Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

216
Алдын
ала
жасалатын
шартта
нег
i
зг
i 
шарттың
мəн
i
н
, 
сондай
-
ақ
басқа
да
елеул
i 
жағдайларын
белг
i
леуге
мүмк
i
нд
i
к
берет
i
н
ережелер
болуға
ти
i
с
.
Алдын
ала
жасалатын
шартта
тараптар
нег
i
зг
i 
шартты
жасасуға
м
i
ндеттенет
i
н
мерз
i
м
көрсет
i
лед
i. 
Егер
алдын
ала
жасалатын
шартта
мұндай
мерз
i
м
белг
i
ленбесе
, 
олар
көздеген
шарт
алдын
ала
жасалған
кезден
бастап
б
i
р
жыл
i
ш
i
нде
жасалуға
ти
i
с
.
Алдын
ала
шарт
жасасқан
тарап
өз
i 
көздеген
шартты
жасасудан
жалтарған
реттерде
, 
егер
заңдарда
немесе
шартта
өзгеше
көзделмесе
, 
осы
арқылы
келт
i
р
i
лген
залалды
ек
i
нш
i 
тарапқа
өтеуге
м
i
ндетт
i.
Алдын
ала
жасалатын
шартта
көзделген
м
i
ндеттемелер
, 
егер
та
-
раптар
нег
i
зг
i 
шартты
жасасуға
ти
i
с
мерз
i
м
б
i
ткенге
дей
i
н
ол
жасал
-
маса
не
тараптардың
б
i
р
i 
ек
i
нш
i 
тарапқа
бұл
шартты
жасасуға
ұсыныс
ж
i
бермесе
, 
тоқтатылады
.
Егер
ниеттер
туралы
хаттамада
(
ниеттер
туралы
шартта
) 
тараптардың
оған
алдын
ала
жасалатын
шарт
күш
i
н
беру
ниеттер
i 
т
i
келей
көзделмесе
, 
ол
азаматтық
-
құқықтық
шарт
болып
табылмайды
жəне
оның
орындалмауы
заңдық
зардаптарға
əкел
i
п
соқтырмайды
.
Үш
i
нш
i 
жақтың
 
пайдасына
 
жасалатын
 
шарт
 
болып
тараптар
несие
беруш
i
ге
емес
, 
шартта
көрсет
i
лген
немесе
көрсет
i
лмеген
жəне
борышқордан
м
i
ндеттемен
i 
өз
i
н
i
ң
пайдасына
орындауды
талап
ету
-
ге
құқығы
бар
үш
i
нш
i 
жаққа
борышқор
орындап
беруге
м
i
ндетт
i 
деп
көрсеткен
шарт
үш
i
нш
i 
жақтың
пайдасына
жасалған
шарт
болып
та
-
нылады
.
Егер
заңдарда
немесе
шартта
өзгеше
көзделмесе
, 
үш
i
нш
i 
жақ
борышқорға
шарт
бойынша
өз
құқығын
пайдалану
ниет
i
н
б
i
лд
i
рген
кезден
бастап
тараптар
өздер
i 
жасасқан
шартты
үш
i
нш
i 
жақтың
кел
i
с
i
м
i
нс
i
з
бұза
алмайды
немесе
өзгерте
алмайды
.
Борышқор
шартта
өз
i
н
i
ң
несие
беруш
i
ге
қарсы
қоя
алатындай
қарсылықтарын
үш
i
нш
i 
жақтың
талаптарына
қарсы
қоюға
құқылы
.
Үш
i
нш
i 
жақ
шарт
бойынша
өз
i
не
бер
i
лген
құқықтан
бас
тартқан
ретте
несие
беруш
i, 
егер
заңдарға
жəне
шартқа
қайшы
келмесе
, 
бұл
құқықты
пайдалана
алады
.
Биржалық
 
мəм
i
лелер
– 
нысаны
биржадағы
айналысқа
ж
i
бе
-
р
i
лген
мүл
i
к
болып
табылатын
жəне
ти
i
ст
i 
биржалар
(
тауар
, 
қор
жəне
басқа
) 
туралы
Қазақстан
Республикасының
заңдары
мен
биржалық
сауда
ережелер
i
не
сəйкес
, 
онымен
сауда
-
саттық
жүрг
i
зуге
қатысатындармен
жасалатын
мəм
i
лелер
болып
табылады
.
Биржалық
мəм
i
лелер
осы
мəм
i
лелерд
i
ң
жасалғандығын
растау
үш
i
н
биржа
берет
i
н
құжаттармен
рəс
i
мделед
i.

217
Егер
заңдардан
, 
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
нен
немесе
мəм
i
лен
i
ң
мəн
i-
нен
өзге
жағдайлар
туындамаса
, 
биржалық
мəм
i
лелерге
олардың
мазмұнына
қарай
ти
i
ст
i 
шарт
(
сатып
алу
-
сату
, 
комиссиялар
жəне
басқалар
) 
туралы
ережелер
қолданылады
.
Заңдарда
немесе
биржалық
сауда
ережелер
i
нде
тараптардың
коммерциялық
құпиясы
болып
табылатын
жəне
олардың
кел
i
с
i
м
i
нс
i
з
жария
етуге
жатпайтын
биржалық
мəм
i
лелерд
i
ң
ережелер
i 
көзделу
i 
мүмк
i
н
.
Биржалық
мəм
i
лелер
жасасуға
байланысты
даулар
ти
i
ст
i 
биржа
жанындағы
биржа
төрел
i
г
i
нде
қаралады
, 
оның
шеш
i
м
i
не
сотта
дау
айтылуы
мүмк
i
н
.
Құнды
 
жəне
 
құнсыз
 
шарттар
. 
Құнды
шарттар
дегеніміз
– 
бір
тараптың
мүлік
ұсынуы
екінші
жақтың
да
мүлік
ұсынуын
талап
ететін
шарт
түрі
. 
Құнсызда
керісінше
, 
бір
жақтың
мүлік
ұсынуы
екінші
жақтың
мүлік
ұсынуын
талап
етпейді
. 
М
: 
сатып
алу
сату
шар
-
ты
– 
құнды
шарт
, 
ол
құнсыз
болуы
мүмкін
емес
те
. 
Ал
сыйға
тарту
шарты
өзіні
ң
заңдық
табиғаты
бойынша
қарама
қарсы
болып
келеді
. 
Яғни
, 
екінші
жақ
ешқандай
құнды
мүлік
бермейді
. 
Кейбір
шарттар
құнды
да
, 
құнсыз
да
болуы
мүмкін
. 
Яғни
, 
бір
тараптың
ұсынғанының
орнына
бір
нəрсе
берілуі
де
берілмеуі
де
мүмкін
.
11.3. 
Шарттың
 
мазмұны
Шарттың
мазмұнын
оның
ережелерінің
жиынтығы
құрайды
. 
Заң
-
дарда
тікелей
қарастырылған
жағдайларды
қоспағанда
, 
шарттың
ережелері
тараптардың
келісімдері
бойынша
айқындалады
.
Шарттың
ережес
i 
заңдарға
сəйкес
қолданылатын
қалыппен
көзделген
реттерде
, 
егер
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
мен
өзгеше
(
дис
-
позитивт
i
к
қалып
) 
белг
i
ленбесе
, 
тараптар
өздер
i
н
i
ң
кел
i
с
i
мдер
i
мен
қалыптың
қолданылуын
жоя
алады
немесе
сол
қалыпта
көзделген
-
нен
өзгеше
жағдайды
белг
i
лей
алады
.
Егер
шарттың
ережес
i
н
тараптар
немесе
диспозитивт
i
к
қалып
бел
г
i
лемеген
болса
, 
ти
i
ст
i 
жағдайлар
тараптардың
қатынастарында
қолданылатын
i
скерл
i
к
қызмет
өр
i
с
i
ндег
i 
əдеттег
i 
құқықтармен
белг
i
ленед
i.
Шартта
оның
кейб
i
р
ережелер
i 
осындай
шарттар
үш
i
н
əз
i
рленген
жəне
баспада
басылып
шыққан
үлг
i 
ережелермен
белг
i
ленет
i
н
i 
көзделу
i 
мүмк
i
н
. 
Үлг
i 
ережелер
үлг
i 
шарт
немесе
мазмұнында
осы
ережелер
бар
өзге
құжат
нысанында
жазылуы
мүмк
i
н
.

218
Шарт
тараптар
үш
i
н
оны
жасасу
кез
i
нде
қолданылып
жүрген
заңдармен
белг
i
ленген
м
i
ндетт
i 
ережелерге
(
императивт
i
к
қалыптарға
) 
сəйкес
келуге
ти
i
с
.
Егер
шарт
жасалғаннан
кей
i
н
шарт
жасалған
кезде
қолданылып
жүрген
ережелерден
өзгеше
, 
тараптар
үш
i
н
м
i
ндетт
i 
ережелер
заңдармен
белг
i
ленген
болса
, 
жасалған
шарттың
ережелер
i 
оның
күн
i 
бұрын
жасалған
шарттардан
туындайтын
қатынастарға
да
қолданылады
деп
заңдармен
белг
i
легендег
i
ден
басқа
жағдайларда
өз
күш
i
н
сақтайды
.
Шарттың
ережелері
елеулі
жəне
елеулі
емес
деп
екіге
жіктелінеді
. 
Тараптар
арасында
шарттың
барлық
елеул
i 
ережелер
i 
бойынша
ти
i
ст
i 
жағдайларда
талап
ет
i
лет
i
н
нысанда
кел
i
с
i
мге
қол
жеткен
кез
-
де
шарт
жасалды
деп
есептелед
i. 
Елеулі
ережелер
аталған
шарт
үшін
міндетті
болып
табылады
жəне
осылар
жоқ
болған
ретте
шарттың
заңнама
талаптарына
сəйкес
еместігі
себепті
, 
жарамсыз
деп
тануға
болады
.
Шарттың
мəн
i 
туралы
ережелер
заңдарда
елеул
i 
деп
танылған
немесе
шарттардың
осы
түр
i 
үш
i
н
қажетт
i 
ережелер
, 
сондай
-
ақ
б
i
р
тараптың
мəл
i
мдеу
i 
бойынша
кел
i
с
i
мге
қол
жетк
i
зуге
ти
i
ст
i 
барлық
ережелер

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: