41 Қ. Күзембаев, Г. Күзембаева

8.3-сурет. ММУ-2000 ыдыс-аяқ жуу машинасының 
жетекші стпанциясы
8.2.  Кезенді ыдыс жуу машиналары
М аркасы  ММУ-500  ыдыс  ж уу  маш инасы   ш ағы н  та- 
м ақтанды ру кәсіпорындарына арналған.  М аш ина әмбе- 
бап және бір кам ералы  болады. Ы ды с-аяқ ж уу секциясы  
ж ұмыс камерасынан (19) ж әне ңақпаңты  астаудан түра- 
ды.  Ванна  тік   төртбүры ш ты   болып  келеді.  В аннаны ң 
астында сорғы (13) соленоидты ж апқы ш тар (1), (16) бар. 
Ж уу секциясы ны ң екі ж ағы ндағы  үстелдерге ыдыс-аяң 
салы н ған  кассеталар  қойы лады .  К ассеталарды   қою ға 
арналған үстел рама тәріздес (18) жасалынған. JIac ыдыс- 
а я қ  салынған кассета үстел (18) үстінде бүріккіш  ңүры- 
лы м  (8) арқы лы  араласты рғы ш тан (7) алынған ж ы лу су- 
мен  немесе  м үздай  сумен  өңделінеді.  Б ү л   үстелдің  ас­
ты нда  тамаң  ңалдьщ тары н  ж инасты ры п  салы п  отыра- 
ты н ж ы лж ы м алы  ж ин ақш а бар. Түсіруге арналған үстел- 
ге  м аш инаны   басқару  пульті  (20)  мен  ж уу  ерітіндісіне 
(21)  ар н ал ған   м ө л ш ер л егіш   о р н аты л ған   (8 .4 -су р ет). 
М өлш ерлегіш   сы й ы м ды лы қтан  (21)  ж ән е  соленоидты 
ж а п к ы ш та н   (22)  түр ад ы .  С ы й ы м ды лы ң ты ң  іш ін д егі 
ң ал тқ ы л ы   қүр ы л ы м   ар қы л ы   ерітінді  деңгейі  реттелі- 
неді.  Ж уу  секциясы ндағы   су деңгейі  ағу  түтігі  (12)  ар- 
ңы лы  реттелінеді. Ваннаның астыңты ж ағы нда сүзгі (11) 
мен  сорғы  (13)  бар.  М аш инаны ң  ж үм ы с  кам ерасы ны ң
107

іш іне,  екі деңгейде,  бүрікпе  қүры лы м дары  бар ж уу (9) 
жөне шаю коллекторлары  (10) орнатылған. Ж уу  к ол л ек­
торы ,  сорғымен  (13)  берілген  ж у у   ерітін д ісін ің   реак- 
тивтік күш і арқы лы  айналы п түрады.
М аркасы  ММУ-250  ы ды с-аяң  ж уу  маш инасы   ММУ- 
500  м аш и н асы н а  үңсас  ж ас ал ған .  Б ү л а р д ы ң   сы ртңы  
өлш ем дерідебірдей, ал бір-бірінен айы рмаш ы лы ғы   тех- 
никальщ   сипаттамалары  ж ағы нан ғана.
8.4-сурет. М аркасы ММУ-500 кезеңді ыдыс-аяц жуу 
машинасы:
а — жалпы. көрінісі; э — гидравликалыц сцлбасы
М аркасы МПУ-700 м аш инасы  бір  кам ералы  ж әне әр 
түрлі ыдыс-аяңтарды ж ууға арналган (8.5-сурет). М аш и­
на  кассеталарда тиейтін үстелден (2), ж уу секциясы нан 
(3)  және  кассеталарды  түсіруге  арналған  түсіру  үстелі- 
нен (4) түрады. Ж уу секциясы  негізге қондырылған ван- 
надан (12), оның іш іне орнаты лған сүзгіден түрады. Сор- 
ғы дан келетін тірекке айналм алы  үстіңгі  ж әне астыңғы 
коллекторлар (17),  (18) бекітілген.  Су қы зды рғы ш ы нан 
келетін тірекке айналм алы  ж әне  шаю бүрікпелері  (16), 
(19) бекітілген. М аш инаның ваннасына ңызды рғы ш  (20) 
орныңтырылған. Ваннаның төменгі ж ағы нда электрсор- 
ғы сы   (11),  сэре  (7),  ңүбыр  (24),  м өлш ерлегіш і  (22)  бар
108

