Қабық қышқылы C
H
O
+ (CH
3
-CO)
2
O
(K
2
CO
3
)
CH=CH-COOH
+ CH
3
COOH
Реактивтер: Бензальдегид (жаңадан айдалған) – 10 мл; сірке ангидриді 15 мл; хлорсутекті
қышқыл (1,18 г/см
3
); калий карбонаты (сусыз); 2 н натрий гидроксидінің ерітіндісі; активтелген
көмір.
Құрал-жабдықтар: 200 мл дөңес түпті колба, кері салқындатқыш; араластырғыш;
термометр; бөлгіш воронка; құмды жылытқыш.
Жұмыс барысы: Кері салқындатқышпен жабдықталған көлемі
200 мл дөңес түпті колбада
10 мл жаңадан айдалған бензальдегид, 15 мл сірке ангидриді және 7 г ұнтақталған калий
карбонатын араластырады. Реакциялық қоспаны құмды немесе майлы жылытқышта 180
о
С-та 2
сағат қыздырады. Қыздыру кезінде қоспаны араластырып отырады, қоспа қайнайды. Конденсация
реакциясы аяқталғаннан кейін қоспаны жылытқыштың температурасы 100
о
С-қа төмендегенше
салқындатады. Қоспаны көлемі үлкен үш мойынды колбаға ауыстырып 140 мл 2 н натрий
гидроксидінің ерітіндісін құяды. Су буымен әрекеттеспеген бензальдегидті айдайды. Айдаудың
аяқталғанын дистиллятқа натрий гидросульфитін қосу арқылы бензальдегид бойынша тексереді.
Айдау колбасында қалған қоспаны бөлме температурасына дейін салқындатады да, активтелген
көмірдің бірнеше түйірін салып 10-15 минут қайнатады. Қайнап жатқан ерітіндіні ыстық күйінде
сүзуге арналған воронкада жылдам сүзеді (ыстықтай сүзуге арналған воронканы алдын-ала
қыздырады).
Фильтратты бөлме температурасына дейін салқындатып конго бойынша қышқылдық
реакцияға дейін хлорсутекті қышқыл қосады (30 мл). Нәтижесінде қабық қышқылының жылтыр
кристалдарының түзілгені байқалады. Түзілген кристалдарды Бюхнер воронкасында сүзіп ауада
кептіреді. Таза қабық қышқылын алу үшін оны ыстық судан қайта кристалдайды.
Шығымы – 6 г.
Қабық қышқылы (
-фенилалкил қышқылы)
цис- және
транс- формада болады.
Көбінесе
транс- форма тұрақты, түссіз кристалл, эфирде, хлороформда, спиртте ериді.
