1-Дәріс Геоботаниканың мақсаты, міндеті, негізгі ұғымдар және терминдер
ІІсаммофитті бұталы қауымдардың өсімдіктер жамылғысын құруға қатысуы (мың, шаршы км) (Рачковская және т.б. 2003)
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
darister1-15. geobotania (1)
Сессия Геоботаника, бизнес проект Аладдин, English. A2, 2021-2022, 1 semester (2), 1.9.Сарматтар (1), 1.8.Сақ мәдениеті (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Жазықтық және ұсақ шоқылар шөлдсрі
- Гаулар алды шөлдері
- Саванноидтар (эфемер- эфемероидтар)
| ІІсаммофитті бұталы қауымдардың өсімдіктер жамылғысын
құруға қатысуы (мың, шаршы км) (Рачковская және т.б. 2003)
Ескерту. Өсімдіктер жамылғысын құрудағы қатысу ерекшеліктері: Басымдылық (доминирования). Псаммофильдік бұталардың хорологиялық өлшемдер құрамындағы артықшылығы. Қауымдардағы псаммофильдік бұталардың содоминант (со- доминирование) болуы. 4. ГІсаммофильдік бұталардың өсімдіктер жамылғысыпдаі 11 басқа хорологиялық өлшемдерге қатысуы. 7. Сексеуілді (Наіохуіоп) шөлдер Сексеуілдер - Сахара-Гоби шөлдеріндегі экологиялық-физиопо миялық, фитоценотикалық, ландшафтық жәнс шаруашылық криіс рийлері бойынша өз ерекшеліктері бар өсімдік қауымдарыныц бірі Кейбір мамандар оларды шөл орманы деи атайды жэне орман фон дына жатқызады. Сексеуілдіцормандықстатусы -оныцотын ресурсы, суды ретісу ші, мелиоративгік-құмды бекітуші жэне жайылымдықты қорғаудаі і.і маңыздыдығына байланысты. Сексеуілдің ареалының азаюы және деградацияға ұшырауы - оііі.і адамдардың көпжылдан бері пайдалануы, сексеуілді шөлдердсі і ерекше қорғауды қажет ететін объектілер қатарына қосуды талап етеді. Қазақстанда жэне Орта Азияда кездесетін сексеуілдің 3 түрінін түрі қара сексеуіл (Наіохуіоп арһуііит) жэне ақ сексеуіл (Наіохуіоп ретісит) кеңінен таралған. Ал үшінші гүр Зайсан сексеуілі (Наіохуіоп аттосіепсігогі) тек Қазақстанның шығысында Жоцгар провинциясында кездеседі. Бұл түрдің ареалыныц негізі - Орталық Азиядағы Гоби шөлі (Лавренко, 1962). Сексеуілдің қауымдардағы эдификаторлық рөлі жэне ортаны жа саушы рөлі оның экобиоморфасымен анықталады. Ағаш жэне бүіа формаларыныц биіктігі 120 см кейде 400 см (800) дейін жэне тамыр жүйелері топыраққа 10 м шамасында енеді. Сондықтан секссуіл қауымның структурасының негізін анықтайды жэне аз болса да фп тоценозда доминанттық рөл атқарады. Наіохуіоп арһуііит - эвритопты фреатофил, галофил пелитро- фил, псаммофил; Наіохуіопрегзісит - стенотоп гы псаммофил. Сексеуілді шөлдердің 3 экология-физиономиялық типтері бөлінген: Қара сексеуілді (Наіохуіоп арһуііит) Ақ сексеуілді (Наіохуіоп регзісит) Аралас сексеуілді (Наіохуіоп арһуііит, Наіохуіоп регзісит) Бұлардан басқа Қазақстанда Зайсан сексеуілінің (Наіохуіоп аттосіепсігоп) формациялары кездеседі. Сексеуілді қауымдар «Қазақстан жэне Орта Азия өсімдіктерініц картасында» (1995) 36 фитохорологиялық типтерінде басым (до- минант рөлінде). Ондай территориялар яғни сексеуілдің экология- фнзиономиялық тиіггері жалпы піөлдер аймағының 24,3% алыгі /кагыр. Сексеуілдер содоминанггар жоне ингредиснттер құрамында картаның 27 бөлігінде кездеседі. 7.1 Кара сексеуілді (Наіохуіоп арһуііит) шөлдер Қара сексеуіл - иран-тұрандық түр, жапырақсыз бұта немесе жар- і ылай ағаш (ГІрозоровский, 1940) өте қолайлы экологиялықжағдайда биіктігі 7-8 м дейін болуы мүмкін. Ассимиляциялық қызметті жылда іүсіп қалатын өркендср атқарады. Өте жні ағаш формасында, бірақ іа тұрақты отынға кесудің нәтижесінде бұта формасында болады (биіктігі 1,5-2 м). Өсімдіктің экологиялық амплитудасы өте кең ксерофил, суккулент-сабақты галофил (Акжигитова, 1973). Негізінен құмды, сазды жэне ұсақ тасты топырақгарда өседі. Ақ сексеуілден айырмашылығы қара сексеуілді қауымдар жар- гылай бұталы және жартылай бұташалы (8аПоІа агһизсиіа, 8. огіепіаііз, Наіоіһатпия зиЬарһуІІиа, Кгазсһепіппісоуіа сегаіоісіез) жоне Агіетгііа, Апаһахгі түрлері кездеседі. Қара сексеуілдіктерде шөптесін өсімдіктердсн 8аһоІа, 8ааесіа, Сіітасоріега, Косһіа жоне Ьопсіегіа, КігіІо\гіа, Сегаіосагриз т.б. кездеседі. Л. Е. Родин (1963) кара сексеуілдер формациясын эвксерофитті шөлдік жартылай ағаш өсімдіктер типіне жатқызады. Л.Я. Курочки- на (1978) қара сексеуілдіктерді өсімдіктсрдіц шол-ағаш эвксерофит тиніне жатқызады. Өзбекстанда Н. И. Акжигитова (1973) қара сексеуілдерді I Іаіорһуіа деген өсімдіктер типіне жатқызады. Р. В. Камелин (1979) қара сексеуілдерді тоғай флороценотипіне жатқызады. Қара сексеуілдер шамалы аудандарды алып жатыр: солтүстік шөлдерде - 1,2%, ортаңғыда - 2,8%, оцтүстікте - 3%. Қазіргі заманда қара сексеуілдер ареалы шөлдердің барлық тармақтарында азаюда. Солтұстік шөл аймак тармағында қара сексеуілдер учаскелері Арал маңындағы Қарақұмда жоне Торғай ойпатында. Ортаңғы шөлтармағында Арал маңындағы құмдарда Мойынқұмда жоне оңтүстік Балқаш маңында кездеседі. Оңтүстік шөл тармағында қара сексеуілдср Заунгуз ойгіаңында, орталық жоне оңтүстік-шығыс Қызылқұмда кездеседі. 7.2. Ақ сексеуілді (Наіохуіоп регяісит} шөлдер Ақ сексеуіл - иран-тұрандық түр (Лавренко, 1965). Аласл /к.і,» тылай ағаш немесе бұта биіктігі 2-2,5 м. Қолайлы жағдайда 5-6 м Афильді өсімдіктерге жатады. Ауа-райы ысығанда ассимиляцимиі.ін өркендері түседі. Тамыр жүйелері топыраққа 6 м тереңдікке деіпп енеді. Ақ сексеуіл - ксерофил, псаммофил, құмдарды бекітеді. Же і мен ашылып қалуына байланысты қара сексеуілмен салыстыріан п, құмға көміліп қалуға шыдамдырақ. Ақ сексеуілдер формациялары Қазақстан жэне Орта Азия қүмні.