Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

205
ке
жатқызуды
жүргізу
үшін
екінші
тараптың
келісімі
талап
етілмейді
жəне
оны
біржақты
тəртіпте
өзге
тарапты
жазбаша
хабардар
ету
арқылы
жүргізуге
болады
. 
Жүргізілген
есепке
жатқызумен
келіспе
-
ген
ретте
өзге
тарап
оны
сот
тəртібімен
даулауға
құқылы
болады
Міндеттемені
новация
арқылы
тоқтату
дегеніміз
тараптардың
арасындағы
бір
міндеттеменің
жаңа
бір
міндеттемемен
алмастыры
-
луын
білдіреді
жəне
бұл
ретте
, 
тараптардың
арасындағы
құқықтық
қатынас
өз
күшін
сақтап
қалады
. 
Новация
– 
бұл
тараптардың
арасын
-
да
болған
бастапқы
м
i
ндеттемен
i 
ауыстыру
туралы
кел
i
с
i
ммен
сол
адамдардың
арасындағы
орындаудың
өзге
нысанасын
немесе
əд
i
с
i
н
көздейт
i
н
басқа
м
i
ндеттемемен
алмастыру
болып
табылады
( 
ҚР
АК
372-
бап
).
Жаңа
міндеттеме
басқа
сипаттағы
міндеттеме
болып
табылады
жəне
орындаудың
өзге
пəні
немесе
əдісін
қамтуы
мүмкін
.
Азаматтың
өм
i
р
i
не
немесе
денсаулығына
келт
i
р
i
лген
зиянды
өтеу
жөн
i
ндег
i 
жəне
алимент
төлеу
жөн
i
ндег
i 
м
i
ндеттемелерге
қатысты
жаңғыртылуға
жол
бер
i
лмейд
i.
Жаңа
міндеттеме
бойынша
талап
қою
мерзімі
новация
туралы
келісімді
жасасу
сəтінен
басталады
. 
Бұрынғы
міндеттеменің
орын
-
далуын
қамтамасыз
ететін
барлық
қосымша
міндеттемелер
(
айып
төлеу
, 
кепіл
) 
сонымен
бірге
тоқтатылады
. 
Олардың
сақталынуы
тек
, 
тараптардың
келісімімен
ғана
орын
алуы
мүмкін
. 
Жекелей
сипаттағы
міндеттемелерде
новацияға
жол
берілмейді
.
Борышты
 
кеш
i
ру
–
несие
беруш
i
нің
міндеттемені
орындаудан
борышқорды
босатуы
болып
табылады
. 
Борышты
кешіру
екіжақты
мəміле
-
шарт
болып
табылады
. 
Несие
берушінің
мүлкіне
қатысты
өзге
тұлғалардың
құқықтарының
бұзылуына
əкелетін
болса
, 
онда
бұған
жол
берілмейді
. 
Мысалы
, 
міндеттеме
пəні
болып
табылатын
ортақ
меншікке
қатысушылардың
құқығы
бұзылған
ретте
. 
Борышты
кешіру
борышқордың
өзінің
де
мүддесін
бұзуы
мүмкін
жəне
осы
себепті
, 
ол
борышты
кешіруден
бас
тартуға
құқылы
.
Орындауға
 
мүмк
i
нд
i
к
 
болмағандықтан
м
i
ндеттемен
i
ң
тоқтатылуы
ҚР
АК
374-
бабының
ережелері
бойынша
жүзеге
асы
-
рылады
. 
Егер
мүмк
i
нд
i
кт
i
ң
болмауы
борышқор
жауап
бермейт
i
н
жағдайлардан
туындаса
, 
орындауға
мүмк
i
нд
i
к
болмағандықтан
м
i
ндеттеме
тоқтатылады
. 
Шын
мəнінде
, 
міндеттемені
орындаудың
мүмкін
болмауы
туралы
норма
өзінің
кінəсі
жоқ
болған
ретте
жа
-
уапкершіліктен
борышқорды
босату
жөніндегі
ережені
сипаттайды
. 
Орындаудың
мүмкін
болмауы
кездейсоқ
жəне
тараптардың
еркінен

