Эпидемиологиясы
:
Іш
сүзегі
мен
тек
қана
адамдар
ауырады
.
Инфекция
көзі
-
науқас
адам
немесе
бактериятасымалдаушы
.
Сүзек
қоздырғыштары
əсіресе
азық
-
түлік
өнеркəсібінде
,
көпшілік
тамақтандыруда
жəне
балалар
мен
сауықтыру
мекемелерінде
істейтін
қызметкерлердің
арасында
қауіпті
.
Іш
сүзегі
үшін
жұғудың
фекальді
-
оральді
механизмі
тəн
.
Аурудың
жұғу
жолдары
:
су
арқылы
,
азық
түлік
өнімдері
арқылы
(
алиментарлы
)
жəне
тұрмыстық
-
контактілі
.
Ауруға
барлық
адамдар
сезімтал
.
Іш
сүзегі
қабілеттілік
жоғары
,
ол
адамның
жасы
мен
жынысына
байланысты
емес
.
Ауруды
бастан
кешкеннен
соң
тұрақты
иммунитет
дамиды
.
Аурудың
əсіресе
өршу
мезгілі
–
шілдеден
бастап
қыркүйек
,
қазан
айларында
болады
.
Патогенезі
:
1.
Жұқтыру
сатысы
.
Қоздырғыш
ауыз
арқылы
енеді
.
Инфекциялық
процесс
басталады
.
2.
Біріншілік
регионарлы
инфекция
сатысы
.
Қоздырғыш
ішектің
регионарлы
лимфа
түйіндерінде
көбейіп
қабыну
тудырады
.
3.
Бактеремия
жəне
токсинемия
сатысы
.
Қоздырғыш
шажырқай
лимфа
түйіндерінде
көбейеді
,
қан
арнасына
түседі
–
бактеремия
сатысы
дамиды
.
Қанға
тек
қана
бактериялар
өткен
жағдайда
ауру
біртіндеп
басталады
.
Қанның
бактериоцидті
қасиетінің
əсері
арқылы
бактериялар
жойылады
,
эндотоксиндер
босатылады
,
олар
организмнің
жалпы
улануын
тудырады
.
4.
Қоздырғыштың
элиминация
сатысы
жəне
аллергиялық
өзгерістердің
даму
сатысы
.
Қоздырғыш
бүйрек
,
өт
жолдары
,
ішек
арқылы
сыртқы
ортаға
бөліне
бастайды
.
Бактерияның
организмнен
бөлінуі
,
сондай
-
ақ
дəреттен
,
теріден
,
сілекейден
,
баласын
емізетін
ана
сүтінен
де
болуы
мүмкін
.
Жергілікті
аллергиялық
реакциялар
дамиды
5.
Иммунитет
қалыптасу
жəне
айығу
сатысы
–
реконвалесценция
кезеңіне
сəйкес
келеді
.
Аурудан
кейін
тұрақты
иммунитет
қалыптасады
.
Іш
сүзегінде
қайталану
сирек
кездеседі
.
24.
Іш
сүзегі
негізгі
клиникалық
көріністері
.
Диагностикасы
.
Науқастарға
күтім
жасау
ерекшеліктері
.
Алдын
алу
Жасырын
кезең
орташа
10-14
күн
.
Ауру
біртіндеп
басталады
Аурудың
негізгі
клиникалық
белгілері
:
-
біртіндеп
көтерілетін
қызба
-
күн
сайын
1°
С
-
тан
жоғарылап
,
аурудың
4-5
күндері
ол
ең
жоғарғы
шекке
жетеді
.
-
сананың
тұмандануы
- status typhosus (
естің
бұзылуы
,
сопор
,
кома
,
делери
)
сөйлеуге
халі
болмай
,
теріс
қарап
,
сұрақтарға
жауап
бермеуі
мүмкін
.
-
теріде
бөртпе
мономорфты
болады
:
морфологиялық
сипаты
–
розеола
(
көлемі
2
мм
дейін
майда
дақ
).
Бөртпе
денеге
аурудың
8-10
күндерінде
пайда
болады
,
орналасатын
жері
–
іштің
алдыңғы
қабырғасы
,
кеудеде
,
бөртпе
денеге
бірітіндеп
шығады
.
Розеолалардың
саны
1-5-10,
бұрын
пайда
болған
розеолалар
жойылып
жаңа
бөртпелер
пайда
болады
.
Пайда
болған
розеолалар
1-5
күн
аралығында
із
қалдырмай
жойылып
кетеді
.
-
тері
жабындылары
бозғылт
,
кейде
алақандары
мен
табандарының
сарғаюы
дамуы
мүмкін
–
Филлипович
симптомы
.
Ол
бауыр
зақымданғанда
каротиннің
алмасуы
пайда
болуының
əсерінен
дамиды
.
-
фулигинозды
тіл
(
сүзектік
тіл
)
симптомы
пайда
болады
.
Тілі
ісініп
,
қалың
қоңыр
түсті
жабындымен
жамылып
,
тістердің
ізімен
сипатталады
.
-
метеоризм
-
науқастарда
ішектің
парезі
дамығаннан
соң
дəреті
тоқтап
қалуы
мүмкін
,
кейде
диарея
дамуы
мүмкін
.
Оң
жақта
илеоцекальді
аймақта
іштің
ауру
сезімі
,
шұрылдауы
анықталады
,
салыстырмалы
перкуссия
жүргізгенде
оң
жақ
мықын
аймағында
перкуторлы
дыбыс
тұйықталады
(
Падалка
симптомы
).
-
гепатоспеленомегалия
(
бауыр
мен
талақтың
ұлғаюы
)
Диагностикасы
.
Клинико
-
эпидемиологиялық
мəліметтер
.
Лабораториялық
диагностикасы
.
1.
Бактериологиялық
зерттеуге
антибактериалды
емнен
бұрын
жəне
барлық
қызбалық
кезеңде
қан
алынады
,
ал
өт
,
нəжіс
,
зəр
алынады
.
Сұйықтықтарды
арнайы
лабораториялық
орталықтарда
егіледі
(
өт
сорпасы
).
2.
Серологиялық
АГ
жəне
ПЦР
,
ИФА
əдіспен
зерттеу
жүргізіледі
.
Науқастарға
күтім
жасау
ерекшеліктері
.
Барлық
науқастар
жұқпалы
аурулар
ауруханасында
емделеді
.
1.
Жалпы
қызба
кезінде
қатаң
төсектік
тəртіп
,
байлау
əдебі
(
аш
ішектің
перфарациясының
алдыну
алу
үшін
).
Осы
уақыт
аралығында
барлық
гигиеналық
манипуляциялар
науқастың
төсегінде
жасалады
.
Науқасты
жуындырғанда
,
тамақтандырғанда
,
төсек
,
киімдерді
ауыстырғанда
мұқият
болу
қажет
.
Қалыпты
дене
қызуының
3-
ші
күнініде
науқастарға
төсекте
отыруға
, 7-10
күні
жүруге
рұқсат
етіледі
.
2.
Диетотерапия
:
№
2
емдəм
,
қызба
төмендегеннен
кейін
№
4
емдəм
.
Майлы
,
ащы
тағамдар
рационнан
шеттетіледі
,
тағамдар
үгітілген
түрде
,
нан
кептірілген
нанмен
алмастырылады
.
Науқастар
жиі
аз
мөлшерде
тамақтану
керек
.
3.
Дəрігердің
тағайындаған
дəрілерін
этиотропты
ем
антибиотикотерапия
–
левомицетин
тəулігіне
2,0
г
қабылдауын
қамтамассыз
ету
.
Қызбалық
кезеңде
жəне
дене
қызуы
қалыпты
болғанша
10
күн
қабылдайды
.
4.
ҚР
2017
протокол
желісі
бойынша
антибиотиктер
қолданылады
:
•
Пенициллин
•
Азитромицин
•
Амоксицилин
Симптоматикалық
емі
:
•
Қызбаға
қарсы
препараттар
/
парацитомал
/
Ауыр
жағдайда
глюкостеройдтар
тағайындалады
.
5.
Жоғалған
сұйықтықты
қалпына
келтіру
үшін
ауыз
арқылы
«
Цитроглюкосолон
», «
Глюкосолон
,
«
Регидрон
», «
Оралит
»
тəрізді
қантты
-
тұзды
ерітінділердің
аз
мөлшерде
жиі
(1-1,5
л
/
сағатына
)
2-3
сағат
көлемінде
енуін
қамтамассыз
ету
.
6.
Ауыз
қуысын
,
теріні
жəне
кілегей
қабаттарды
күту
.
7.
Науқаста
инфекциялық
-
токсикалық
шок
белгілері
:
қалтырау
,
жоғары
қызба
,
психикалық
қозу
,
науқастардың
мазасыздығы
,
артериялық
қан
қысымның
жоғарлауы
,
тахикардия
,
терінің
бозаруы
байқалған
кезде
тез
арада
дəрігерді
шақырту
.
8.
Ішектен
қан
кетуге
күдіктенген
жағдайда
: (
терінің
бозаруы
,
артериялық
қан
қысымның
төмендеуі
,
нəжісте
қанның
болуы
)
науқастардың
ішіне
мұзды
мұйық
қойып
,
этамзилат
,
аминокапрон
қышқылы
тағайындап
,
тез
арада
хирург
дəрігерін
шақырту
.
9.
Науқасты
күнделікті
мейіргерлік
тексеруден
өткізу
,
егер
мəселе
туындаса
оны
тез
арада
шешу
.
Реконвалесценттерді
ауруханадан
шығару
:
1.
Науқас
ауруханадан
шығуынан
бұрын
нəжісін
,
зəрін
,
өттің
сұйықтығын
бактериологиялық
тексеруден
өткізу
. 3
реттік
тексеру
теріс
болғанда
ғана
шығарылады
.
Тексеру
антибактериалды
емді
тоқтатқаннан
5
кейін
жүргізіледі
.
2.
Науқас
жазылғаннан
соң
бір
жылға
дейін
диспансерлік
бақылауда
болады
.
Алдын
алу
:
1.
Қарым
қатынаста
болған
адамдар
21
күнге
дейін
медициналық
бақылауда
болады
.
2.
Ошақта
бактериятасымалдаушыны
анықтау
,
оларға
санация
жасау
.
3.
Қарым
қатынаста
болған
адамдар
арнайы
алдын
алу
жолымен
ішек
сүзегінің
бактериофагын
қабылдау
қажет
.
4.
Ішек
сүзегіне
арнайы
егу
жүргізіледі
.
5.
Ошақты
дезинфекция
жүргізу
.
Достарыңызбен бөлісу: |