і шөлдеріне тэн. Б. А. Быковтың (1968) ойынша ақ сексеуіл қара сексеуілдіи генетикалық туындысы. Л. Я. Курочкинаның (1966) ойынша ақ сексеуілдің эпидермисі 1 қабатты, устьицелері терең орналасқан осмостық қысымы жоғары Сондықтан қара сексеуілмен салыстырғанда құрғақшылықк;, төзімді. Ақ сексеуілдің оңтүстік шөлдердегі құмды массивтерде кеңінен таралғанын осымен тұсіндіруге болады. Наіохуіоп регхісит формацияларының флоралық құрамында 175 түрлер кездеседі (Родин, 1956; Курочкина, 1966). Ол 175 түрдің іінін де эфемерлер жэне эфемероидтар өте көп - 62 түр, ағаштар жэне бұталардың - 40 түрі копжылдық шөптер - 30 түр, біржылдық ұзақ вегетациялық өсімдіктер - 22 түр, жартылай бұталар жэне жартылаіі бұташалар - 15 түр. Ақ сексеуілдер формацияларында Солтүстік және Оңтүстік Тұранда да кездесетін жалпы түрлер саны - 52. Л. Е. Родин (1948) және Л.Я. Курочкина (1966) ақ сексеуіл фор мацияларын шөлдегі эвксерофитті ағаш (жартылай ағаш) өсімдіктер типіне жатқызады. Р. В. Камелин (1974) ақ сексеуілдерді Тұрандық псаммофитон өсімдіктер типіне жатқызады. Ақ сексеуіл формациялары туралы бірнеше регионалдық жіктеме- лер жасалған. Мысалы, Батыс Туркменияға арналған Родин, (1963), жіктемесі Қазақстан құмды шөлдеріне - Гвоздева, (1960); Курочкина, (1978) Өзбекстан шөлдері үшін - Гранитов, (1967) жіктемесі. 7.3 Аралас сексеуілді (Наіохуіоп арһуііит, Наіохуіол ретісит) шөлдер. Лралас сексеуілді шөлдер негізінен ортаңғы шөлдерде, сирек те болса кейде оңтүстік шөлдерде кездеседі. Аралас сексеуілді қауымдарда Наіохуіоп арһуіішп және Наіохуіоп рсгяісит түрлері бірге доминант болады, яғни басым болады. Аралас сексеуілді қауымдардың құрамында: Біржылдық сораңдар тобы (Косһіа ігапіса, К. осіопіоріега, Ьаіяо/а яр.) Біржылдық қоңырбастар тобы (Апіяапіһа Іесіогит, 8сһіятия агаЬісия) Бұталар тобы (Саііі&опіит түрлері, Ріегососсия түрлері, \яіга§аІия, Аттосіепсігоп түрлері, Аігарһахія геріісаіе, А. яріпояа) Бұташалар - Ерһесіга Іотаіоіерія, Е. сііяіасһуа Жартылай бұташалар - Агіетіяіа іеггае-аІЬае, Косһіа ргояіга- іа Псаммофилдер - Маияоіеа егіосагра, Агіетіяіа агепагіа, А. аІЫ- сегаіа, А. яоиуагіса, А. іеггае-а/һае Солтүстік Тұран сексеуілдіктерінде тұрақты А§горугоп /гауііе кездеседі. Аралас сексеуілді қауымдардың ценотикалық эртүрлілігі онша мол емес. Бұлар: Тамыр жусанды-аралас сексеуілді (Наіохуіоп регяісит, //. арһу/іит, Агіетіяіа іеггае-аіһае) Терескенді-аралас сексеуілді (Наіохуіоп регяісит, Н. арһуІІит.Кгаясһепіппікоуіа сегаіоісіея) Псаммофитті бұталы-аралас сексеуілді қауымдар тфемероидтардың (Сагехрһуяос/ея, Саіаһгояеііа һитііія) қатысуымен Ұзақ вегетациялы біржылдықтар (Сегаіосагрия иігісиіояия, Теігасте гесигсаіа, Ногапімгсіа тіпог) жэне эфемерлер. 