3 оқу залы Қарымбай (Кәрімбай) Қошмамбетов – белгілі мемлекет және қоғам қайраткері
жүктеу/скачать 1,61 Mb.
|
| Жазушы Бекежан Тілегеновтың бұл айтқандарына қосып-аларым жоқ. Тек бір ғана келіспейтін жерім, автордың Асекеңді «творчестводан мүлдем аулақ, таза партиялық рухта тәрбиеленген функционер, коммунистік талаптан, партиялық бағадан басқаны мойындамайтын» деп көрсетуі артық. Асекең, керісінше, нағыз шығармашылық адамы, өмірге, оның ішінде ақын-жазушыларға, тарихшыларымызға ой көзімен, сын көзімен қараған, отандық, әлемдік озық шығармаларды үзбей оқып, өзінше ізденген, іштей дайындығы әрі батылдығы мол адам. Онсыз ол кісінің жоғарыдағы пікірді айтуы мүмкін емес еді. Дайындығы жоқ адам не айта алады? Жазушы Бекежан Тілегенов таза партиялық рухта ғана емес, халықтық рухта да тәрбиеленген Асекеңді жақсы біліңкіремейді екен деп шештім.
Енді оған, меніңше, жазушы кінәлі емес. Асекеңмен араласпаған, сөйлеспеген. Егер араласса, сөйлессе, ондай пікірге бармас еді. Шын мәнінде Асекең үлкен ғұламалардың еңбектерін көп оқыған, олардың қанатты сөздерін, мақал-мәтелдерін керек кезінде айтып, ойын түсінікті етіп жеткізуге талпынатын. Ол кезде Асекеңнің өлең жазатын өнерін көпшілік біле бермейтін. Ал кейінгі кезде Асанбай ағаның жазып шығарған өлең жинақтары, естелік және әдеби кітаптары ол кісінің қайбір жазушыдан кем емес екенін көрсетті емес пе?! Егер өмірін жазушылыққа арнағанда ағамыздан өте ірі, қазақтың көрнекті жазушысы шығар еді. Ал мына жазғандары ол кісінің ой-өрісінің кеңдігі, ұлттық рухының биіктігі, халқының тарихы мен тұрмысын терең білетіндігі, көргені мен естіп-білгеніне үлкен пайымдылықпен және парасаттылықпен қарайтыны сияқты қасиеттерінен туған шығармалары, жазбауға болмайтын жүрек сырлары еді. Ал ағамыздың жазылмай қалған, қағазға түспеген, әңгіме арасында ауызша ғана айтылған ой толғақтары қаншама. Асекеңнің аузынан шыққан пайдаға асар сөздерді жазып алғанда том-том кітап болар еді. Өкінішке қарай, ол кезде оған ешқайсымыз мән бермедік. Бірақ мен үшін Асекеңнің осы ізгі қасиеттері із-түзсіз кетті дей алмаймын. Ағамыздың білімдарлығы, таудай таланты, биік парасаты маған қатты әсер етті. «Болмасаң да ұқсап бақ» деген емес пе, аңыз әңгімелерге, тарихи шежірелерге, орынды айтылған нақыл сөздер мен мәтелдерге құлақ түре жүретін болдым. Билердің шешендік сөздері, қазақ халқының тарихы, көптеген ұлттардың мақал-мәтелдері, көрнекті мемлекет немесе өнер қайраткерлері туралы кітаптардың жинақтары менің кітапханамнан орын ала бастады. Оның үстіне осы тақырыптар төңірегінде күнделікті баспасөз бетінде жарияланған мақалаларды қиып ап жинап жүретін әдет пайда болды. Оның бәрі, сөз жоқ, Асанбай ағамның әсері деп білем. Асекең зейнетке шығысымен Шымкенттен Алматыға көшіп келді. Ендігі жерде бұрынғыдан да жиі араласа бастадық. Горбачевтың ұр да жық, өзімбілермен, өркөкірек, солақай саясатының кесірінен Желтоқсан оқиғасы бұрқ етті. Ол бәрімізге, жалпы қазақ халқының басына түскен үлкен нәубет еді. Желтоқсан оқиғасын ұйымдастырушылардың бірі Асекең деп байбалам салушылар шықты. Көпе-көрінеу жапқан жала, ойдан құрастырған кінә асқындай түсті. Менің шамалауымша, Асекеңді ұстап, тар қапасқа жабуға, біріншіден, көре алмаушылық себеп болды. Ол кісі қызметтен кетіп, зейнеткер атанғанымен абыройы Алатаудай асқақ, алдына ел-жұрт, халық ағылып келіп, ақылдасып тұратын, айтқан сөзі жерде қалмайтын аса абыройлы, сыйлы адам болды. Зейнеткер көп. Олардың арасында Асекең Шолпан жұлдыз тәрізді ту биіктен көз тартып, жанам деген жүрекке от беремін, деп ақын айтқандай замандастарына қуаныш сыйлайтын, ой, жігер, шабыт сыйлайтын абыз кісі еді. Екінші, ең басты себеп, түк кінәсі жоқ Асекеңді ұстап, темір торға қамағандағы солақайлардың мақсаты − Асекең арқылы Димаш Ахметұлы Қонаевты да қаралап, масқараламақшы болды. Екеуі құда, бір-бірінің арасында қалайша алыс-беріс болмайды, соны дәлелдеу керек, екеуінің арасында шын мәнінде алыс-беріс жоқ болса, оны «болдыру» керек деп жанталасты. Горбачевтың негізгі мақсаты − Димекеңді орнынан тайдырып, бас көтерер қазақтарды бір-біріне айдап сап, мансапқа таластырып, халқымызды құлақ кесті құлға айналдыру болатын. Өкінішке қарай, оның ол ойының біразы жүзеге де асты. Өзбекстан Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы Шараф Рашидовты «мақта ісімен» қаралағаны сияқты «қазақ ісін» ұ  йымдастырып, Бекежановты, Статенинді, Асекеңді тағы басқаларын қамауға алды. Қазақтың біраз азаматтарының қолтығына су бүркіп, туған халқына қарсы айдап салды.
жүктеу/скачать 1,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|