1-мәтін Бір бай той жасапты. Тойға көп адам келіпті. Қожанасыр да келіпті. Қожанасырдың үстіндегі киімі жаман екен. Қожаны ешкім елемепті, бұған төрге шық, тамақ же демепті. Қожа ақырындап далаға шығыпты
жүктеу/скачать 410,03 Kb.
|
мәтіндер КАЗ 2
- Бұл бет үшін навигация:
- 5-мәтін Текті тұлпар тұқымы туған жерде
- 6-мәтін Шешілмеген мәселе шаш ететкен
| 4-мәтін
Аққу Аққу - өте ірі және күшті құстардың бірі. Ол сонау көне заманнан бері сұлулық пен махаббаттың, тазалық пен нәзіктіктің белгісі болып саналады. Оны көп халықтар киелі құс санап ерекше құрметтеген. Сәуір айының көгілдір аспанында сұлу құстың қалықтап ұшуы – естен кетпес ғажап сурет. Аққу суда дыбыс шығармай жеңіл жүзеді. Аққудың әрбір қимылы - бұл бір қайталанбас әсем көрініс. Аққулар - табиғаттың аса ғажап және сирек кездесетін туындысы. Сондықтан біздің елімізде олар Қызыл кітапқа енгізілген. 5-мәтін Текті тұлпар тұқымы туған жерде Бізге керегі - далаға бейімделген жылқы. Жемі аз, құрғақ, қатаң табиғатқа төзе алатын мал қажет. Бір қуанарлығы, қазір мұндай жылқылар бар. Мысалға, Оралда шығарылған көшім жылқысы. Жыл оны екі ай жайылымда жүреді. Бірақ ол шөбі шүйгін, суы мол жерге бейімделгендіктен, қысы қатты, жазы құрғақ аймақтарға жарамайды. Сондай-ақ, баяғы жабының негізінде шығарылған мұғалжар деген тұқым бар. Бұл тұқым бүгінде бүкіл Қазақстанды жаулап алды десе болады. Етті, сүтті, қысқа бейім, жыл бойы аяғымен тебіндеп жүріп, тамағын өзі тауып жейді. Алтай өңірінде, Өскемен жақтағы қабы жылқысы жайылымды жерге бейім. Бұл тұқым орыстың ауыр жүк тасушы жылқысының айғырлары мен өзіміздің қазақ жылқыларын будандастырудан шыққан. Жылқының осы аталған үш тұқымын жерімізге бейім, жақсы мал деп есептеуге болады. Көпшілік кең танып үлгермеген - адай жылқысы. Адай жылқысы түрікмен жылқысының айғырын қазақ биелеріне сала отырып, шығарылған текті тұқым. Кішілеу келгенімен жүріске, алыс қашықтықтарға қиналмай жететін мал. Атап өтетін ерекше қасиеті - теңіз суын ішетіні. Осындай текті тұлпарларымыздың санын арттырып, жылқы шаруашылығын жан-жақты дамытудың ғылыми негізін жасап шығаратын институттың қажеттілігі жақын болашақтың еншісіндегі іс екені анық. 6-мәтін Шешілмеген мәселе шаш ететкен «Қазақ тұлпары» РМҚК директоры Нәбидолла Кикебаевтың айтуынша, бүгінде қазақ даласын 1 млн. 500 мың жылқы дүбірге бөлеп жүрсе, 2020 жылға қарай ол екі есеге көбейіп, 3 млн басқа жетпек. Алайда, бұл жылқыға қатысты мәселе жоқ деген сөз емес. Мәселен, бізде жылқыны жете зерттейтін арнайы ғылыми институт жоқ. Бір қызығы елімізде балық, құс, жем-шөп институттары - бөлек отау. Жалғыз ғана жылқыға институт бұйырмаған, дейді Нәбидолла Кикебаев. Оның _______, институт ашылса, үлкен ауқымдағы селекциялық жұмыстардан бастап қымызды өндіруге дейінгі аралықтағы небір шаруаларды шешумен шұғылданар еді. Осындай орталықтың жоқтығынан болар, біздің қазы-қартамызды француздар патенттеп, көкпарды қырғыздар құжаттап алған. Бұдан шығатын қорытынды: жылқы саны миллионнан асты деп жайбарақат жатпау керек. 7-мәтін Қымыз – ауруға ем, сауға қуат. Қымыздың денсаулыққа тигізер пайдасын айтып тауыса алмайсың. Қымыз құрамында «С» дәрумені мол, сиыр сүтімен салыстырғанда он есе көп. Оның емдік қасиеттері, әсіресе құрт ауруын емдеу қасиеті жоғары. Оның адам ағзасын әлсірететін созылмалы ауруларға қарсы күресетін артықшылығын да айта кеткен жөн. Дәрігерлер қымызды безгек ауруына және жөтелге қарсы ішуге ұсыныс жасайды. Қымызбен емделгенде қан құрамындағы гемоглобин эритроцит көбейеді. Тамырдың соғуы жиілеп, қан айналымы жылдамдайды. Қан тамыры жұмысы мен жүрек соғысы жақсарады. Ал осы күні жастар жағы қымыздың орнына шетелдік «Coco-cola», «Pepsi-cola» тәрізді сусындарды жиі тұтынады. Оның ағзаға зияндылығын ескеріп жүрген бірі жоқ. «Coco-cola»-ның бала денсаулығына ауыр зиян келтіретінін дүниежүзі біліп, жар салып жатыр. Тіпті жарнамалауға тыйым салып, компанияға оның зияндығын мойындатты. Осы «Coco-cola» сусынымен көліктің есігін жуғанда бояуы бірден кетіп қалыпты. Тағы бір мысал – ауылдағы мал сойған үй қарын тазалау үшін осы сусынды пайдаланады екен. Жаңа сойылған малдың қарнын 15-20 минут «Coco-cola» сусынына салып қойса, қарын аппақ болып шыға келетін көрінеді. «Pepsi-cola» сусынын да ішкеннен сақтану керек. Бұл сусын денсаулыққа өте қауіпті. Айталық, Сондықтан, тек қана ата-бабаларымыздың ізімен ұлттық тағамдарымызды бойымызға, ұлттық құндылықтарымызды жанымызға азық етейік, ағайын! жүктеу/скачать 410,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|