7.4. Зайсан сексеуілді (Наіохуіоп аттосіепсігоп) шөлдер Зайсан сексеуілі - ареалы типі Жоңғар-Гоби Қазақстанның тек оңтүстік-шығыс бөлігінде кездеседі (тау аралық ойпаттарда - Зайсан ойпатында және Жоңғар қақпасы маңында). Гоби шөлінің негізгі доминанттарының бірі. Құмайт және құмды, эдетте қиыршықтасты гопырақтарда кездеседі. Зайсан сексеуілінің екі тіршілік формасы бар: Бұта - биіктігі 70-150 см дейін, Ағаш (жартылай бұта) - биіктігі 5-6 м. Жоңғар қақпасы маңында қиыршық тасты тегістіктерде аласа бойлы Зайсан сексеуілі қауымдары кездеседі. Бұл қауымдар негізінен көпжылдық сораңды-Зайсан сексеуілді (Наіохуіоп ат- тосіепсігоп, Заһоіа Іагісі/оііа, Лгіһгорһуіит ЪаІсһа8сһеп8е, Щіпіа геуеііі) фитоценоздар тау алды жазықтықтарда, қоңырбасты- жусанды-бұталармен аралас кездеседі. Соңғылары лай су ағатып ыза бойларында болады. Жоңғар қақпасы районында (Жалаңашкөл маңында) псаммофитті Зайсан сексеуілді учаскелер кездеседі. Бұл учаскелерде Наіохуіоп аттосіепсігоп, Саііі^опит және басқа псаммофиттер түрлерімен бірге өседі. Л. Я. Курочкина (1978) классификациясында Зайсан сексеуілі эвксерофильді ағаш типі өсімдіктеріне жатқызылған. Е. И. Рачковская (1993) - галофитнопалеоэремофитті бұталар формациясы тобына жатқызған. Астраі алды жэне шырмауықты шөлдер Оңтүстік Тұран шөлдерінде жусандар және көпжылдық сораңдармен бірге астрагал жэне шырмауық туыстары түрлері кецінен таралған. Астрагал және шырмауық түрлері негізінен сазды жэне құмайт топырақтарда көбірек кездеседі. Астрагалды жэнс шырмауықты өсімдіктер қауымдарын Е. П. Коровин (1961) жэне И. Ф. Момонтов (1973) өсімдіктердің гипсофитті типіне жатқызады. 8.1. Астрагалды шөлдер Лаіга§аІи8 \'Шо8І88Іти8 - Астрагал космический (Сингрен- өзбекше) - Оңтүстік Тұран шөлінің эндемі. Бұл түрдің ареалы - Қызылқұмның оңтүстік бөлігін, Каршип даласын, Сундукли құмдарын, Қарақұмның оңтүстік бөлігін, Памир-Алайдың тау етегін қамтиды, локальды Ферғана аңғарында кездеседі. Л8іга§а1и8 үі11о8І88Іти8 -биіктігі 80 см дейін. Жартылай бұта. Псаммофил (Гранитов, 1964), гипсофил (Момонтов, 1973). Сингрендер Оңтүстік-шығыс Тұран провинциясында шөлдер өсімдіктер жамылғысында әсіресе псаммофитті-бұталы қауымдарда айтарлықтай рөл атқарады. 8.2 Шырмауыкты (Сопуо1уи1и§ һатадае) шөлдер Шөлдік шырмауық (Сопуюһтіиз һатаһае - вьюнок пустынный) (өзбекше партек) - Тұранды-Орта Азиялық түр. Шөлдік шырмауық ареалы - Мойынқұмда, Қызылқұмда, Қарақұмда, Әмудария, Сырдария, Зеравшан, Сурхандария, Вахш, Кафиринган өзендері аңғарларын, Каршин даласын, Сырдария Қаратауы, Шатқал, Ферғана, Алай, Нуратау, Зеравшан, Гиссар, Кугитанга, Бабатага жоталары етегін қамтиды. Иранда да кездеседі (Виноградова, 1986). Шөлдік шырмауық - биіктігі 15-30 см. Жартылай бұташа, жапырақтары құрғақшылық кезінде түсіп қалуы мүмкін. Бұл өсімдіктің каудексі 5-8 см тереңдікте болады, олардан жыл сайын бүршіктер пайда болып жэне тармақтанудың екінші буындары пайда болады. Көбеюі тек тұқымдары арқылы. ГІолиморфты түр. Партек (Коровин, 1961) көп сабақты шөп гесін өсімдік. И. И. Гранитов (1967) партекті жартылай бұтаға жатқызады. Гипсті топырақтарда кеңінен таралғанына және тамыр жүйесінің ерекшеліктеріне байланысты И. Ф. Момонтов (1973) жэне И. И. Гра- нитов (1967) бұл түрді гипсофилдерге жатқызады. Партек фитоценоздары Оңтүстік Қызылқұмға тэн. Е. И. Рачковская жэне т.б. (2003) мэліметтері бойынша шөлдік шырмауықтың барлық қауымдарында А8іга§аІи$ УІІІО8І88Іти8 қатысады өте жиі содоминант ретінде. Сингренді малдар жақсы жейді. Кысқа өмірлі (малолетники) шөлдер Қысқа өмірлі қыста көк қауымдар Копетдаг (оңтүстік-батыс Туркмения) тау етегі жазықтықтарында айтарлықтай территорияны алып жатыр. Қысқа өмірлілерді А. В. Прозоровский (1940) «эфемерлі облыс» деп бөлді. Ал кейбір ғалымдар қысқа өмірлілерді субтропикалық шөлге жатқызды (Бердиев, 1987) климатологтардың ойынша Оңтүстік-батыс Копетдаг құрғақсубтропикке жатады, қысы ылғалды жэне жазы құрғақ (Кувшинова, 1972). Күз-қыс-көктемгі ылғалды кезеңде сазды тұзданбаған топырақтарда эфемерлі қауымдар дамиды. Оларда Егеторугит огіепіаіе басым болады, Ьеріаіеит /Іі/оііит, Зігіуо^еііа а/гісапа, 3. кагеііпіі, Місгосерһаіа іатеііаіа, Аіумит іигкезіапісат, Апсіго^асе тахіта, Козігаіа сгізіаіа өсімдіктері кездеседі (Бердиев, 1987). Талломды шөлдер Балдырлар жэне қыналардың эртүрлі топтарынан тақырларда талл омды өсі мд і ктер пай да болған. Тақырлар шөлдер л андшафтары 11; і тэн компонент. Тақырлар онша үлкен емес учаскелермен шөлдердіп эртүрлі аймақтарында кеңінен таралған. Тақырлар жиі Үстіртте, Бетпақдалада, Қарақұмда (құмдар арасындағы ойпаттарда) Амудария, Мургаб, Теджен ескі аллювиалі. ды жазықтықтарында кездеседі. Бұрын тақырларда тіршілік жоқ дс ген ой басым болып келді. Кейінірек тақырларда өсімдіктер жабыпы бар екендігі айқындалды. Ол өсімдіктер жабынын көк-жасыл бал дырлар жэне қыналар аз да болса эфемерлер, біржылдық сораңдар құрады. Балдырлы тақырлар геологиялық жас жауын-шашынның жинақталатын және жер бетінде атмосфералық жауын-шашын жақсы ағатын, мезгіл-мезгіл су басып қалатын контитент территорияларында кездеседі. Тақырларда балдырлардан пленка пайда болады. Копетдаі тауының етегіндегі жазықтықта балдырлардың 186 түр жэне түр- шелердің болатындығы анықталған (Новичкова, 1955). Қыналы тақырлар Қыналы тақырлар су астында қалмайтын, тек қана жауып- шашыннан ылғалданатын, қазіргі заманда су жиналмайтын, жер бетінде ағысы нашар территорияларда таралған. Қыналы шөлдср ОірІО8сһІ8іе8, Здиатагіа, Соііета, Лзрісіііа, Р^ога жэне т.