206
тыс
туындайтын
қандай
да
бір
сыртқы
мəн
-
жайлардың
себебімен
орын
алуы
тиіс
. 
Мысалы
, 
бой
бермейтін
күш
. 
Тек
осы
ғана
кəсіпкерлік
құқықтық
қатынастардағы
борышқорды
орындаудан
босатады
. 
Өзге
барлық
міндеттемелерде
орындаудың
мүмкін
болмауы
борышқордың
еркіне
байланысты
емес
, 
кез
келген
кездейсоқ
мəн
-
жайлардың
салда
-
рынан
туындауы
мүмкін
. 
Ақшалай
міндеттемелер
бұған
қосылмайды
жəне
оны
орындаудың
мүмкін
еместігімен
тоқтатуға
болмайды
.
Мемлекетт
i
к
органдардың
құжат
(
жария
құжат
) 
шығаруы
салда
-
рынан
м
i
ндеттемен
i 
толық
немесе
i
ш
i
нара
орындау
мүмк
i
н
болма
-
са
, 
м
i
ндеттеме
толық
немесе
ти
i
ст
i 
бөл
i
г
i
нде
тоқтатылады
(
ҚР
АК
375-
бабы
). 
Мұндай
актілер
ретінде
жергілікті
өкілді
жəне
атқару
органдарының
, 
сондай
-
ақ
жария
актілерді
атауға
болады
.
ҚР
АК
376-
бабына
сəйкес
азаматтың
 
қайтыс
 
болуымен
келесідей
екі
түрін
қоспағанда
, 
оның
барлық
м
i
ндеттемесі
тоқтатылмайды
:
1) 
борышқордың
жеке
басымен
ажырамастай
байланысты
м
i
н
-
деттеме
;
2) 
орындау
несие
беруш
i
н
i
ң
жеке
өз
i
не
арналса
немесе
борыш
-
қордың
өзі
жекелей
орындауға
тиіс
болса
.
Заңды
тұлғаның
қайта
құрылуына
қарағанда
, 
оның
таратылуы
міндеттеменің
тоқтатылуына
əкеледі
. 
Сонымен
бірге
, 
ҚР
АК
377-
ба
-
бында
таратылған
заңды
тұлғаның
м
i
ндеттемес
i
н
орындау
заңдармен
басқа
заңды
тұлғаға
жүктелген
жағдайларда
, 
таратылатын
заңды
тұлғаның
міндеттемесі
тоқтатылмайды
. 
Борышқор
-
мемлекеттік
органның
таратылуы
оның
міндеттемелерінің
тоқтатылуына
əкелмейді
. 
Олар
өз
билігінде
бюджет
қаражаты
бар
органға
ауысады
.
10.7. 
Тапсырмалар
10-1 
есеп
Заем
шарты
бойынша
заем
алушы
уақытында
төлемегені
үшін
əр
күн
сайын
мерзімді
өткізіп
алғаны
үшін
20% 
төлеймін
деп
міндеттенеді
. 
Қарызының
75% 
өтегеннен
кейін
қалған
соманы
төлеуде
заемшы
мерзімін
3 
ай
өткізіп
алады
, 
осы
орайда
заем
беруші
борыш
-
керге
шарт
бойынша
көзделген
айыппұлды
өндіріп
алу
мақсатында
талап
арыз
қояды
.
Борышкер
берген
міндеттемелерімен
келісе
отырып
, 
соттан
айып
-
пұл
төлеуден
босатуды
сұрайды
, 
себебі
оның
құны
негізгі
қарыздан
15 
есе
жоғары
болған
, 
ал
қарыздың
негізгі
бөлігі
уақытылы
төленген
жəне
қазіргі
күні
ол
жұмыссыз
қалғандықтан
күрделі
материалдық
қиыншылық
шегуде
.

207
Есептен
 
туындайтын
 
сұрақтар
:
Сот
қандай
шешім
шығаруға
құқылы
?
Есеп
 10-2
Банк
пен
ЖШС
арасында
50 000 000 
теңге
мөлшерінде
3 
ай
мерзімге
, «
Промотех
» 
АҚ
кепілдігімен
банктік
заем
шарты
жасалады
. 
Кепілшарты
бойынша
, 
егер
заемшы
өз
міндеттемелерін
орындамаған
жағдайда
банк
кепіл
болушыдан
заем
шарты
бойынша
толық
мін
-
деттемені
орындауды
талап
етуге
құқылы
деген
шарт
көзделген
.
Банк
кепіл
болушыны
ЖШС
өз
мерзімінде
заем
қайтарылмағанын
ескертеді
. 
Бірақ
кепіл
болушы
борышкер
үшін
міндеттемені
орындау
-
дан
, 
заем
ол
міндеттеме
орындайтындай
шартта
жасалмағандығын
келтіріп
, 
міндеттеме
орындаудан
бас
тартады
.

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: