы хабарлама тарады . Мамандықты ауыстыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар жұмысшылардың кейбір салалардан тез өсетіндерге өтуін жеңілдетуге бағытталған . Бұл бағдарламалар жұмысқа орналасу деңгейінің өсуіне қаншалықты мүмкідік туғызса , соншалықты олар жұмыссыздықтың табиғи деңгейін төмендетеді .
Керісінше жұмыссыздықтан сақтандыру жүйесі жұмыссыздардың санын ұлғайтатын мемлекеттік бағдарлама болып табылады . Осы бағдарлама бойынша жұмысын жоғалтқан жұмыссыздар белгілі уақытта шамалап жалақы алуы мумкін . Бірақ жұмыссыздық бойынша жәрдемақа төлеудің нақты шарты жылдан жылға өзгеріп отыратындықтан жұмыссыздықтан сақтандыру бағдарламасымен қамтылған жұмысшылар әр түрлі жалақы алады .
Жұмыссыздықтан сақтандыру жұмысты жоғалтудың экономикалық зардаптарын жеңілдетіп , бір уақытта жұмыссыздардың санын ұлғайтады және жұмыссыздықтың табиғи деңгейін көтереді . Жәрдем алатын жұмыссыздар жұмасты белсенді іздемейді және олар көбінесе жалдау қарқанының көрсеткішін түсіретін көзқарасы бойынша ұнамсыз ұсыныстарды қабылдамайды . Одан кейін жұмыссыздықтан сақтандыру жүйесінің болуы кәсіпкерлердің жұмысшыларды жұмыстан шығару шешімін тез қабылдануына әсер етеді , ал ол жұмыстан босату қарқыны көрсеткішінің өсуіне әкеледі .
Жұмыссыздықтан сақтандыру деңгейінің көтерілуі туралы факт , бұл саясаттың қажеттігін білдірмейді . Осының жағымды жағы – жұмысшылардың нақты табыс алатындығына сенім тудырады . Осыдан кейін жұмысшылардың ұнамсыз жұмысқа қарсы болуына жағдай жасап , бұл саясат мүмкін жұмыс күші мен жұмыс орындары құрылымының сипаттамасы арасындағы тура сәйкестікті орнатуға жағдай тудырады . Салыстырмалы нәтижелік пен жұмыссыздықтан сақтандырудың әр түрлі жүйелерінің құнын бағалау қиын проблема
Жұмыссыздықтан сақтандыру мәселесін зерттейтін экономистер , көбінесе жұмысшылар санын қысқарту үшін бұл жүйені реформалау жолдарын ұсынады . Сондай ұсыныстардың бірі жұмысшыны жұмыстан шығаратын фирмаға жұмыссыздық жөніндегі жәрдемақыны толық көлемде төлеуді ұсынады . Бұндай жүйе жүз пайыздық өтем жүйесі деп аталады , себебі әр фирманың жұмыссыздықтан сақтандырудағы жарнасы жұмыссыздықтың масштабын бейнелейді . Қолданыстағы боғдарламалардың көбіішінараөтем жүйесіне негізделген .Осығансәкес жұмысшыны - жұмыстан шығаратын фирмадан осы жұмысшыға жұмыссыздығы үшін берілетін демінің тек бір бөлігі ғана алынады .Фирмаға жұмыстан босатылған жұмысшылардың өмір сүру деңгейін сақтау шығынының бір бөлігі түсетіндіктен , оған уақытша сұраныстың төмендеуі кезінде артық жұмысшалардан құтылу пайдалы . Өтемақының өсетіндігі көбінесе уақытша жұмыстан босатуды шектеуге мүмкіндік туғызады .
