1 бөлім
Көштің басшысы Қаржастан шыққан Азнабайұлы Сейтен(Қасым ханды қолдап, атамекені Көкшетаудан кету себебі- устав дейді.). Жолды білетін – Сәмен. Абзал ақсақал – көш бастаған қария. Қазіргі беті – Балқаш маңындағы кең алқап. Арғы мақсаты – Сыр бойына өткен Қасым ұлдары Кенесары мен Саржанға қосылу. Қасыммен көшкен рулар – Алтын, Уақ, Алтай, Тоқа. Қайда көшті – Бестаңбалы жері (Хиуа иелігіндегі Сыр бойы).Мақсаты - Сыр бойындағы қалың қазақты Абылайдың ақ туы астына жинап, діні бір Қоқанмен тізе қосып жұртымызды тыныш, алаңсыз ету.(патшаға бекініс салып, приказ құруына қарсы шықты) Қалған жұртқа не болды - 10 жылда Талды өз. сағасында Қарқаралы өкірігі, Қызылжар бекінісінің жанында Көкшетау өкірігі, Семей бекінісінің тұсында Аякөз өкірігі, Омбы қаласынан төмендеу Ақмола өкірігі, Жәміш бекінісінің қасынан Баянауыл өкірігі, Аманқарағайдан жоғары Құсмұрын өкірігі, Омбының оңтүстік саласында Үшбұлақ өкірігі құрылды. Бүкіл Арқа жеріне темір тор жабылды, енді тырп етіп көрші
Қубетұлы Ожар – Сейтеннің үзеңгілес досы(Ақпатшаны жақтап,Қасымды даттап, Сейтен одан күдіктенеді; Жақып, Сақып, Сәменмен бірге көшті сатады). Қоңырқұлжа Құдаймендіұлы – Ақмола аға сұлтаны.
Жылқы жылғы устав бойынша Орта жүз 8 округке бөлінді, округті 3 жылға сұлтандар сайлаған аға сұлтан басқарды. Округке бір рулы елдің 15 – 20 болысы кіреді, оны Шыңғыс ұрпақтары – сұлтандар басқарды. Әр болыста 10 – 12 ауыл, оны 3 жылға халық сайлаған ауыл старшыны басқарды. Арқа жерінде әр ауыл 100 қаралы үй.
Сейтен: Ақ патша қазақ істерін екіге бөлді. 1-жесір дауы, алыс беріс сияқты ұсақ істерді билер шешкен. 2-кісі өлімі, барымта, үкіметке бағынбауды аға сұлтан басқарған округтік приказ қарайды. Округтік приказ құрамы: 2 патша қызметкері мен 2 жылға сайланған қазақ жәсиәтір. Бұлардың шешімін губернаторлық сот бекітеді. Уставта: «Қазақ діншіл халық емес, оны шоқындырып алуға болады»
Батыс Сібірдің тұрғын жұрты мен жер айдалып барған адамдар арасында әйелдер жеткіліксіздігін еске алып, І Николай патша 1825 жылы 11 февраль күні Сібір генерал-губернаторы мен Орынбор соғыс губернаторына Сібірмен шектес қазақ секілді «бұратана» ұлттардың жас қыз балаларын қолға түсіруге жарлық берген. Міне осы жарлық Сейтеннің туған інісі Тайжанның жеті жасар қызы Алтыншашты да қармаққа түсірген еді.
«Адам сыры — сандық ішіндегі қазына. Онда алтын жатыр ма, бақыр жатыр ма, бірден білу қиын. Кілтін іздеу керек»-Сейтеннің туған інісі Тайжанның қызы Алтыншаш туралы Ожарға айтар –айтпасын білмей, ойлаған ойы
Достарыңызбен бөлісу: |
