32
тауарға алынған элементтер мен компоненттер құны, экономикалық тиім және
тиімділікт.б.
Минералдық шикізатты кешенді пайдалану көрсеткіштері:
-кешенді пайдалану дәрежесі, тауарға алынған элементтер саны;
-минералдық
шикізат қорын пайдалану, кеннің құрамындағы
элементтерді айырып алу;
-жалпы көрсеткіш – тауарға алынған элементтер құнының кеннің
құрамындағы элементтер құнына қатынасы, кешенді пайдалану тиімділігі-
экономикалық тиімдер соммасының шығынға қатынасы.
Натуралдық көрсеткіштер: алынған элементтер мен компонентер саны
және сапасы, алыну дәрежесі, ұқсатылған қалдықтар мөлшері, т.б.
Құндық көрсеткіштер: өндірілген құндылықтар, тиім, пайда, өнімнің
өзіндік құны бағасы, рента, т.б.
Салыстырмалы көрсеткіштер: экономикалық тиімділік, рентабелділік,
нормалармен, жобамен және озық тәжірибелермен салыстыру.
Жиынтық көрсеткіші кешенді пайдалану коэффициенті.
K
K
=
h
i
i
i
h
i
i
i
i
p
k
a
p
k
a
2
1
, (6.1)
мұнда a-алынған пайдалы элементтер мен компоненттер (өнімдер);
К-олардың алыну дәрежесі (нормасы);
Р-сәйкес бағалары.
Бөлшектің алымы нақты алынған құндылықты көрсетеді, ал бөлімі-
тиімді алуға болатын құндылықты білдіреді. Оның мөлшері ғылыми-зерттеу,
жобалау жұмыстарымен анықталады.
Минералды ресурстарды кешенді пайдалану бағыттарын (жолдарын)
таңдау әдістері:
1)
Баланстық әдіс.
2)
Келтірілген шығындарды салыстыру.
3)
Компенсация шығындарын ескеріп толық шығындарды салыстыру.
4)
Рента саласымен анықтау.
5)
Кешенді пайдалану жолдарын таңдау әдістері.
Достарыңызбен бөлісу: