Алматы энергетика
) Табиғатты пайдалану экономикасының міндеттері мен мәселелері
жүктеу/скачать 0,77 Mb. Pdf көрінісі
|
eoiup 1
|
3) Табиғатты пайдалану экономикасының міндеттері мен мәселелері. 1.1 Табиғатты пайдалану экономикасының пәні Адамдар өздерінің материалдық, рухани, рекреациялық, т.б. қажеттіліктерін табиғаттан алады. Алғаш табиғат ресурстарын өңдеусіз немесе қарапайым өңдеп тұтынған болса, қазір күрделі өңдеулерден өткізіп тұтынады. Нарық қатынастары кезінде табиғат ресурстарға кәдімгі тауарға айналды. Қоғамның өндірістік дамуына байланысты табиғатты пайдалану, яғни табиғатқа әсерлер орасан қарқынмен артып, табиғатты өзгертуші күшке айналды. Бүл әсер екі сипатта. Бір жағынан ҒТЖ арқасында табиғи орта жақсартылады, ресурстарын молайтып, ұтымды пайдалануға, қорғауға мүмкіндік туады. Екінші жағынан табиғи ортаны бүлдіру, ресурстарын сарқылту қарқыны артып келеді. Халықтың санының өсуі, өнеркәсіптің дамуы табиғатты пайдалану қарқынын арттырып отыр. Бұл жағдайда қоғамның дамуын шектемеудің бірден-бір жолы табиғи жағдайларды нашарлатпай, табиғат ресурстарын сарқылтпай, ұтымды пайдалану. Аталған мәселелермен табиғатты пайдалану экономикасы айналысады. Табиғатты пайдалану эконономикасының пәні – қоғам және табиғат қатынастарында туындайтын әлеуметтік-экономикалық мәселелер. Табиғатты пайдалану эконмикасы – табиғатты пайдалану үрдістерінде туындайтын әлеуметтік-экономикалық қатынастарды, заңдылықтарды, адамдардың табиғатқа әсерлерін, табиғатты қорғауды және ұтымды пайдалануды ұйымдастыруды зерттейді. Табиғат және қоғамның даму заңдылықтарын ескере отырып табиғатты пайдалануды жетілдіру жолдарын қарастырады. Адамдардың тіршілік және шаруашылық әрекеттері табиғи ортамен және табиғатты пайдаланумен тікелей байланысты. Сондықтан табиғатты пайдалану экономикасы барлық жаратылыстану, техникалық, экономикалық, әлеуметтік, гуманитарлық ғылымдармен байланысты дамиды. Олардың ішінде: - жаратылыстану ғылымдарының жетістіктерін пайдаланып табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жне қорғау жолдарын қарастырады; 5 - өндірісті ұтымды орналастыру мәселелерін экономикалық география ғылымымен бірге шешеді; - табиғат ресурстарын өндіру және өңдеу өндірістерін ұйымдастыру техникалық және технология ғылымдарының жетістіктеріне сүйенеді; - экономика ғылымының бір саласы болғандықтан барлық экономика ғылымдарымен тығыз байланысты дамиды; - табиғатты қорғау адамдардың экологиялық біліктілігіне, мәдениетіне, сана-сезіміне тікелей байланысты. Сондықтан табиғатты пайдалану экономикасы экология және гуманитарлық ғылымдармен байланысты; - табиғат пайдаланудың түпкі мақсаты қоғамның әлеуметттік қажеттілігін қанағаттандыру, сондықтан бұл саламен тығыз байланыста дамиды. Табиғатты пайдалану экономикасы өзінің зерттеулерінде жалпы және арнайы заңдылықтарды басшылыққа алады, жалпы және арнайы ғылыми әдістерді пайдаланады. Олардың қатарында: - диалектика; - тарихи таным; - индукция және дидукция; - талдау және жинақтау; - жүйелілік; - нормалау мен мөлшерлеу; - жіктеу және сараптау; - экономикалық талдаулар; - экономика-математикалық әдістер; - статистикалық әдістер т.б. Табиғатты пайдалану экономикасында табиғи орта мен оның ресурстарын қорғау және пайдалану біртұтас қарастырылады. Сөйтіп, оларды бір табиғатты пайдалану ұғымына сыйдырамыз. Өйткені, нақты шараларды ұйымдастыру кезінде бөліп қарастырған дұрыс. Табиғи орта деп - өндіріске тікелей қатыстырылмайтын, бірақ оған және тіршілікке қолайлы жағдайлар болып табылатын табиғи заттар мен табиғи күштерді айтамыз. Мысалы, күннің сәулесі, қызуы, атмосфера ауасы, гидросфера, литосфера, т.б. жердегі тіршілікке қажетті жағдайлар. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|