Қазақ халқының СƏулет өнері ежелгі қҰрылыстар
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СЕН БІЛЕСІҢ БЕ 501-600
- Бұл бет үшін навигация:
- Баб Ата күмбезі
| ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ
СƏУЛЕТ ӨНЕРІ Қарахан кесенесі Cəулет өнерінің тамаша туындыларының бірі – Қарахан кесенесі. Ол Тараз қаласындағы «Ежелгі Тараз ескерткіштері» қорық-мұражайында орналасқан. Кесене Қарахан əулетінен шыққан хан Ша-Махмұд Бұғра Қарахан қабірінің басына орнатылған. Аңыз бойынша, Қарахан Айша деген қызға ғашық болыпты. Бірақ жаугершілік заман екеуінің қосылуына кедергі болған көрінеді. Ақыры, екеуі қосылуға серттесіп, қыз Қараханның ауылына қарай жол тартады. Жолда Айша бибі суға шомылып шығып, киімін киіп жатқанда сəукеле ішіне кіріп кеткен жылан қызды шағады. Қарахан есінен танып, əлсірей бастаған Айшаны молдаға апарып, некесін қидырады. Айша бибі осы жерде батырдың қолында көз жұмады. Сөйтіп, Айша бибінің қайтыс болған жеріне мазар тұрғызады. Қасынан Қарахан өзіне де мазар салғызады. Қарахан есімі ел арасында беделді, əулие кісі ретінде танылған. Содан оның мазары ел ішінде «Əулие ата күмбезі» аталған жəне шамамен ХІХ ғасырдың ортасынан ХХ ғасырдың басына дейін қазіргі Тараз қаласы Əулиеата атанған. XI ғасырда салынған «Əулие ата күмбезі» ХХ ғасырдың басына дейін сақталған. 1906 жылы көне күмбездің орнына жаңа кесене тұрғызылды. Күмбездің ұшар басына оюлы ағаш діңгек қойылып, бөлменің ішіне бесік тəрізді сағана орнатылған. Ғимараттың солтүстік-шығыс бұрышынан төбесіне шығатын баспалдағы бар. Кіреберіс тепкішектің үстінде төрт аласа шырақасты бағандары болған. 1979 жылы Қарахан кесенесіне жөндеу жұмыстары жүргізілді. Баб Ата күмбезі Баб Ата күмбезі – қазақ даласындағы шежірелі жерлердің бірі. Баб Ата (Ысқақ баб) Түркістан өлкесіндегі беделді дін иелерінің бірі болған. Оның қабірінің басындағы құлаған көне мазарының орнына ХІХ ғасырда жаңа күмбез салынды. Күмбез күйдірілген шаршы кірпіштен ортағасырлық үлгіде бой көтерген. Құрылыстың астыңғы негізгі бөлмелері төртбұрышты. Кесененің бас күмбезі биік етіп тұрғызылған. Шағындау екінші күмбез де осы үлгіде қаланған. Баб Ата күмбезінде намаз оқитын үлкен бөлме, сағана, діни-рəсімдік, т.б. бөлмелер бар. Бөлмелер сыланып, əктеліп, өрнектелген. Күмбездердің ішкі жағы жазулармен көмкеріліп, өсімдік тектес өрнектермен безендірілген. |