б. туыстары түрлерінен пайда болған колониялар деуге болады. Копетдаг етегіндегі тақырларда түтікті өсімдіктерден эфемерлср (Егеторугит огіепіаіе, Е. ігііісеит, Маісоітіа а/гісапа, Мепіосиз Ипі- /оІіи8, Місгосерһаіа Іатеііаіа, Ьерісііит рег/оііаіит жэне т.б.) жэнс біржылдық сораңдар (Сіітасоріега Іапаіа, С. іигсотапіса, Наіі- тоспетІ8 тоІІ88Іта, Н. кагеііпіі, Н. һізрісіа, Сатапіһи8 §атосагрик) Шөлдер аймағындағы жазықтықтарда тақырлар учаскелерінде талломды өсімдіктер басым болады, бірақ олардың шеттерінде көпжылдық жэне біржылдық сораңдар топтары пайда болады. Маңғыстаудағы ортаңғы шөлдердегі тақырларда (Сафронова, 1996) Гурган жусанды (АгіетЕіа §иг§апіса), бұйырғынды (АпаЪа- 8І8 заЕа), итсигекті (Апаһа8І8 арһуііа) топтары негізінен тақырлар шеттерінде кездеседі. Енді жоғарыда айтылған шөлдерден құмды шөлдер өсімдіктері ерекшеліктеріне қысқаша тоқталып өтейік. Құм өсімдіктері - псаммофиттерге мынадай биологиялық жэнс экологиялық ерекшеліктер тэн: Субстраттың жылжымалылығына байланысты псаммофиттерде өте ұзын (20 м дейін) тамырлар сиректеу тамырсабақтар дамиды, олар жер бетіне жақын ылғалды қабаттарда эртүрлі бағыттарда дамып, өсімдіктерді ылғалмен қамтамасыз етеді жэне өсімдіктерді субстратқа бекітеді. Псаммофиттер тамырлары қалың тығыз қабық ұлпасымен қорғалған, ал кейбір түрлер тамырлары (мысалы, 8ііра§ю8ІІ8 кагеііпіі) құмнан пайда болған түтіктер ішінде орналасқан. Ол түтікгер құмдарды і хементгейтін сілемейлерден пайда болған. Бұл түтіктер (чехол) тамырларды кеуіп қалудан жэне механикалық жарақаттанудан сақгайды. Көміліп қалумен күресу үшін псаммофиттерде қарқынды қосалқы тамырлар пайда болады. Кебетін бетін азайту үшін псаммофиттерге микрофилия және афилия тэн. Ыстық мезгіл келуіне байланысты жазғы жапырақ түсу болады немесе үлкен жапырақтар орнына майда жапырақтар пайда болады. Түсіп қалған жапырақтардың атқаратын ассимиляциялық қызметін жылдық өркендер атқарады. Жазда түсіп қалатын алғашқы жапырақтардың ксероморфтық белгілері болмайды. б.Субстраттың жылжымалылығына псаммофиттердің жемісте- рінің құрылыс ерекшеліктері тікелей байланысты, олардың құры- лысы желмен таралуға бейімделген анемохорлар тобына жатады. Ондай жемістердің бірнеше типтерін атауға болады: аэростат типті - ісінген жемістер (8тігпо\Ыа іагкезіапа, А^ігау- аІи8 сһіпеп8І8, Сагехрһу8ос1е8 жэне т.б.) қанатты жемістер (Ерһесіга зІгоЫІІасеа, Еһеит Іигкезіапісит, Саіііуопит және АігарһахЕ туыстары түрлері) пропеллер тэрізділер (Аттосіепсігоп сопоПуІ) парашют тәрізділер (Агізіісіа кагеііпіі жэне т.