1. Жаратылыстануды оқыту әдістемесі пәнінің тарихына қысқаша шолу жасаңыз
Қазақстан Республикасының ғалым әдіскерлерінің еңбектері жөнінде не айтасыз?
жүктеу/скачать 33,55 Kb.
|
Документ (2) (копия)
| 5. Қазақстан Республикасының ғалым әдіскерлерінің еңбектері жөнінде не айтасыз?
ХІХ ғасырдың басында білім беру жүйесінің дамуы орыс тілінде білім беретін мектептердің ашылуымен байланысты болды. Мектептердің ұйымдастырылуы, бір жағынан, жергілікті орыс халқын сауаттандыру мақсатында болса, екінші жағынан, Қазақ жеріндегі әкімшілік аппаратты басқаратын адамдар дайындау қажет болды. Сөйтіп, ХҮІІІ ғасырдың аяғында аудандарда «горнизон мектептерінің» ұйымдастырылуы басталды. ХІХ ғ. жартысында ашылған орыс-қазақ мектептері хандық отаршылдық саясатының талаптарына бейімделді. Жаңа талаптарға сай патша үкіметі қаналушы халықтың сауаттылығының дамуына қызығушылық білдірмеді. Ағартушылық министірілігі жариялаған инструкцияларда делінген: «Халыққа білім беру орыс державасының кеністігіндегі миссионерліктің бір түрі, миссионерлік діни соғысқа жатады». ХІХ ғ. жартысында халыққа білім беруді ұйымдастырушы қазақтың ұлы ағартушысы Ыбрай Алтынсарин болды (1841-1889) ХІХ ғ. І жартысында орыс мәдениетінің көптеген өкілдері қазақ халқының өмірі мен тарихына белгілі мөлшерде көңіл аудара бастады. В.И. Даль 1833-1841 ж.ж., Орынбор әскери губернаторының ерекше тапсырыстар шенеунігі бола тұра, түркі тілді халықтардың ауыз әдебиетінің үлгілері мен жазбаларын жинады. Левшиннің «Қырғыз – қайсақ ордалары мен далаларын суреттеу», И. Завалишиннің «Батыс Сібірді суреттеу» атты тарихи зерттеулері және т.б. Қазақстанның ғылыми зерттеуіне әсер етті. Ұлттық интеллигенция өкілдерінің бірі – Шоқан Уәлиханов болды. Ол 1847 жылы Сібірдегі ең үздік оқу орыны боп саналған Омск кадет корпусына оқуға түседі. Онда орыс тілін жетік меңгереді, жан-жақты білім алады. 1853 жылы кадет корпусын бітірісімен, Батыс Сібір генерал-губернаторы Гасфортқа қызмет етуге тағайындалады. 1854-1857 жылдары Ш.Уәлиханов, Оңтүстік Қазақстан мен Қырғыздағы экспедицияларға белсенді қатысады. 1855 жылы Орталық Қазақстанды, Жетісуды, Тарбағайды аралайды, ежелгі қалаларды, тастардағы суреттерді зерттейді, қазақ халқының өлеңдері мен ертегілерін, салт–дәстүрлерін жазып алады. 1856 жылы Ыстықкөл экспедициясына қатысқан Шоқан Ыстықкөл бассейінінің түсірілімен жүзеге асырады, қырғыз халқының тарихы мен мәдениетін зерттейді, «Ыстықкөл сапарының күнделігі», «Қырғыздар туралы жазбалар» жазады. Семенов-Тянь-Шанскиймен танысады. Алғаш рет «Манас» эпосынан үлкен үзінді жазады. 1857 ж. Семенов-Тянь-Шаньскийдің нұсқауымен Ш. Уәлиханов орыс Географиялық қоғамының, мүшесі болып сайланады. 1859 ж. алғында Ш. Уалиханов Петербургке келеді, мұнда ғалымдар оны ержүрек саяхаттанушы және зерттеуші ретінде қарсы алады. Бас Штабтың әскери-ғылыми комитетінің тапсырысы бойынша Уәлиханов Орталық және Азияның карталарын – «Балхаш көлі мен Алатау жоталарының арасындағы кеңістіктер картасы», «Қытай империясының батыс өлкесі картасы» және т.б. құрастырады. Ол Қазақстан мен Орта Азияның география мен этнографиясы жөнінде материалдар жинайды Императорлық географиялық қоғамда баяндама оқиды. Ш. Уалихановтың ғылыми-зерттеу қызметі қоғамның үлкен бағасына ие болды. Оның еңбектері неміс, ағылшын, француз тілдеріне аударылған жүктеу/скачать 33,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|