Қазақ халқының СƏулет өнері ежелгі қҰрылыстар
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СЕН БІЛЕСІҢ БЕ 501-600
- Бұл бет үшін навигация:
- Қозы-Көрпеш – Баян сұлу мазары
- Айша бибі мазары
| ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ
СƏУЛЕТ ӨНЕРІ Алаша хан туралы көптеген аңыздар бар. Қазақ аңыздарында Алаша хан түркі тайпаларының басын қосқан хан ретінде танымал. Ғалым Шоқан Уəлихановтың жазбаларында мынадай жолдар кездеседі. «Түркістанның Қызыл Арслан деген ханы баласы алапес болып туылғандықтан, оны ұнатпай «Алаша» деген ат беріп, Сыр бойынан Арқаға жер аударып жібереді. Бала өсіп ержеткен соң, оның қасына жігіттер жиналып, елде беделі артады. Алаша білімпаз, кемеңгер кісі болғандықтан, жұрт оны қадірлеп хан көтереді». Қозы-Көрпеш – Баян сұлу мазары Қазақ даласында ғасырлар бойы айтылып келе жатқан ең ескі аңыз-жырлардың бірі – Қозы-Көрпеш – Баян сұлу. Олардың күмбезі Семей облысыңдағы Аягөз өзенінің оң жағасында Таңсық ауылында орналасқан. Бұл – VІ – VІІ ғасырлардағы көне түрік заманынан қалған ескерткіш. Мазар шошақ күмбезді, қалақ тастан төрт қырлы етіп салынған. Биіктігі – 12 метр. Ертеде оның жанында қолдарына қасиетті құты (ыдыс) ұстаған 3 əйел адамның (Баян сұлу, апалары Ай мен Таңсық) жəне бір ер адамның (Қозы-Көрпеш) тас мүсіндері болған деседі. Жырда Баян сұлу мен Қозы-Көрпештің махаббаты, бір-біріне деген шын сүйіспеншілігі, аз уақыт қызық көріп, дүниеден ерте кеткендігі Айша бибі мазары Халық аңызы бойынша, Айша бибінің көркіне ақылы сай сұлу болған. Қарахан елінің батыры Айшаға ғашық болады. Қыз да жігітті ұнатып жүреді. Тойға жақын қалғанда шығыстан шапқан жауға батыр аттанып кетеді. Сол соғыстан қайтып келе жатқан жігітті Айша күтіп алмақшы болып, қарсы шығады. Асы өзеніне келіп, Айша бибі суға шомылмақшы болады. Судан шығып, киімін киіп жатқанда сəукеле ішіне кіріп кеткен жылан қызды шағып алады. Өлер алдында батыр екеуі жолығып, некелеседі. Батыр жігіт сүйген жары Айшаға арнап зəулім күмбез орнатыпты. Осы күмбез Тараз қаласының маңында орналасқан. жайында жəне ғашықтардың бақытты өмірлеріне кедергі болған опасыз Қодар туралы жырланады. Аңыз бойынша, мазардың ішіне екі гүл өсіп, ортасына тікенек шығады екен. Екі гүл – екі ғашық – Қозы мен Баян, ал тікенек – Қодар. |