10 Тақырып. Кесу жылдамдығы, құралдың шыдамдылығы және қоры. Кесу жылдамдығы мен шыдамдылық кезеңі арасындағы байланыс. Кесу құралының жүзі мен түйіспе беттерінің жұмыс істеу мүмкіндігін сақтау қабылетін құрал шыдамдылығы , ал осы қабылет сақталатын уақытты – шыдамдылық кезеңі дейміз. Шыдамдылық кезеңі құралдың екі рет қайрау арасындағы жұмыс уақытына тең.
Қандай да болмасын құрал шыдамдылығы кезеңі өңделетін материал мен құрал материалының түріне, механикалық және жылуфизикалық қасиеттеріне, құралдың геометриялық параметрлеріне, кесу режимдерінің элементтеріне және қолданатын суыту-майлау технологиялық ортаға (СОТС) байланысты.
46 сурет. Құралдың шыдамдылық Т кезеңінің 47 сурет. Құралдың тозуының қисық кесу V жылдамдығына тәуелділігі сызықтары
Шыдамдылық және жылдамдық тәуелділігі тек қана эксперимент түрінде белгіленеді. Құралдың шыдамдылық Т кезеңі мен кесу жылдамдығы V арасындағы байланыс, өңделетін материал мен құрал материалының түріне қарай тәуелділігі 48 суретте көрсетілген.
48 сурет. Құралдың шыдамдылық Т кезеңі мен кесу жылдамдығы V арасындағы байланыс, өңделетін материал мен құрал материалының түріне қарай тәуелділігі
V және Т арасындағы байланыс бірсарынды болғанда (1 қисық сызық) [у2=(х2-а2)/(а2-в2)] өрнегімен анықталатын гиперболаға жақын үздіксіз құлайтын қисық сызықпен беріледі, немесе бірқалыпты емес, екі бүгілген жері бар қисық сызықпен беріледі (2 қисық сызық). 1 қисық сызықпен тезжонғыш болаттан жасалған құралмен көміртегілі және қоспаланған құрылымдық болаттарды өңдеу кезіндегі V мен Т арасындағы байланыс көрсетілген. Құрылымдық көміртегілі және қоспаланған болаттарды, ыстыққа төзімді болаттар мен қорытпаларды, және кейбір басқа материалдарды бір карбидті және екі карбидті қатты қорытпалардан жасалған құралдармен өңдегендегі V мен Т арасындағы байланыс бірнеші бүгілген жерлері бар күрделі 2 қисық сызықпен көрсетілген.
1 қисық сызығы мен 2 қисық сызығының аб және вг бөліктерін дәрежелік функциясымен белгілейміз.
V = C / Tm (48)
бұл жерде, m дәреже көрсеткішін қатынасты шыдамдылық көрсеткіші деп атаймыз. С тұрақтысы өңделетін және құралдық материалды, құралдың геометриялық параметрін, қолданылатын СОТС, сонымен қатар өңдеу жүргізілетін кесу тереңдігі t мен берілісті S сипаттайды.
Құрал тұрпатына байланысты қатынасты шыдамдылық көрсеткішінің m шамасының өзгеру шегі өте кең. M шамасына көбірек өңделетін және құралдық материал түрі, құралдың алдыңғы бұрышы, беріліс, кесу жылдамдығы, құрал жұмысы арасындағы үзіліс және оның артқы бетінің тозуға төзімділік дәрежесі әсер етеді.ммм Например, при резании чугунов показатель m меньше, чем при резании сталей; при резании инструментом, оснащенным двухкарбидным сплавом, показатель m больше, чем при резании инструментом одно-карбидным сплавом, который больше, чем при резании инструментом из быстрорежущей стали. По мере увеличения переднего угла инструмента и допустимой величины износа задней поверхности показатель m уменьшается, а при увеличении толщины срезаемого слоя (подачи) – возрастает. При монотонной связи между V и Т показатель относительной стойкости уменьшается, но по мере увеличения скорости резания.
Кесу процесінің үзілмелігін үздіксіздік коэффициенті сипаттайды:
ε = , (49)
бұл жерде Тp– құрал жүзінің үздіксіз жұмыс істеу уақыты; Тn – кесу кезіндегі үзіліс уақыты.
Үздіксіздік коэффициенті кеміген сайын, қатынасты шыдамдылық көрсеткіші (ПОС) ұлғаяды. Сондықтан өстік және түпбетті жонғыштардың қатынасты шыдамдылық көрсеткіші, материалды үздіксіз кесетін кескіш, бұрғы және басқа құралдардыкінен үлкен.
ПОС шыдамдылық кезеңінің кесу жылдамдығына әсерінің қарқындылығының статистикалық сипаттамасы болса да, құралдың артқы бетінің тозуын анықтайтын шарттарды сипаттайды, оның ішінде кесу температурасын. Көп жағдайда кесу температурасы жоғары болған сайын, ПОС шамасы төмен және керісінше. Сондықтан, егер кесу температурасының өсуі құралдың қатынасты тозуын ұлғайтады, бұл жерде ПОС кішірейеді, ал егерде құралдың қатынасты тозуы азайса, ПОС өседі. Көбіне қолданатын құралдар үшін ПОС орташа мәндері 1 кестеде берілген.ммм
Қатынасты шыдамдылық көрсеткіштерінің орташа мәндері 1 кесте
Құрал
|
Өңделетін тетік материалы
|
Түрлі құралдар үшін m мәндері
|
Тезжонғыш болат
|
Екі-карбидті қатты қорытпа
|
Бір-карбидті қатты қорытпа
|
Өтпелі кескіш
|
Болат
Шойын
|
0,125
0,1
|
0,25
-
|
-
0,2
|
Бұрғы
|
Болат
Шойын
|
0,2
0,125
|
-
-
|
0,25
0,4
|
Үңгі
|
Болат
Шойын
|
0,3
0,125
|
0,25
-
|
-
0,4
|
Ұңғылағыш
|
Болат
Шойын
|
0,4
0,3
|
0,75
-
|
-
0,45
|
Өстік жонғыш
Түпбетті жонғыш
|
Болат
Шойын
Болат
Шойын
|
0,33
0,25
0,2
0,15
|
0,33
-
0,2
-
|
-
-
-
0,35
|
Как видно из таблицы величина ПОС лежит в пределах 0,1…0,75, т.е. в зависимости от вида обработки изменяется в 7,5 раза. Однако для резцов, сверл, осевых и торцевых фрез и других черновых инструментов величина ПОС невелика и не превышает 0,35. Это накладывает своеобразный отпечаток на взаимосвязь между V и Т инструмента.
Например, для случая обработки стали без СОТС резцом из быстрорежущей стали будем иметь:
V = и T = ,
При увеличении Т в 2 раза знаменатель выражения скорости резания увеличит в 1,02 раза, а при увеличения скорости резания в 2 раза – выражения периода стойкости – 256 раз. Таким образом, изменения периода стойкости весьма незначительно влияет на изменение скорости резания. Однако даже незначительно изменение V вызывает очень большое изменение Т.
Исключительно сильное влияние, оказываемое V на Т приводить к тому, что постоянная С и ПОС в формуле (48), как правило, справедливы для очень узкого интервала скорости резания. С помощью формулы (48) можно переходить от одних V и Т к другим.
Пусть, например, для периода стойкости Т, известна скорость резания V1. Требуется определить скорость резания V2, соответствующую измененному значению периода стойкости Т2. Для этого напишем два выражения:
V1 = C / T1m и V2 = C / T2m
Для второе выражения на первую получим V2/V1=Т1m/Т2m=(Т1/Т2)m ,
Отсюда V2 = V1 (Т1/Т2)m
49 суретте шыдамдылық кезеңінің бірсарынды емес өзгеру кезіндегі, болатты қатты қорытпалармен өңдеудегі, кесу жылдамдығының V қатынасты сызықтық тозуы мен шыдамдылық кезеңіне T әсерінің сұлбасы көрсетілген. Кесу жылдамдығының V1 -ден V2 және V2 -ден V3 дейін жоғарылаған сайын, Т кішіреюі, содан соң ұлғаюының физикалық себептері толығымен әлі күнге дейін табылмағын.
49 сурет. Кесу жылдамдығының қатынасты сызықтық тозу мен
шыдамдылық кезеңіне әсері сұлбасы
Құралдың қатынасты тозуымен (Δ) байланысты деген болжау бар. V1- V2 бөлігінде Δ өзгермейді, құрал шыдамдылығы кезеңінің кемуі болады. Δ кемуіне сәйкес V2- V3 бөлігінде, шыдамдылық кезеңі ұлғаяды. V3- V4 бөлігінде Δ лезде ұлғаюы, V1- V2 бөлігіндегіден неғұрлым қарқынды, Т1 лезде төмендеуі болады. Кесу жылдамдықтары интервалы V2 жылдамдығы жанында, қатты қорытпа құралдарды қолдануда Т өте аз болуы пайдалы деп табылмағандықтан, одан қашып жүру керек.
Достарыңызбен бөлісу: |