«Агрономияның барлық міндеттері, егер олардың мәнін байыбына жете ұғынсақ, өсімдіктердің дұрыс қоректену жағдайларын анықтап, дәл жүзеге асыру болып табылады», деп тұжырымдалған


Шетелдерде агрохимиялық зерттеу әдістеме



бет3/86
Дата06.06.2022
өлшемі1,58 Mb.
#146128
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   86
Байланысты:
Агрохимиялык зерттеулер адистемеси эл китап

1.1 Шетелдерде агрохимиялық зерттеу әдістеме

жүргізілді. Мысалы, Гом 1756 жылы ыдысқа өсімдік өсіріп




ілімінің қалыптасуы мен дамуы

тәжірибе жасау арқылы оның жақсы өсіп жетілуі үшін калий







тұздары, ал 1795 жылы Дендональд фосфор қышқылының

Агрономиялық химияның негізі қаланып, ал химия-

тұздары қажет деген қорытынды жасады.

да сандық талдау әдісі толық дәрежеде жетілгеннен кейін

XVIII ғасырдың аяғында агрохимиялық зерттеулер

агрохимиялық зерттеулер әдістеме ілімінің қалыптасуы мен

әдістеме ілімінің дамуында француз ғалымы А.Л.Лавуазье

дамуына зор мүмкіндік туды. Өйткені агрохимияның және

(1743-1794 жж.) зор еңбек сіңірді. Ол өсімдіктегі зат алмасу

өсімдіктер физиологиясының негізгі мәселелерін шешу

үрдісін білу үшін өсімдік пен қоршаған ортаны химиялық

үшін ғылыми зерттеу әдістемелері қажет болды.

жолмен талдау қажет екенін тәжірибе жүргізу арқылы

XVII

ғасырдың бас кезінде Я.Б.Ван-Гельмонт

дәлелдеді.

(1579-1644 жж.) өсімдік қорегі жөніндегі мәселені

Швейцариялық ғалым Н.Т.Соссюр (1767-1865 жж.)

тәжірибе

жүзінде шешуге сәтсіз де болса, алғаш

өсімдік күліне тыңғылықты химиялық талдау жасап, мине-

қадам жасаған болатын. Ол 1629 жылы өзінің бес жыл

ралды заттардың өсімдік организміне енуі кездейсоқ емес

бойы құмыра ыдысқа салынған топырақта жүргізген

деген қорытындыға келді. Соссюр топырақ құнарлылығына

тәжірибесінің қорытындысын баяндады. Ауаның құрамы

қатысты тәжірибе жүргізіп, қарашірінді құрамында

белгісіз болғандықтан және көмір қышқыл газының

кездесетін минералды заттардың өсімдікте де кездесетін

өсімдіктің

қоректенуіне қатысатыны ешкімнің ойын-

көрсетті.

да болмағандықтан, Ван-Гельмонт өсімдіктің өсуі үшін

Өсімдіктің көміртек пен азотты ассимиляциялауы




8 9


жөніндегі жүйелі ғылыми жұмыстарымен әйгілі болған француз ғалымы Ж.Б.Буссенго (1802-1887 жж.) 1837 жыл-дан бастап өсімдікті таза құмда өсіру жөнінде алғашқы тәжірибелер жүргізді. Ол үшін қыздырылған құмға аздаған күл қосып, ешқандай органикалық зат және өсімдіктің атмосферадағы азотқа қажетін анықтау үшін азот енгізген жоқ. Осылайша ол вегетациялық әдістің негізін қалады. Сондай-ақ Буссенгоны ең алғашқы агрохимиялық тәжірибе стансасын ұйымдастырушы деп санауға болады. Ол 1834 жылдан бастап ауыспалы егістегі жеке элементтердің кірісі мен шығысын есептеп шығаруға әрекет жасады. Буссен-го агрохимиялық зерттеуде химиялық талдаудың сандық тәсілдерін қолдану арқылы егіншіліктегі заттардың айналы-мын анықтады.

Агрохимиялық зерттеу әдістемесінің дамуына ағылшындық ғалым Д.Б.Лооз (1814-1900 жж.) біршама үлес қосты. Ол 1843 жылы ғылыми мекеме – Ротамстед тәжірибе стансасын ұйымдастырды. Мұнда тыңайтқыштардың дақылдарға әсерін зерттеу мақсатында көпжылдық егістік тәжірибе салынды. Сөйтіп Ротамстед тәжірибе стансасы агрохимиялық ғылыми-әдістемелік орталыққа айналды.


Лооз 1836-1838 жылдары вегетациялық тәжірибелер жүргізу арқылы өсімдік үшін фосфордың маңызын анықтады. Бұл тәжірибеде Лооз фосфор тыңайтқышы ретінде күкірт қышқылымен өңделген сүйектің күлін пайдаланды. Ал 1840 және 1841 жылдары бұл тыңайтқыштың ауыл шаруашылығы дақылдарына әсерін егістік тәжірибелерде сынады. Лооз 1843 жылы азот тыңайтқышының үдемелі мөлшерінің бидай дақылына әсерін білу үшін егістік тәжірибе салды. Кейінірек ол көң мен толық минералды тыңайтқыштардың әсерін са-лыстыру мақсатында түрлі егістік тәжірибелер жүргізді.


Неміс оқымыстылары Висман мен Польсторф қышқылмен өңделіп тазартылған құмға күлдің құрамына кіретін барлық химиялық элементтер мен азот қосып дайындалған жасанды ортада өсімдік тым жақсы өскенін байқаған. Бұдан олар «...егер органикалық емес заттардың


тиісті мөлшері топырақта еріген күйде болмаса, өсімдіктің өсіп жетілуі тежеледі немесе мүлдем тоқтап қалады», - де-ген қорытынды жасады. Висман мен Польсторф минерал-ды заттардың (күл элементтері) өсімдік қорегі екенін және оларды топырақтан алатынын тәжірибе жүзінде дәлелдеді.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   86




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет