18 Атмосфера
жүктеу/скачать 1,13 Mb.
|
123456.жаныл docx
4 МӨЖ Рахымбаева Ж, pptx 20221226 121647 0000
| Орбиталь (лат. orbіta – жол, із) – атомда, молекулада немесе басқа кванттық жүйелерде бір электрон күйін сипаттайтын толқындық функция. Орбиталь белгіленген жүйесіне қарай атомдық, молекулалық, кристалдық түрлерге бөлінеді. Атомдық орбитальдің пішіні әр түрлі болып келеді. Электрондар ядроны орбиталь бойымен қозғалып жүріп, электрондық қабат немесе деңгейлер құрады. Оны 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 сандарымен нөмірлеп, кейде бас әріптермен де белгілейді. Деңгейлерді орбитальдар деп атап, ондағы деңгейшелерді s, p, d, fкіші әріптерімен көрсетеді. Әрбір деңгейшедегі орбиталь саны да әр түрлі. Паули принципіне сәйкес әр орбитальда екі электроннан артық болмайды. Егер орбитальда электрон біреу болса – жұптаспаған, екеу болса –жұптасқан электрондар деп аталады. Электрон бұлттарының пішіні де әр түрлі: s – шар, p – гантель тәрізді, ал d, f күрделі. Молекулалық орбиталь электронды молекуладағы барлық ядролардың өрісін және қалған электрондардың ортақ өрісін сипаттайды. Онда қарапайым аналитикалық тұжырым болмайды, атомдық орбитальдың сызықтық комбинациясы түрінде жазылады. Молекулалық орбиталь молекуладағы электрон тығыздығын сипаттайды, теор. химияда көптеген құбылысты түсіндіреді. Орбиталь түсінігі химиялық байланыстың түзілуін суреттеп, молекула құрылысы өзгергенде электрон тығыздығының таралуын түсінуге мүмкіндік береді. [1]
Алғашқы 30 астероид[өңдеу | қайнарын өңдеу] Церера (қазір ергежейлі планета болып табылады) Паллада Юнона Веста Астрея Геба Ирида Флора Метида Гигея Парфенопа Виктория Эгерия Ирена Эвномия Психея Фетида Мельпомена Фортуна Массалия Лютеция Каллиопа Талия Фемида Фокея Прозерпина Эвтерпа Беллона Амфитрита Урания 21/22 екі сұраққада осыннан жауап табасың ) Кометалар. Күн төңірегінде үлкен және шағын ғаламшарлардан басқа кометалар айналып жүреді. Жарық кометалар (құйрықты жұлдыздар) өзінің пішінімен адамдардың назарын аудырып, көңілдеріне үрей туғызған. Кометалар Күн жүйесіндегі өзге денелерден өзінің ғажайып түрімен ғана өзгешеленіп қоймай, сонымен қатар орбиталары пішінімен, көлемдерінің үлкендігімен, тез дамуымен ерекшеленеді. Кометаның түрі Күнге жақындауына байланысты өзгеріп отырады. Күннен алыс кезінде комета жұлдызды аспан реңкінде жылжып қозғалатын көмескі тұманды дақ түрінде көзге шалынады. Бірте-бірте кометаның Күннен шашырап тарағандай құйрығы жайылады. Жыл сайын орташа есеппен алғанда 6-8 комета ашылады. Олардың кейбіреулері - Күннен кезекті оралуындағы периодты кометалар. Тек ең жарық кометаларды ғана жай көзбен бақылауға болады. Кометаның негізгі бөліктері: басы, ядросы және құйрығы. Кометалар ядроларының өлшемдері астероидтар өлшемдеріне жуық келеді. Кейбір құйрықты жұлдыздардың басының диаметрі жүздеген мың км-ге, ал құйрықтары ондаған және жүздеген миллион км-ге созылып жатады. Кометалардың көпшігінің орбиталары - өте созылыңқы эллипс түрінде болады, олардың жазықтықтары эклиптика жазықтығына әр түрлі бұрышпен көлбеген. Осы орбиталар бойымен қозғала отырып, кометалары перигелийінде Күнге жақындайды, ал афелийінде одан жүздеген мың астрономиялық бірлікке алыстайды. Кометалар орбиталарының эксцентриситеті онша үлкен емес. Кометаның массасын ол ғаламшарлардың жанынан өтіп бара жатқанда пайда болатын ұйытқуларды бақылай отырып анықтауға болады. Мысалы, Юпитерге жақындағанда оның айналу периоды кілт өзгеруі мүмкін, ал Юпитердің айналу периоды өзгеірссіз қалады. Ендеше, кометаның массасы Юпитердің масасынан бірнеше есе аз. Кометаның Жерге жақындау сәттері комета масасының жоғарғы шегін анықтауға мүмкіндік береді. Комета заты негізінен оның ядросына жинақталған, қатқан газ қосындыларынан, тозаңдардан, әр түрлі мөлшерде металл және тас бөлшектерден тұрады жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|