Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| бір секунд
та ұмыта алмайды (С. Елубаев). Бір жапырақ Қауқаш көпшіліктің шауқымынан шошып кетіп «не істеп қойдым?» дегендей алақтап бастықтарға қарады (С. Елубаев). «Литота зат. әдеб. Белгілі бір затты, құбылысты әдеттегісінен көрі кішірейте суреттеу тәсілі. Әсірелеудің бір түрі литота. Әсірелеу (гипербола) мен литота бір нәрсенің екі жағы. Екеуінің айырмасы: әсірелеу бір құбылысты өте үлкейте суреттесе, литота бір құбылысты өте кішірейтіп суреттейді (Қ. Жұмалиев)» [74, 70]. А. Байтұрсынұлы: « Әсерлеу деп сөздің әсерін күшейтіп сөйлетуді айтамыз. Әсерлеу көңіл күйінен шығып, көңілге күй түсіреді. Көңіл қалыпты тыныш күйінде тұрғандағы адамның аузынан шыққан сөз бен көңіл көтеріңкі я бәсең уақытта адам аузынан шыққан сөздің екеуі бірдей болмайды. Әсерлеудің асылы осыдан шығады», – деп жазады [2, 167]. – Қажылардың менде бір тиын алашағы жоқ. Керісінше берешегі көп, – деді (І. Жансүгіров). 132 Осының бәрі қанша көп білім болса да, көп еңбекпен табылса да, не әкесін не өзін қорлық - зорлықтан арашалауға бір тиындай да пайдасы болмады (Ж. Аймауытов). Бірінші сөйлемдегі бір тиын айтылған сөздің әсерін күшейтумен бірге, айтушының бір жағынан ақталып, екінші жағынан күйініп, ызаланып тұрған кездегі эмоциясын да жеткізіп тұр. Екінші сөйлемдегі бір тиындай да қолданысы айтылған сөздің әсерлі шығуына ықпал етіп қана қоймай, айтушының ішіндегі ащы өкініштен, күйіктен де хабар беріп тұр. Үшінші сөйлемдегі бір тиын бермеймін тіркесі де айтылған ойдың әсерін арттырумен бірге айтушының ерегесіп, ызала - нып айтылған сөздерінің реңктерін күшейту үшін қолданылып тұр. Келтірілген сөйлемдердегі бір тиын алашағы жоқ, бір тиындай пайдасы болмады, бір тиын бермеймін тілдік бірліктерінің қолданысы мағыналық жағынан түк алашағы жоқ, түк пайдасы болмады, түк бермеймін қолданыстарымен синонимдес. Төменде келтірілген мысалдағы мыңыншы рет ақталып, жүз рет айттым тіркестері айтушының эмоциясының күштілігін білдіру үшін автор тарапынан өте асырып айтылып тұр. Бұлай айтудағы мақсат сөздің әсерін күшейту, әсірелеу. «Арашаламадың көкемді. Қарақан басыңды ғана қорғадың», – дейді. Бүкіл өкпесі сол. «Оу, мен тұрмақ көкеңді арашалауға Апанас - тың күші жетпеді емес пе?» – дейді бұл жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|