бастауы Еуропада деп түсінеді. Бұд ақиқаттан адшақтау жатыр. Тұрмыста қодданыдатын заттардың көпшідігін ерте кезде хундар мен түркідер ойдап тапқан. Мысады, шадбарды адайықшы. Онсыз еркектердің күні күн бе. Сондай-ақ үзеңгі де Ортадық Азияда 200-400 жыддар арадығында пайда бо- дған. Ағаш дөңгедекті көш педі арбадарды, кейіннен биік доңғадақты
20 _________ Асанбай А С К Д Р О В арбалар алмастырды, содан кейін көшпенділер атқа, түйеге тең артып көшетінді шығарды. Ауыр да түзу семсердің орнын басқан қайқы қылышты ойлап тапқан да көшпенділер. Садақтың да түрін жетілдіріп, 700 метрге жебе ататын сала құлаш құралды садақты қолданатын болды. Ең ақырында осы күнге дейін колданылып келе жатқан киіз үйлер де еске түспей ме!.. Ежелгі қытайлар орта қытай жазығын үш ғасыр бойы (VII-V ғ.ғ. б. д. д.) бөтен жерліктер ен жайлап жатқанына қандары қайнады. Онда бірінен соң бірі бой көтерген түркі-тілді тайпалар көбейіп, кейде жаугершіліктен азай- ып, қайтадан “тағылар” мемлекеті үрдіс ала бастаған-ды. Көшпелі еркін ел кең жайлау, шұрайлы жер үшін одан кейінгі дәуірлерде қырқысқан жаңа күшті өрт дауылы лапылдап жанды. “Осындай қантөгіс қырғында да Орта Азия халықтары тоқыраудан аман қалған. Олар еуропалықтардан дарыны болсын, қаһармандығы болсын, тіпті ақыл-ой жағынан да кемшің түспеген. Бірақ басқа халықтар мәдени дамуына жұмсаған күш-қайратты түркілер мен ұйғырлар айлалы да, қатігез жауларынан тәуелсіздігін қорғау үшін сарп етті. 300 жыл ішінде олар бір мезетте жаны жай тауып тыныштық көрмеді, келешек ұрпағының жолында әр соғыста атамекені үшін төсін тосып жеңімпаз атанды” Л. Н. Гумилев: “Қиял патшалығын іздеу” 37 бет.