сы йьш ды лы ң (21) қондырылған. Тиеу устелінде бүрікпе 
қүры лы м ы  бар қондырғы (1) ж әне там ақ қалды қтары на 
арналған ж инаңш а бар. М аш инаның жұмыс істеу тәртібі 
төмендегідей.  Ж у у   ерітіндісін  ваннадан  сүзгі  арң ы лы  
сорғы  ж оғарғы   ж әне  төменгі  бүрікпе  қүры лы м дары на 
(17),  (18) береді.  Б үлар айналы п,  су ағынын кассеталар- 
дағы  ы ды с-аяқтарға  ш аш ыратады.  Ж уы лған  ыдыс-аяң 
су қы зды рғы ш ы нан ж әне бүрікпе қүры лы м дары на (16), 
(19) берілген ыстың су арңы лы  ш айылады.
/  
1
Д  .іУ.І  "   1.
н
8 -
4 =
П
У
S
a
W \
іЗ
ү-гз
3)
8.5-сурет. М аркасы МПУ-700 ыдыс-аяқ жуу машинасы: 
а -  жалпы көрінісі; э -  гидравликалыц сцлбасы
М аркасы ММП-4000 ы ды с-аяқ ж уу маш инасы тотық- 
пайтын болаттан жасалы нған асхана саймандарын ж ууға
109

арналған.  М аш ина  (8.6-сурет)  тік  төртбұрыш ты  қапта- 
малы рамадан (1) түрады. Осы рам аға маш инаның жоғар- 
ғы  ж уу ж әне  төменгі  маш иналы ң  бөлімдері  бекітілген. 
Ж уу бөлімінде  ванна  (25)  ж әне  барабан  (20)  бар.  Ванна 
іш іне ағу түтігі (2) мен сүзгі (21)  орнатылған.
8.6-сурет. Маркасы М М П-4000 ыдыс-аяц жуу машинасы
М ашинаньщ жұмыс істеу тәртібі. Барабан ішіне ыдыс- 
аяқтар салынған кассета есік (33) арңылы орналастыры- 
лады.  Содан соң су ңыздырғыш  (29) сумен толтырылады 
да, электрңыздырғыштар іске қосылады. Су 60  С-қа дейін 
ңыздырылған соң ванна (25) іш іне беріледі. Содан соң бағ- 
дарлам алы ң  м еханизм   іске  қосы лады .  Бағдарлам алы ң 
механизм көмегімен ваннаға арнаулы сыйымдылықтағы 
ж уу   заты н ы ң   к е р е к т і  м өлш ері  беріледі,  кассетадағы  
ы ды с-аяқ  ңайтарм а  ж уу  ертіндісімен  ж уы лады .  Бүдан 
соң ы стық сумен ш айылады және ыстық ауамен кептірі- 
леді. Процесс толың аяңталған соң барабан тоңтатылады 
да,  кассета есікш е (33) арқьілы сыртқа ш ығарылады.
110

9-тарау. ҮНТАҚТАУ ЖАБДЫҢТАРЫ
9.1.  Үнтаңтау жабдыңтарының жалпы сипаттамасы
Ө німнің  геом етриялы ң  өлш емдерін  технологиялы ң 
процестерге  к е р е к т і  м өлш ерде  к іш ір ей ту ге  көптеген 
үнтаңтау ж абдыңтары пайдаланылады.
Үнтаңтау  дәрежесі  деп  үнтаңталмаған  өнім  кесекте- 
рінің үнтаңталған өнім кесектеріне қатынасын  айтады.
і = D /d  , 
(9.1)
мүндағы  і -   үнтақтау дәрежесі.
Ү нтаңтауға керекті күш  материал бөлш ектерінің ара- 
сындағы өзара байланыс күш терінен басым болуы ңажет.
Б үл  күш   П .А .  Ребиндер  формуласы  бойынш а  аньгқ- 
талынады:
A = A t + А 2 = V VH M + V FHs, 
(9.2)
мүндағы Aj  -  үнталы наты н кесектердің деформациясы- 
на кететін жүмыс;
А2  -   ж аң а  беттердің  пайда  болуына  ж үм салы наты н 
ж үмыс;
V  V   -   деф орм ац ия  әсерінен  пайда  болы нған  кесек 
көлемі;
Н м  -   м атериалдың ңүры лы м ды ң-механикалы ң  және 
ф и зи ка-х и м и ял ы ң   ңасиеттеріне  байланы сты   тү рақты  
коэффициент;
V Ғ -  беттің артылуы;
H g -  материалдың ф изикалы қ ңасиетіне ж әне үнтақ- 
тау тәсіліне байланысты түраңты  шама.
Гук заңы  бойынша дефомацияға ж үм салы наты н жү- 
мыс  мынаған тең:
111

Aj  =  a2 V 7 /(2 Я),
(9.3)
мұндағы  <т- кернеу,  Па; Е   -  серпімділік  модулі,  Па.
Сонда:
А = А,  + А2 = (2  V V /І2Е ) +  V FHs. 
(9.4)
Егер материал ірілеу болып үнтаңталса ж аң а пайда бо- 
латы н беттің ш амасы аз болғандықтан,
A = Aj = (2 V V /(2E ). 
(9.5)
Бүл теңдеу К ирпичев-К ик т еңдеуі деп аталынады. B i- 
рак; бүл теңдеу материалды ң үнтақталы нуы ны ң серпім- 
діл ік ш егіне дейінгі кернеуде қолданы лады , ал үнтаңтау 
п род есі  сер п ім д іл ік   ш егі  емес  б е р ік т іл ік   ш егін ен   де 
ж оғары  мәнде  өтеді.  Сондыңтан өте  майдалап үнтаңтау 
продесің есептеуде  м ы на формула пайдаланы лады:
A = A 2 =  V E #
s
. 
(9.6)
Б үл  теңдеу  Рит т ингер  т еңдеуі  деп  аталады .Мүнда 
үн тақтау  процесіне  кететін  ж үм ы с  мөлш ері  материал- 
ды ң үнтақталу  кезіндегі  пайда болатын  бетіне  пропор- 
ционал.
Ү нтақтау маш иналары н екі топда белуге болады: қат- 
ты тамаң өнімдерін үнтаңтауға арналған; ж үм сақ  тамаң 
өнімдерін үнтақтауға  арналған.
9.2.  Қатты тамаң  өнімдерін үнтаңтауға  арналған 
ңүрылымдар
МС12-15 ү н тақтау м еханизм і. Б ү л   м ех ан и зм   к еп ті- 
рілген  нанды ,  түзды ,  бүры ш ты   ж ән е  басқа  өнімдерді 
м айдалап  үнтақтауға  арналған.  М еханизм  М П-I,  I  деп 
аталаты н  әмбебап  ж етекпен  ңосылады.  М еханизм  (9.1- 
сурет) -  корпустан (3), үстідгі ж ағы нда саңтандыру торы
112

бар  ж ү к  тиеу  ш анағы нан  түрады.  Ал  астыңғы  ж ағы на 
ж ү к  түсіру терезесі орналасады.  Корпустың іш інде жү- 
мыс  органдары  -   ш нек  (2),  қозгалм алы   (7),  қозғалмай- 
ты н  ү н т а ң т а у   м ех ан и зм д ер і  (8)  бар.  Б ү л а р   ж е т е к ш і 
білікке (4) бекітілген. Ш нек өнімді үнтақтау  механизм- 
деріне  ү зд ік сіз  береді.  Ү нтаңтау  м ехан изм дері  конуе 
бетті ж әне үстіңгі беттерінде үш бүрыш ты тістер бар. Тіс- 
тердің  саны  конус  табанына  ңарай  көбейе  береді,  біраң 
өлшемі  кемиді.  Мүндай қүры лы м  өнімді майдалап  тар- 
туга  м үм кіндік  береді.  Ү нтақтау  арасын  гай ка  (11)  ар- 
қы л ы   конусты  (8)  ж ы лж ы ту  арқы лы   өзгертеді.  Үнтаң- 
тау арасының ең к іш і өлшемі 0,2 мм болады.
9.1-сурет. Маркасы M CI 2-15 цнтацтау машинасы:
1 -  ццйрыцша; 2 -  шнек; 3 -  цилиндрлі корпус;
4 -  жетекші білік; 5 -  мойынтірек; 6 -  жетекке жалгау 
щйрықшасы; 7 -жылжымалы цнтацтау органы;
8 -  қозгалмайтын цнтацтау органы; 9 -  цалацтар;
10 — гайка; 11 —реттеу гайкасы
8
-
48
*  
113

М ех ан и зм н ің   ж ұм ы с  істеу  тәр тіб і.  Өнім  ж ү к   тиеу 
ш анағы   арң ы лы   ж үм ы с  кам ерасы на  түседі.  М үнда  ол 
айналы п түрған ш некпен алдын ала үсақталы п,  кам ера 
бойы м ен  ү н т а ң т а у   к о н у с та р ы н ы ң   ар асы н а  б еріл ед і. 
Ү нтаңталған өнім түсіру саңы лауы  арңы лы   маш инадан 
сы ртқа  ш ығарылады.
М аркасы  МИП-11-1  үнтаңтау  м еханизм і  (9.2-сурет) 
корпустан,  қаң паң тан  түрады .  Корпус  іш інде  барабан 
және үнтақтау табақш асы бар. Табаңш а мен ш нек білік- 
ке бекітілген.  Өнімді үнтақтау реттеу гайкасымен жүр-
1 — шайба; 2 — багыттаушы бцранда; 3 — бцранда; 4 — шнек; 
5 -  корпус; 6 — барабан; 7 —цйкеу табацшасы;
8 -  мойынтірек, 9 -  шайба; 10 — білік; 1 1 -  манжета;
12 — цацпац; 13 — цаптама; 1 4 -  итеру тетігі; 15 —гайка
114

гізіледі.  Бүл  гайканы   бүраған  кезде үнтаңтау  барабаны 
білік бойымен бағыттауш ы бүрандаға қарай ж ы лж иды . 
Т абаңш а  мен  барабан  арасы ндағы   қу ы сты ң   ең  аз  өл- 
ш емі  -   0,2 мм.  Қ үры лы м ны ң ж үмыс істеу тәртібі жоға- 
рыдағы  м аш ина  тәріздес.
9.3-сурет. Маркасы МИК-60 кофе бцршацтарын цнтац- 
тау машинасы:
1 —резеңке табан; 2 — машина негізі; 3 — амортизатор;
4 — корпус; 5 — электрцозгагыш; 6 — жцмыс камерасы;
7 -  табацша; 8 -  цнт ацтау органы; 9 — ернемек ( фланец); 
10 — цацпац; 1 1 -  бцранда; 12 — тақтайша; 13 — магнит; 
14 — шанақ; 15— цақпақ; 1 6 - магнит қосқыш; 1 7 - қаптама; 
1 8 -  тербеткіш; 19 — тацташа; 20 — цаптама;
21 -  батырма; 22 — серіппе, 23 -  тцсіру щбыры
115

Кофе  б ү рш ақ тары н   ү н т а қ т а у ға   ар н ал ган   м аркасы  
М ИК-60 табақш алы  м аш ина (9.3-сурет)  -   корпус,  оның 
іш індегі  амортизаторларға  орнатылған  электрқозғағы - 
ш ы  бар  қүры лы м .  М аш инаның  негізіне  резеңке  тірек- 
тері  ңондырылған.
Э лектрңозғағы ш   үстіне  бүрам асүңпалар  (ш пилька) 
а р қ ы л ы   ж ү м ы с  к ам ер а сы н ы ң   ш ойы н  кор п у сы   бекі- 
тілген .  Э лектрңозғагы ш   білігіндегі  таб ақ ш аға  үнтақ- 
тау беті бекітілген.  Ж үм ы с кам ерасы ны ң ж оғарғы  жа- 
ғы н д а гы   қ а ң п а қ ң а   ү н т а ң т а у   б етт ер ін ің   ар асы н   рет- 
тейтін  м еханизм   орнаты лған.  М еханизм  ңол  бүранда- 
сы н ан,  таб аң ш ал ы   ойм алы   қ ап там ад ан ,  ерн ем ектен, 
оған ж ал ған ған  үнтаңтау бетінен түрады .  Қ аптам аны ң 
асты ңғы  ж ағы ндағы  серіппе үн тақтау ңүры лы м ы н саң- 
тауға арналған. Өнім тиеуге арналган ш анаңты ң іш інде 
өнімнен  м еталл  ңоспалары н  аж ы ратуға  арналган  маг- 
ниттер бар.
М аш инаны ң ж үм ы с  істеу  тәртібі.  Ж оғары дағы   қақ- 
пақты   аш ып,  ш анақңа үнталы наты н  кофе  бүрш ақтары 
салынады.  Осы  кезде  түсіру  ж еңіне  ңағаздан  дайында- 
лы нған пакет кигізіледі.  Содан соң басқару панеліндегі 
батырма  арңы лы   электрңозғағы ш ты  іске  ңосады.  Кофе 
б ү р ш ақ тар ы   ш ан а қ та н   ү н таң тау   б еттер ін ің   ар асы н а 
түсіп үнтаңталады .  Ү нтаңталған өнім тербелмелі жеңге 
табаңш а ңалаңш алары  арңы лы  түседі.
Ж аң ғақтарды  үнтақтауға арналган білікті ж үм ы с ор­
ганы бар маркасы МС12-40 механизмі (9.4-сурет) тік төрт- 
бүрыш ты корпустан және оның жоғарғы ж ағы на бекітіл- 
ген  тиеу  ш анағы нан  түрады .  Ш анаң  іш інде  ңоректен- 
д іргіш   б іл ік   пен  ш ибер  арң ы лы   ү н таң тау ға  арн алган 
б іліктердіқ арасына түсетін өнім нің ш ы ғы ны  реттеледі. 
Ш ығын мөлш ерін түрақтанды руға бүранда пайдаланы ­
лады. Ү нтаңтау білігінің бірі түрақты  ж әне ж азы ң бетті, 
ал  екінш ісінің беті бүдырлы ж әне ол тез  алыны п  салы ­
нады.  Б іл ік тер д ің   арақаш ы ң ты гы н  ңол  бүрандасы  ар- 
ңы лы   реттейді.  Ү нтақтау  біліктері  ңарама-ңарсы  және 
әр түрлі ж ы лдам ды қпен айналады . Әр біліктің астыңғы 
ж ағы нда  қы рғы ш тан  орнатылған.
116

9.4-сурет. Маркасы M CI 2-40 цнтацтау механизмі:
1 — корпус; 2 — бцранда; 3 — шанац; 4 -  жапцыш;
5,8,11 — біліктер; 6 — машинаныц алды; 7— цыргыш;
9 — қол бцранда; 10 — жылжыма
Ж аң ғаңты   үсаңтау  мен  көкнәр  дәндерін  үнтақтауға 
арналған  МДП  ІІ-І  деп  аталаты н  м еханизм  корпустан, 
редуктордан,  сондай-аң  ж үм ы с  органдарынан  түрады. 
Корпустың төменгі ж ағы нда өнімді түсіріп алуға арнал- 
ған  ңүбыр  орналасады.  Б іл ік к е берік бекітілген  жүмыс 
органы ны ң  сы рты   тегіс  немесе  бүды рлы   болып  к ел у і 
м үм кін.
117

Ж ұм ы с  істеудің  алды нда  ауы сты рм алы   м еханизм - 
дерді  орныңтырады,  маш инаны  бос  ж үргізіп тексереді. 
МДП-І  механизмде  ңоректендіру  саңы лауы н  реттейді. 
Ірілеу етіп үн тақтау үш ін біліктердің арасындагы саңы- 
лауды   1,5  мм  ш амасында,  ал  майдалап  үн тақтау  үш ін 
0,2-0,3  мм  етіп  қалды рады .  Б үл  механизм нің МС12-40 
м еханизмінен  айы рм аш ы лы ғы   -   оның  ж етекке  ж алға- 
ну әдісінің  өзгеше  болуында.
Ү нтақтау м аш и н ал ар ы  мен  механизмдерін п ай д ал а­
ну  ереж елері.  Ү нтақтау  м еханизм і  ж етекке  ж алғаны п 
бекітіледі  ж ене  реттегіш   гай ка  арқы лы   өнімнің  үнтақ- 
тау дәрежесі белгілінеді.  Өте майда өнім алу үш ін гайка 
солға қарай, ал  ірілеу өнім алу үш ін гайканы  оңға ңарай 
бүрайды. Бүдан соң электрқозғағы ш  іске  косылады да, 
итеру таяңш асы  мен өнімді тиеу ш анағынан төмен ысы- 
рады. Тиеу ш анағы маш ина жүмыс істеп түрғанда жабьщ  
болуы керек. Ы лғалды  өнімді үнтаңтауға болмайды. Се- 
бебі, үнтаңтау беттерінің тістері бітеліп қалады . Ж үмыс 
аяңталған соң ж етек тоңтатылады да,  щ еткамен табақ- 
ш аны ң,  барабанның  бүдырлы беттері тазартылады.
Ү нтақтау м аш иналары ны ң техни калы қ сипаттамала- 
ры   төмендегі  кестеде  берілген.
9.1-кесте
Көрсеткіштер
МС12-15
МИП-11-1
МС-12-40
МДПІІ-І
МИК-60
Өнімділігі,кг/сағ:
ж аңғақ жармалау
-
40
20
-
ж аңғақ майдалап
үнтау
-
15
15
-
кепкен нан
үнтақтау
15
15
-
60
Жүмысшы
170
170
170
170
1420
органның
аиналым
жылдамдығы,
1 мин.
Үытақтау
білігінің
•
0,06
•
*
■
диаметрі, м
Үнтақталу
1,2
1,2
2,5
2,5
1,2
қуысының
өлщемі, мм
Сыртқы
өлшемдері, мм: 
үзындығы
345
305
390
365
342
ені
275
220
240
240
276
биіктігі
365
355
310
310
650
118

9.3.  Ж ұмсаң тамақ өнімдерін үнтақтауға арналған 
ңұрылымдар
П іскен   өнім ді  ү н тау ға  арн алған   МИВП  м аш ин асы  
(9.5-сурет) піскенет, бальщ, бүйрек, көкөніс, ж арм аж әне 
сүзбе өнімдерін майдалап үнтаңтауға арналған. Машина- 
ның  жүмыс  камерасы  ондағы  айналатын  ротор  мен  ста- 
тордың арасындағы ңуыс болып табылады. Бүларды ң бет- 
тері  бүдырлы болып  келеді.  М ашина корпустан,  статор- 
дан,  ротордан және электрқозғағыш тан түрады.  Электр- 
ңозғағыш   муфта  арңы лы   ж етекш і  білікпен  ж алғасқан.
9.5-сурет. П іскен өнімді цнтақтауга арналган маркасы 
М И В П  машинасы:
1 — мойынтірек; 2 -  білік; 3 -  сына; 4 -рот ор; 5 — бцранда; 
6 — штифт; 7 — шанац; 8 -  кронштейн; 9 -  ось; 1 0 —ролик; 
1 1 — эксцентрик; 12 -  бцранда; 13 -  сацина; 14 —статор; 
1 5 -  корпус; 16 — басцару электр цалцаны; 17 — муфта
119

Ж ет ек ш і  б іл ік к е  сы н алы   к іл т е к т е р   көм егім ен  конус 
пішінді ротор  бекітілген.  Ротор  бір  ш етімен бүранда  ар- 
ңылы білікке бекітілген. Ротор үш  -  ірі, орташа және май- 
да үнтаңтау бөліктерінен  түрады.  М ашинаның үнтақтау 
дәрежесін реттеу  саңинасы мен  бүранда  арңылы  орнық- 
тырылады. М ашинаның жоғары ж ағы на тиеу ш анағы ор- 
натылған.
М а р к асы   М П -800  е з г іл е у   м а ш и н а с ы   (9 .6 -с у р е т ) 
корпустан, арңаудан, электрқозғағы ш тан, сы набелдікті 
берілістен жөне ж етекш і біліктен түрады. Электрқозғау- 
ш ы   сына  белдікті  беріліс  арқы лы   ж етекш і  білікті  ай- 
налдырады.  Өнім  тиеуге арналган  ш анақ пен  қабылдау 
ш анағы бірге ж асалы нган.  Б үлар корпуспен аш ы лм алы  
бүрандалар  арң ы лы   ж а л ға с қ а н .  М аш инаны ң  төменгі 
ж үмы с  кам ерасы нда  ротор  бар.  Камерадан  керек  емес 
қалды қтар арнайы ңаңпаң  арңы лы  сы йы м ды лы ққа са- 
лынады. Әр түрлі өнімдерді езгілеуге арналган ротор л ар 
білікке бекітіледі. А уыстырмалы торкөзді пы ш ақтар м а­
ш ина корпусына ш анаң арңылы бекітілген. Торкөзді пы- 
ш ақтар  мен  ротор  арасы ндагы   ңуыс  реттелінеді.  Езіл- 
ген  өнім  ңүрылым  арңы лы   астауға  беріледі.  Ротордағы 
қалаңш алар  (9.6,  ә-сурет)  сағат  бағытымен  айналғанда 
өнімді  тор  бетіне  сығымдаса,  ал  керісінш е  айналғанда 
өнім қалды ңтары н қақп аң ң а қарай бағыттайды.
Сүйекті жемістерді езгілеуге арналган ротор бүранда 
арқы л ы   ж алғасдан  екі  бөліктен  түрады   (9.6 ,  б-сурет). 
Төменгі  саусаңш алары   бар  бөлік  ж ем істі  езгілесе,  ал 
ж еміс  ңалды қтары   қ ал ақп ен   сы ртқа  ш ы гары лады .  Ол 
үш ін ротор екі бағытта айналады. Тамаң өнімдерінің түр- 
леріне байланысты торкөзді пыш аңтардың өлшемдері әр 
тү р л і  болады.  М ысалы  піскен  картоп,  ж ар м ал ар ,  кө- 
көністер  үш ін  3  мм  болса,  ет  пен  бүйректер  үш ін  оның 
өлшемі 1,5 мм болады.
М аркасы  МОП-11-1  көкөніс  езгілеу  м еханизм і  (9.7- 
сурет)  редуктордан,  ауы сты рм алы   кесу  ңүрылымдары- 
нан, езгілеу сыйымдылығынан түрады. Редуктор конус­
ты  тісті  берілістен  ж әне  оларға  бекітілген  тік  біліктен 
түрады. Езгілеу процесі кезінде қүры лы м ны ң қабылдау
120

ш анағы ны ң  астына  табаңш а тор  бекітіледі.  Езгілеу ро­
торы білікке бүранда арңы лы  бекітілген.
9.6-сурет. М аркасы М П-800 езгілеу машинасы:
а -  жалпы көрінісі; ә -  қатты цалақтар бекітілгенротор; 
б —сі/йекті жемістерді езгілеуге арналган ротор; 1 — сына 
белдікті беріліс; 2 — мойынтірек; 3 —резеңкелі манжета, 
4 -  корпус; 5 -  жетекші білік; 6 — тцсіру тетігі; 7 — тцсіру 
науасы; 8 -  басқару электр аппараттары; 9 — ауыстырмалы 
тор; 1 0 -  шанақ; 1 1 -  ротор; 1 2 -  қабылдау шанагы; 
1 3 -  ось; 1 4 -  люк; 1 5 -  цол бцранда; 1 6 -  сыйымдылық; 
1 7 -  каркас; 18 — электрқозгагыш; 1 9 -  бцранда;
20 -  цалдыц тцсіру тетігі; 21 -  серпімді саусақша;
22 — кцпшек
121

9.7-сурет. М аркасы МОП-11-1 езгілеу механизмі:
1 —редуктор; 2 — езгілеу шанагы; 3 — табацша тор;
4 -  ротор-цалацша; 5 — бцранда
Көп операцияльщ ауыстырмалы, маркасы МС-4-7-8-20 
механизмі  редуктордан,  ж ылдамдың  ңорабынан,  ауыс­
тырмалы  сыйымдылыңтар  мен  ңұрылымдардан  түрады 
(9.8-сурет).  Редуктор  корпустан  (3),  оның  іш індегі  бері- 
лістерден  түрады.  Редуктор  ж етекке  жалғасады.  Өнімді 
езгілеу үш ін редукторға сыйымдылың пен езгілеу ңалаң- 
ш асы   ж ал ғасад ы .  С ы й ы м ды лы ң ты ң   төм енгі  ж ағы н а 
торкөзді  елек  бекітілген.  Ротор  өңделінетін  өнім  түріне 
байланысты әр түрлі ж ылдамдыңпен айналады.
9.4.  Үнтақтау және езгілеу машиналарын есептеу
М ИК-60 м аш инасыны ң үнтаңтау органдарының ара- 
сындағы  өнімнің  көлемін  м ы на  формуламен  табуға  бо­
лады:
(9.7)

9.8-сурет. М аркасы МС-4-7-8-20 езгілеу механизмі
м үндағы   D 2max  ~  үн таң тау  бетінің  ең  ү л кен   диам етрі; 
D2nin -  үнтаңтау бетінің ең кіш і диаметрі;  b -  жүмыс ор- 
гандарының  арасындағы  ңуысты ң  өлшемі.
Егер  өнімнің  ты ғы зды ғы ,  жүмыс  органдарының  ай­
налым  ж ы л дамдығы,  ж үмыс  қуы сы н  толтыру  коэффи­
циент! белгілі болса, маш инаның өнімділігі мынаған тең:
Q = Vnp
 
(9.8)
Ү н тақтау   м аш и н ал ар ы н ы ң   ж етегін е  к е р е к т і  ңуат 
мына формуламен аны қталы нады :
N  = A J t  = V F H s / t ,  
(9.9)
мүндағы  t -  үнтаңталы ну уаңыты ,  с.  Ол мынаған тең:
t = ( ( D m ax + D mJ / (  2і»0) - 1 / п ,  
(9.10)
мүндағы  и0  -  айналған үнтаңтау органының орташ а ра­
диусы  бойындағы  ж ы лдам ды ң,  м /с.
123