Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

212
«
Валюталық
реттеу
жəне
валюталық
бақылау
туралы
» 
ҚР
2005 
жылғы
13 
маусымындағы
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулар
-
мен
бірге
)
«
ҚР
вексель
айналысы
туралы
» 
ҚР
1997 
жылы
29 c
əуірдегі
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
)
«
Жылжымайтын
мүл
i
к
ипотекасы
туралы
» 
ҚР
1995 
жылғы
23 
желтоқсанындағы
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
)
«
Қазақстан
Республикасының
аумағында
банктік
есепшот
аш
-
пай
ақшаның
қолма
-
қол
жасалмайтын
төлемдер
i 
мен
аударымдарын
жүзеге
асыру
ережесі
» 
Қазақстан
Республикасының
Ұлттық
Банкі
басқармасы
2000 
жылғы
13 
қазанындағы
қаулысы
.

213
11-
тақырып
. 
Шарт
11.1. 
Шарт
 
түсінігі
11.2. 
Шарттардың
 
түрлері
11.3. 
Шарттың
 
мазмұны
11.4. 
Шарт
 
жасасу
, 
өзгерту
 
жəне
 
бұзу
11.5. 
Тапсырмалар
11.6. 
Тестілер
11.7. 
Нормативтік
 
құқықтық
 
актілердің
 
тізімі
11.1. 
Шарт
 
түсінігі
«
Шарт
» 
термині
азаматтық
құқықта
əртүрлі
мағынаға
ие
. 
Шарт
-
ты
жағдай
негізіндегі
заңды
деректі
міндеттемелік
құқықтық
қаты
-
настарды
бекітетін
құжат
деп
те
түсінуге
болады
. 
Осыған
сəйкес
шарт
азаматтық
құқықтар
мен
міндеттердің
пайда
болуына
, 
өзгеруіне
не
-
месе
тоқталуына
əкелетін
бір
немесе
бірнеше
тұлғалар
арасында
жа
-
салатын
келісім
.
Шарт
– 
бұл
ең
көп
тараған
мəміле
. 
Осыған
байланысты
мə
-
мілеге
тарайтын
барлық
ережелер
шартқа
да
тарайды
. 
Шарттан
туындайтын
міндеттемеліктерге
азаматтық
құқықта
туындайтын
міндеттемеліктердің
ережелері
қолданылады
. 
Кез
келген
мəміле
сияқты
шарт
та
еріктілік
қағидасының
негізінде
жасалады
. 
Бір
ерекшелігі
, 
шартта
еріктілік
əрқашан
екі
тараптан
туындауы
керек
. 
Сондықтан
Азаматтық
Кодексте
шарт
еріктілігін
бекітетін
бірнеше
нормаларды
көруге
болады
.
Біріншіден
, 
азаматтық
құқық
субъектілерінің
шартты
жасауға
немесе
жасамауға
байланысты
еріктері
бар
. 
Азаматтық
Кодексте
көзделген
реттерде
ғана
еріктілік
шектелуі
мүмкін
.
Екіншіден
, 
шартты
жасау
барысында
серік
(
партнер
) 
таңдау
еркі
. 
Мысалы
айталық
, 
кепілге
беруші
не
кепіл
ұстаушы
ерікті
түрде
кез
келген
сақтандырушыны
таңдауға
ерікті
.
Үшіншіден
, 
азаматтық
қатынастарға
түсушілердің
шарт
түрін
таңдауға
еріктілігі
. 
Азамааттық
Кодекске
сəйкес
, 
тараптар
заңда
не
-
месе
өзге
де
нормативтік
актілерде
көзделген
не
көзделмеген
шарт
-
тарды
жасауға
құқықтары
бар
. 
Сондай
-
ақ
, 
тараптар
бірнеше
шарттар
-
ды
араластырып
жасай
алады
(
аралас
шарт
).

214
Төртіншіден
, 
тараптар
шарт
жағдайларын
ерікті
түрде
қарастыра
алады
. 
Азаматтық
Кодекске
сəйкес
, 
шартта
немесе
өзге
де
актілерде
шарттағы
жағдайлар
қарастырылмаса
, 
тараптар
шартты
өз
ерік
-
терімен
қарастыра
алады
. 
Азаматтық
Кодекске
сəйкес
, 
жалға
алу
-
шы
ағымдағы
жөндеу
жұмысын
заңнамада
немесе
шартта
өзгеше
көзделмесе
, 
өз
есебінен
жүргізеді
. 
Ортақ
келісім
арқылы
бұл
арада
жөндеу
жұмыстарын
жалға
алушы
емес
жалға
беруші
де
өз
есебінен
жасауы
мүмкін
. 
Шарттың
үлкен
артықшылықтарының
бірі
– 
заңда
болып
жататын
өзгерістер
шартта
көзделген
нормаларды
өзгерте
ал
-
майды
, 
яғни
сенімділік
жоғары
болады
.
ҚР
АК
378-
бабында
шарттың
ұғымы
берілген
. 
Ек
i 
немесе
одан
көп
адамның
азаматтық
құқықтар
мен
м
i
ндеттерд
i 
белг
i
леу
, 
өзгерту
немесе
тоқтату
туралы
кел
i
с
i
м
i 
шарт
 
деп
танылады
.
Шарттан
міндеттемелік
, 
заттық
, 
авторлық
немесе
өзге
де
құқық
-
тық
қатынастар
туындауы
мүмкін
.
Шарт
 
еркіндігі
шарттың
негізгі
қағидасы
болып
табылады
. 
Аза
-
маттар
жəне
заңды
тұлғалар
шарт
жасасуға
ер
i
кт
i. 
Осы
Кодексте
, 
заң
құжаттарында
немесе
өз
ерк
i
мен
қабылдаған
м
i
ндеттемеде
шарт
жасасу
м
i
ндет
i 
көзделген
жағдайларды
қоспағанда
, 
шарт
жасасуға
мəжбүр
етуге
жол
бер
i
лмейд
i.
Тараптар
заңдарда
көзделген
шартты
да
, 
көзделмеген
шартты
да
жасаса
алады
.
11.2. 
Шарттардың
 
түрлері
Аралас
 
шарт
–
тараптар
заңдарда
көзделген
түрл
i 
шарттардың
элементтер
i 
бар
шарт
жасаса
алады
, 
онда
тараптардың
аралас
шарт
бойынша
қатынастарына
, 
егер
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
нен
немесе
ара
-
лас
шарттың
мəн
i
нен
өзгеше
туындамаса
, 
аралас
шартта
элементтер
i 
бар
шарттар
туралы
заңдардың
ти
i
ст
i 
бөл
i
ктер
i 
қолданылады
.
АК
387 
бабында
белгіленгендей
,
 
жария
 
шарт
:
Коммерциялық
ұйыммен
жасалған
жəне
өз
қызмет
i
н
i
ң
сипатына
қарай
оған
өт
i
н
i
шпен
келет
i
н
əрк
i
мге
қатысты
жүзеге
асырылатын
тауарларды
сату
, 
жұмыстарды
атқару
немесе
қызмет
көрсету
жөн
i
ндег
i 
оның
м
i
ндеттемелер
i
н
белг
i
лейт
i
н
шарт
жария
шарт
деп
танылады
(
бөлшек
сауда
, 
көпш
i
л
i
к
пайдаланатын
көл
i
кпен
тасымалдау
, 
байланыс
қызмет
i
н
көрсету
, 
энергиямен
қамтамасыз
ету
, 
медицина
, 
мейманхана
қызмет
i
н
көрсету
жəне
т
.
б
.).
Коммерциялық
ұйымның
заңдарда
көзделген
жағдайлардан

215
басқасында
, 
жария
шарт
жасасу
жөн
i
нде
б
i
реуге
басқалардан
артық
-
шылық
жасауға
құқығы
жоқ
.
Тұтынушылардың
кейб
i
р
категорияларына
жең
i
лд
i
к
беру
заңдармен
жол
бер
i
лет
i
н
жағдайларды
қоспағанда
, 
тауарлардың
, 
жұмыс
пен
қызметт
i
ң
бағасы
, 
сондай
-
ақ
жария
шарттың
өзге
ережелер
i 
тұтынушылардың
бəр
i
не
б
i
рдей
болып
белг
i
ленед
i.
Тұтынушыға
ти
i
ст
i 
тауарлар
(
жұмыс
, 
қызмет
) 
ұсыну
мүмк
i
нш
i
л
i
г
i 
бола
тұра
коммерциялық
ұйымның
жария
шарт
жасасудан
бас
тарту
-
ына
жол
бер
i
лмейд
i.
Заң
құжаттарында
көзделген
жағдайларда
Қазақстан
Республикасының
Үк
i
мет
i 
жария
шарттарды
жасау
жəне
орындау
кез
i
нде
тараптар
үш
i
н
м
i
ндетт
i 
ережелер
(
үлг
i 
шарттар
, 
ережелер
жəне
т
.
б
.) 
шығаруы
мүмк
i
н
.
Жария
шарттың
белг
i
ленген
талаптарына
сəйкес
келмейт
i
н
ережелер
i 
жарамсыз
болып
табылады
.
Ережелер
i
н
тараптардың
б
i
реу
i 
формулярларда
немесе
өзге
стан
-
дартты
нысандарда
белг
i
леген
жəне
басқа
тарап
оны
ұсынылған
шартқа
тұтастай
қосылу
жолы
деп
қабылдай
алатын
шарт

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: