3 I болашақ математика мұғалімдерін Оқушыларды оқытуда модельдеу
жүктеу/скачать 59,89 Kb.
|
1 бөлім
| Математиканы оқытудағы модельдеу
Математикадағы модельдеуді зерттеу үшін алдымен модельдеу ұғымына анықтама берейік. Модельдеу — таным объектілерін олардың модельдерінде зерттеу әдісі; нақты объектілер мен құбылыстардың модельдерін салу және зерттеу және олардың сипаттамаларын анықтау немесе жақсарту, оларды салу, басқару тәсілдерін рационализациялау және т.б. С.И. Архангельский модельдеудің мынадай принциптерін анықтады: 1.көріну (модельдер сенсуалды түрде сезіледі және имитацияланған объектінің көрнекі бейнесін білдіреді); 2.сенімділік (зерттеудің жекелеген аспектілерін бөліп көрсету); 3.объективтілік (зерттеушінің жеке пікірінен зерттеулердің тәуелсіздігі). Математикалық модельдеу əдістері бүгінгі күнде қарқынды даму кезеңінде болып, түрлі жаңа техникалық жүйелерді құру жəне оларды басқарудан күрделі экономикалық жəне əлеуметтік үдерістерді талдауға дейінгі адам іс-əрекетінің көптеген жаңа салаларын қамтуда. Математикалық модельдеу элементтері математика, физика, география жəне басқа да жаратылыстану ғылымдарының пайда болуымен қатар қолданыла бастағаны белгілі. Кейбір есептеу əдістері ұлы ғалымдар Ньютон жəне Эйлер есімдері арқылы аталуы кездейсоқтық емес, сондай-ақ «алгоритм» сөзі біздің дəуіріміздің IX ғасырында өмір сүрген Хиуа қаласы тумасы, Орталық Азияның ғұлама ғалымы əл-Хорезми (шын аты Мұхамед бен Мұса) есімімен байланысты. Математикалық модельдеудің екінші рет «дүниеге қайта келуі» XX ғасырдың 40-50-жылдары аралығына тура келіп, ол негізінен екі себепке байланысты: біріншісі – ЭЕМ-ның пайда болуы жəне КСРО (Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы) мен АҚШ (Америка Құрама Штаттары) мемлекеттерінің ракеталық-ядролық қорғаныс жүйелерін құруы, екіншісі – дамыған жетекші мемлекеттердің ғарышты игерудегі ұлттық бағдарламаларын жүзеге асыруға кірісуі. Ядролық жарылыстар мен жасанды жер серіктерінің ұшулары алдын ала математикалық модельдер көмегімен ЭЕМ-ларында орындалып, соңынан іс жүзінде практикада жүзеге асырылды. Осы салалардағы үлкен жетістіктер математикалық модельдеу əдістерінің кейінгі даму бағыттарын анықтауға өз септігін тигізді жəне қазіргі күнде бірде бір үлкен масштабтағы күрделі ғылыми-техникалық, экологиялық немесе экономикалық жобалар математикалық модельдеуді қолданбастан жүзеге аспайды. Бүгінгі таңда ақпараттық қоғамның жаңа мүмкіндіктері жағдайында математикалық модельдеу дамуының үшінші кезеңі басталғанын айта кеткен жөн. Ақпараттық ресурстарды басқаруды тиімді игерместен адамзат қоғамының алдында тұрған маңызды мəселе лерді шешу жайлы ойлаудың өзі орынсыз болар еді. Бастапқы шикі өңделмеген ақпарат талдау, болжау, шешім қабылдау мен оның орындалуын бақылау үшін пайдасы аз болатыны белгілі. Осындай ақпараттық шикізатты жаңа өнімге, яғни нақты білімдерге айналдыратын сенімді əдістер мен тəсілдер қажет. Математикалық модельдеу ақпараттық технологиялардың, қоғамды ақпараттандырудың жалпы үдерісінің интеллектуалдық түпқазығы бола алады жəне болуы да керек. Математикалық модельдеудің ғылымда, техникада жəне басқару салаларында кең қолданылуындағы негізгі кедергі – білікті мамандардың жетіспеушілігі. Математикалық модельдеу саласының маманына қойылатын талаптар жоғары, сонымен қатар олардың қайшы- лықты болуы. Бір жағынан, ол белгілі бір зерттеу саласын терең білетін кəсіби маман болуы керек. Ал екінші жағынан, ол мəселені тұтастай көре алатын жəне нақтылауға қабілетті, кейбір жағдайларда физиктер, механиктер, химиктер немесе биологтар қойған есепті түбегейлі өзгерте алатын маман ретінде өзін жиі көрсетуіне тура келеді. Математикалық модельдеу саласында жұмыс жасау өзіндік ойлау қабілетінің болуын көзде тұтып, онда тереңдік пен нақтылық жалпы идеялардың кеңдігі мен оларды түсінумен үйлесім табады. Сондықтан математикалық модельдеу негіздерімен танысу жəне оқып үйрену қазіргі заманғы жоғары білім саласында маңызды орын алады. жүктеу/скачать 59,89 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|