Сальмонеллездің
ауыр
дəрежесі
дене
қызуы
39
С
-
тан
жоғары
,
көп
рет
құсу
,
іш
өту
тəулігіне
20
реттен
көп
,
көп
мөлшерде
,
сулы
,
жағымсыз
иісті
.
Улану
жəне
диспепсиялық
бұзылыстардың
өршуі
науқасты
қажытады
.
Ол
əлжуаз
,
қозғалуға
шамасы
болмайды
.
Тері
жамылғысы
бозғылт
,
цианозды
,
мұздай
термен
жабылады
.
Науқастардың
беттері
үшкірленген
,
көздері
кіртиген
,
даусының
шығуы
жай
,
қарлыққан
афонияға
дейін
.
Пульс
жиілейді
,
артериялық
қан
қысымы
төмендейді
,
жүрек
үндерінің
тұйықталуы
байқалады
.
Науқастардың
жартысында
бауыр
мен
талақтың
ұлғаюы
болады
.
Зəр
бөлінуі
анурияға
дейін
азаяды
.
Аяқ
қол
бұлшықеттерінің
құрысуы
дамуы
мүмкін
.
Процес
жайылған
кезде
клиникасы
сүзек
парасүзек
ауруын
еске
алатындай
сальмонеллездің
сүзек
тəрізді
түрі
дамуы
мүмкін
.
Сүзек
тəрізді
түрі
қызба
кезеңінің
салыстырмалы
ұзақ
болуы
жəне
клиникасында
улану
белгілерінің
басым
болуымен
сипатталады
.
Ауру
жедел
қалтырау
жəне
дене
қызуының
жоғарлауы
жəне
гастроэнтерит
сиптомдарымен
басталады
. 1-2
күннен
кейін
ішектік
көріністер
басылады
жəне
улану
белгілері
күшейеді
.
Əлсіздік
,
адинамия
,
ұйқының
бұзылуы
,
науқастар
тежелген
.
Іштері
кебіңкі
,
брадикардия
,
бауыр
мен
талақтың
ұлғаюы
байқалады
.
Аурудың
6-7
күндері
іштің
терісінде
розеолалы
бөртпелер
көрінеді
.
Жалпы
қан
анализінде
лейкоцитоз
(
лейкоциттер
санының
көбеюі
)
лейкопенияға
(
лейкоциттер
санының
азаюы
)
ауысады
,
лейкоцитарлы
формула
солға
ығысады
.
Аурудың
ұзақтығы
3-4
аптаға
созылады
.
Сальмонеллездің
септикалық
түрі
ауыр
түрде
өтеді
.
Жедел
гектикалық
қызбамен
гепато
-
спленомегалиямен
жəне
буындарда
,
бүйректерде
,
бас
миында
екіншілік
септикалық
ошақтардың
түзілуімен
сипатталады
.
Жиі
аурудың
бұл
түрі
иммунитеті
төмендеген
адамдарда
дамиды
(
мысалы
:
АИТВ
инфекциясы
немесе
онкопатологияда
).
Сальмонеллездің
5-6%
науқастарда
асқыну
болуы
мүмкін
:
инфекциялық
-
токсикалық
шок
,
жедел
бүйрек
жетіспеушілігі
,
шажырқай
тамырларының
тромбозы
.
Тасымалдаушылық
жедел
( 3
айға
дейін
)
жəне
созылмалы
( 3
айдан
асқан
)
жəне
транзиторлы
(
қоздырғыштардың
бір
немесе
екі
рет
бөлінуі
).
Диагностикасы
:
Клинико
-
эпидемиологиялық
мəліметтер
Лабораториялық
зерттеулер
:
1.
Бактериологиялық
(
құсық
,
тамақ
қалдықтары
,
нəжіс
,
асқазан
шайындысы
)
2.
Серологиялық
(
КБР
-
комплемент
байлау
реакциясы
,
ИФА
-
иммунды
ферментті
анализ
,
РА
-
аглютинация
реакциясы
)
Науқастарға
күтім
жасау
ерекшеліктері
.
1.
Аурудың
барлық
клиникалық
көрінісі
кезеңінде
төсек
тəртібін
сақтау
,
ол
3
күнге
созылады
.
2.
Іш
өту
жəне
құсу
кезінде
шыққан
сұйықтықты
есептеп
максималды
жайлылықты
қамтамассыз
ету
(
əр
2-4
сағат
сайын
бақылап
тұру
қажет
)
3.
Ауыз
арқылы
«
Цитроглюкосолон
», «
Глюкосолон
, «
Регидрон
», «
Оралит
»
тəрізді
қантты
-
тұзды
ерітінділердің
аз
мөлшерде
жиі
( 1-1,5
л
/
сағатына
) 2-3
сағат
көлемінде
жəне
ары
қарай
емдеу
барысында
жоғалтқан
сұйықтықты
əр
2-4
сағат
сайын
бақылап
,
енуін
қамтамассыз
ету
.
4.
Дəрігердің
тағайындаған
дəрілерін
индометацин
50
мг
тəулігіне
3
рет
,
левомицетин
0,5
г
тəулігіне
4-5
рет
,
доксациклин
0,1
г
/
тəулігіне
(
мейіргердің
қатысуымен
)
қабылдауын
қамтамассыз
ету
.
5.
