Ана тілі халықты әлі де кітаптар, мектептер болмаған кезде де оқытқан және өркениет пайда болғаннан кейінде оны оқытуды жалғас-тырған ұлы халықтық тәлімгер болып табылады
жүктеу/скачать 1,07 Mb.
|
000c3324-ffd9c607
| ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп, сақтап отыратын мол қазынасы- халықтың тілі” – деп оның қоғамдық рөлін, адамзат баласы жасаған бар рухани-мәдени байлықты меңгерудің басты құралы екендігін, оны жан-жақты және терең меңгерудің қажеттігін баса көрсетеді.Сондай- ақ,
Абай ілімінің психологиялық астарын талдап берді. Ал,Ж.Жұмабаев,тәрбиелеу ұлттық ілімінің педагоги-калық тоериясын негіздеп берді.Мұнда,Абай ілімінің, барлық қырлары толық қамтылумен қатар,оны европалық педагогикаға ұштастыра білді. Жүсіпбек: «Күн көру тәсілін сырттан жұқтырып үйрене беруге болады. Рух мәдениетін бөтеннен қарызға ала беруге болмайды. Алса да, халықтың көкейіне көпке дейін қонбайды. Ендеше, өзіміздің бар дәулетті жарыққа шығарып, іске жаратуға талпыну керек".«Білімді орнына жұмсайтын не? Ол - тәрбие". Сонымен, білімнің адамзат игілігіне жұмсалуы, жұмсалмауы тәрбиеге байланысты екен. Тәрбиесіз білімді адам сол білімін адамзаттың игілігіне де, сорына да оңды-солды жұмсай беруі мүмкін. Тәрбиелі адам, яғни иманды адам, толық адам ондайға бармақ емес, ол білімін өз орнына, игілікке, адамзаттың гүлденуіне жұмсайды...»-деп,Абайдың тол-ық адам ілімін,сол күннен бастап,ұрпақ тәрбиелеуде ұтымды пайдалана беруге болатындығын нұсқаған.Ал,Мұқтар дана: «Қай істің болсын өнуіне үш шарт бар: ең әуелі -ниет керек, одан соң – күш керек, одан соң-тәртіп керек. Азамат сыны – ерлік, ерлік сыны-елдік. Адам көркі-ақыл. Жігітті жылы сөз ширатпайды, қатты сын ширатады.Адам баласының жақсы құлқы жараты-лысынан емес, өскен ортасында көрген үлгі-өнегесінен. Тумай жатып-толдым деме, толмай жатып-болдым деме.Маңына ұрық шашпаған жақсылық жапанда жалғыз өскен бәйтерекше тұл болады да қалады.Білім-бақтың жібермейтін қазығы, Білімсіз бақ-әлдекімнің азығы. Көгенкөз қазағыма қаратып, 118 мінбе құрып, сол мінбеге шығарып:“Ақырғы діліңізді айтыңызшы, Мұхтар!”-десе, тілімнің ұшында жүрген сөз төмендегіше: тас үгітіліп құмға айналады, темір тозады, ұрпақ озады, дүниеде өлмейтін сөз ғана, халқымызбен бірге жасасып келе жатқан мұра сөзімізді арзандатып алмайық.Жалған намыс-қасиет емес, ар сақтаған-қасиет. Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе-білім. Ар жазасы-бар жазадан ауыр жаза. Жауға-жалынба, досқа-тарылма. Бас асауға-жез ноқта.»-депТолық адам ілімін осылай тереңдетеді. Бұларда ешбір таптық,топтық пиғыл жоқ таза ұлттық мүддеге негіздеп педагогикалық,психологиялық ғылым негінде қорытылған тұжырымдар Олайболса,сонау ғұн заманының патшасы Мәді(Моде)-ден бастау алып,түркі заманында Дана Аналардың жетілдірген,сақ заманында Ер Тонғаның жоқтауындаЕр жігіт деп ізі қалған,Қорқыт Ата байытқан, Фараби бабабыз ғылыми негізінқалаған,Ж.Баласағұни, М.Қашқари жетілдірген, А.Яссауи өрнектеген,Асанқайғыдан Абайға дейінгі ақын жырау,сал-сері,би-шешендердің күлтелеген,Абай және оның ізбасарлары мен шәкірттерінің дамытып,тәрбиелеу Әлемдік іліміне теңестіріп берген кемелдену қазақ ілімін бүгінгі таңда,мына мақсаттарды шешу үшін орынды да,оңтайлы қолдануға тиіспіз: -Бүгінгі ұрпаққа: оның тоқсан-тоғыз ұстынды ата-бабасы осы ілім негізінде тәрбие алған ТЕКТІ КІСІЛЕР болғанын ұғын-дыру;нақты мысалдармен олардың көкейіне қондырып, ата-тегінің ұлағатты іс-өнегісінен тәлім алуға бағыттау; -бүгінгі жас ұрпақтың бойында,ата-тегінен ұласқан талант-дарын,мөлдір сезім,асқақ рухтың нышаны бар екеніне сендіріп, сол арқылы олардың көкірек көзін аша отырып,дамытып жетілдіру; -бүгінгі ұрпақтың:жас ерекшелігіне байланысты және ата-тегінің ғұмыр кешкен тарихына тәуелді кездесіп жүрген,әдет- жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|