б.) Басқа да жемістерді жэне тұқымдарды жеңілдететін бейім- делушіліктер бар мысалы, аэренхиманың дамуы. Псаммофиттерде жидек типтес жемістер болмайды. Е. П. Коровин (1961) мэліметі бойынша негізгі құм массивтерінде Қарақұмда, Қызылқұмда, Мойынқұмда тіркелген өсімдіктер саны 350, олардың 56% эндемдер. Құмды шөлдерде эртүрлі тіршілік формалары өсімдіктері болады: 1) Ағаш-бұта өсімдіктеріне флораның 30% жатады. Ағаш формасына немесе соған жақын ақ сексеуіл (Наіохуіоп рег- 8Ісит), қоянсүйек (Аттосіепсігоп сопоііуі)', Аласа ағаштар тобына (нанофанерофиттерге) Саіііуутит туысының ағаш тәрізді 67 түрін жатқызуға болады, және ағаш тэрізді сораңдарды (мысалы Заһоіа гісһіегі) черкезді жатқызуға болады (Аттосіепсігоп секциясы). Бұталар тобына - Са11і§опит туысының бұта тэрізді өкілдеріп жэне Егетохрагіоп /Іассісіит, Ерһесіга хігоЪіИасеа жэне АзігауаІ туысының көптеген өкілдерін жатқызуға болады. Кұмды шөлдерде біржылдык - терофиттерге флораның 40% жуығы жатады. Көптеген эфемерлер мезофиттер типгес, ерте-көктемі і- эфемерлердің ксероморфоздық белгілері жоқ, олардың барлығы бекінген топырақ пайда бола бастаған құмдарда ксздеседі. Көпжылдық шөптесін өсімдіктер тобына (30%) эфемероидтап (10%) және вегетациясы жазда болатындар (20%) жатады. Бұл топтың мысалы ретінде үрмежеміс қияқөлеңді - илакты (Сагех рһузосіез) атауға болады, бұл өте маңызды жемшөптік өсімдік жаздық жэне күздік шөптесін өсімдіктерден мысалы ретінде, еркек немесе селеу (селин) түрлерін (ЕііраруомЫ кагеЧ піі, 8. реппаіа заЫр. тіпог) келтіруге болады. Олар пионерлік өсімдіктер, құмдарды бекітушілер. Көпжылдық шөптерден Ьсу ти.ч гасетохиз өсімдігін айтуға болады. Құмды шөлдерде Е. П. Коровин (1961) мына формацияларды бөліп көрсетеді: Сексеуілді-илакты, бұларда ақ сексеуіл (Наіохуіоп арһуііит) жэі іс илак немесе құм кияқ өлеңі (Сагех рһузосіех) басым. Бұл формащія барлық құмдарда таралған. Ақ сексеуілмен бірге жүзгіндер, черкез, кейбір жусандар, терескен, изен тұрақты кездеседі деуге болады. Бұл формация негізінен Оңтүстік жэне Арал маңы Қарақұмдары, Қызылқұм, Мойынқұмда кездеседі. Жузгінді-илакты, жүзгін туысы түрлері жэне илак басым. Сексеуіл жоқ немесе өте сирек. Бұл формация Оңтүстік-шығыс Қарақұмға тән. Қоянсүйекті (Аттосіепсігоп сопоііуі) - селеулі (ЫіраугохіЕ кагеііпіі) жэне Кандымды (СаІІІ£опіит туысының ағаш түрлері) — селеулі. Бұл формация нсгізінен Мойынқұмда, оңтүстік-шығыс Қарақұмда кездеседі. Терескенді формация. Бұл формация Мойынқұмда, Шу өзенінің бұрынғы террасасында кездеседі. Тортулалы формация. Шөлдік мүк Тогіиіа сіезегіогит басым. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||