Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| жүрегі сазып, қарны ашып
сала берді (С. Мұратбеков). А.И. Леонтъев : « Самая старая по происхождению, простейшая и наиболее распространенная среди живых существ форма эмоциональных пере - живаний – это удовольствие, получаемое от удовлетворения органи - ческих потребностей, и неудовольствие, связанное с невозможностью это сделать при обострении соответствующей потребности. Практи - чески все элементарные органические ощущения имеют свой эмоцио - нальный тон », – деп жазады [24, 112] . Эмоция түрлері жұмыстың өн - бойында сөз болып, тілдік фактілермен бекітіліп отыратындықтан, бұл тармақшада тек күрделі түрлеріне ғана арнайы тоқталмақпыз. Эмоцияның күрделі түрлеріне көңіл, аффект, құмарлық кіреді. Құмарлық қазақ тілінде бір нәрсені, я құбылысты қатты жақсы көру, сол нәрсеге ынтық болу, асығу, ынтызар болу мағынасын бере - тіндігі белгілі. Адамның құмарлығы оның даралық қасиетіне тән психологиялық ерекшелік. Мұндай ерекшелік мән - мазмұны мен мақсат - мүддесіне байланысты пайдалы және зиянды сипатта болуы мүмкін. Өйткені адам – табиғаттағы ең жоғары сатыдағы ақыл иесі ретінде жан - дүниесінің құрылымы мен психикасы өте күрделі субъект. Құмарлық – адам ойының, күшінің, сезімінің, эмоцияларының бір мақсатқа бағытталуы. Құмарлық белгілі бір әрекетке немесе затқа қатысты болады және ұзақ уақытқа созылады. Бұл жөнінде С.Л. Рубинштейн: «Страсть – еще один вид сложных, качественно свое - образных и встречающихся только у человека эмоциональных состоя - ний. Страсть представляет собой сплав эмоций, мотивов и чувств, сконцентрированных вокруг определенного вида деятельности или 48 предмета. Объектом страсти можеть стать человек. Страсть всегда выражается в сосредоточенности, собранности помыслов и сил, их направленности на единую цель... Страсть означает порыв, увлечение, ориентацию всех устремлений и сил личности в едином направлении, сосредоточение их на единой цели», – деп жазады [32, 112]. Ә. Алдамұратов «Жалпы психология» еңбегінде құмарлыққа мынадай анықтама береді: « Құмарлық – адамның өте зор күшін талап ететін қажеттілігін орындаудағы ниеті, таным әрекетінде ол – ұнамды қасиет. Алайда оның пайдалы және пайдасыз (жағымсыз) түрлері де бар. Білім алуға, мамандықты игеруге деген құмарлық – пайдалы. Ал қарта ойынында ақша тігіп ойнау, ішімдікке салыну, қыдыруға құмарлық – ұмтылу әрекетіндегі жағымсыз қылықтар» [25, 71]. Ал Қ. Жарықбаев: «Құмарлық – адамның ойы мен әрекетінің негізгі бағыты - на із қалдыратын күшті, терең, тұрақты эмоция. Құмарлық өзінің қоғамдық мәнімен бағаланады. Егер ғылым мен өнерге, еңбекке құмарлықты ұнамды десек, дүние құмарлық, бақ құмарлық, ойын құмарлықты ұнамсыз құмарлық дейміз», – деп жазады [33, 246]. Қазіргі заманда біреу әнге, біреу өлеңге, біреу биге, біреу аңға, біреу атқа, біреу кітапқа, біреу өсек сөзге, біреу ақшаға, біреу дүниеге, біреу көлікке, біреу картаға, біреу биллиардқа, т.б. құмар екендігі белгілі. М. Мақатаев өзінің өлеңге құмарлығын былай суреттейді: Ойлы жас! Өлең менің сырласымдай, Сырлассам да жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|