Аурудың
бастапқы
кезеңінде
науқастардың
емдəмді
сақтауды
қамтамассыз
ету
.
6.
Науқасты
күнделікті
мейіргерлік
тексеруден
өткізу
,
егер
мəселе
туындаса
оны
тез
арада
шешу
.
Алдын
алу
:
1.
Тағам
дайындағанда
санитарлық
гигиеналық
ережелерді
сақтау
.
2.
Жеке
гигиенаны
сақтау
.
3.
Тағам
дайындайтын
жəне
тарататын
мекемелерде
істейтін
жұмысшылар
күніге
медициналық
тексеруден
өтуі
тиіс
.
4.
Тағам
дайындайтын
мекемелерде
:
ет
,
сүт
,
жұмыртқа
арнайы
тексеруден
,
бактериологиялық
лабораториядан
өту
қажет
,
сосын
тағам
дайындауға
болады
.
29.
Ботулизм
анықтамасы
.
Этиологиясы
.
Эпидемиологиясы
.
Патогенезі
.
Негізгі
клиникалық
көріністері
.
Ботулизм
–
ботулотоксиннің
əсерінен
дамитын
,
сопақша
ми
жəне
жұлынның
зақымдануымен
сипатталатын
жедел
токсико
-
инфекциялық
ауру
.
Этиологиясы
.
Қоздырғышы
– Clostridium botilinum - Clostridium
тегіне
, Bacillacea
тұқымдастығына
жатады
.
Бұл
қоздырғыш
анаэробты
,
спора
түзетін
таяқша
.
Антигендік
құрылымы
бойынша
токсиннің
7
түрін
ажыратамыз
,
соның
ішінде
адамға
зиянды
төртеуі
ғана
–
А
,
В
,
Е
, F.
Өсуі
мен
токсин
түзуінің
оптимальді
температурасы
28-35°
С
.
Споралар
өте
төзімді
: 100°
С
температурада
5
сағаттан
кейін
,
ал
120°
С
температурада
30
минут
ішінде
өледі
.
Қоздырғыш
ботулотоксин
бөледі
.
Ботулотоксин
–
нейротоксиннен
,
гемагглютиннен
жəне
токсикалық
емес
белоктан
тұратын
комплекс
.
Ол
табиғатта
өте
күшті
улардың
біріне
жатады
.
Эпидемиологиясы
.
Ботулизм
сапрозоонозға
жатады
.
Ботулизм
кезінде
қоздырғыштың
негізгі
резервуары
:
А
)
жылықандылық
жануарлар
(
көбінесе
шөп
қоректілер
)
В
)
салқынқандылықтар
(
балықтар
,
шаян
тəрізділер
,
молюскалар
)
Б
)
сыртқы
орта
(
жер
қыртысы
,
көлдердің
,
теңіздердің
лайы
)
Ботулизмнің
3
түрі
бар
:
1.
Тағамдық
ботулизм
2.
Жарақаттық
ботулизм
3.
Нəрестелердің
ботулизмі
Тағамдық
ботулизм
ағзаға
токсин
түскенде
,
ал
жарақаттық
жəне
нəрестелердің
ботулизмі
споралар
түскенде
дамиды
.
Ең
жиі
кездесетін
түрі
–
тағамдық
ботулизм
.
Жұғу
жолы
:
алиментарлы
,
токсин
дамыған
тағамдық
азықтар
арқылы
(
үйде
консервіленген
ет
,
көкеністер
,
саңырауқұлақтар
,
үйде
тұздалған
ет
,
тұздалған
жəне
қақталған
балық
)
Патогенезі
.
Тағамдық
ботулизмнің
даму
механизмі
:
Ботулотоксин
асқазан
–
ішек
жолына
түседі
.
Токсин
қанға
өтіп
,
қанқа
бұлшық
еттерінің
парезін
,
қан
тамырларының
парезін
шақырады
,
капиллярдың
сынғыштығын
жоғарылатады
.
Ботулотоксиннің
əсерінен
бульбарлы
жəне
паралитикалық
синдромдар
дамиды
.
Шеткі
моторлы
жүйке
бұлшық
еттеріне
əсер
етеді
(
ацетилхолиннің
өндірілуін
тежейді
).
Токсинмен
парасимпатикалық
жүйке
жүйесінің
белсенділігінің
төмендеуі
,
гиперкатехолемияның
дамуы
(
тамырлардың
зақымдануы
жəне
олардың
тарылуы
,
бозару
,
бас
айналу
,
көздерінің
алдында
«
тор
»
жəне
«
шіркей
»,
шырышты
қабықтарының
құрғауы
,
іштің
қатуы
).
Гипоксияның
барлық
түрлері
.
Негізгі
клиникалық
көріністері
.
Ботулизмнің
жасырын
кезеңі
2-12
сағаттан
7
күнге
дейін
созылады
,
жиі
18-24
сағат
.
Ботулизм
жедел
басталады
.
Алғашқы
кезеңде
ауру
3
клиникалық
синдромдар
кездеседі
:
паралитикалық
,
гастроинтестиналды
жəне
жалпы
улану
.
Улану
синдромына
:
бас
ауру
,
бас
айналу
,
бұлшық
еттердің
əлсіздігі
,
тез
шаршағыштық
,
ұйқысыздық
.
Достарыңызбен бөлісу: |