Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

223
1) 
ек
i
нш
i 
тарап
шартты
едəу
i
р
бұзған
кезде
;
2) 
АК
, 
басқа
да
заң
құжаттарында
немесе
шартта
көзделген
өзге
реттерде
тек
сот
шеш
i
м
i
мен
өзгерт
i
лу
i 
немесе
бұзылуы
мүмк
i
н
.
Тараптардың
б
i
реу
i 
шартты
бұзып
, 
ол
ек
i
нш
i 
тарап
шарт
жаса
-
су
кез
i
нде
үм
i
т
артуға
құқылы
болғанынан
едəу
i
р
дəрежеде
айры
-
лып
қалатындай
шығынға
əкеп
соқса
, 
бұл
шарттың
едəу
i
р
 
дəрежеде
бұзылуы
деп
танылады
.
Шартты
орындаудан
б
i
ржақты
 
бас
 
тартылған
жағдайда
(
шарт
-
тан
ти
i
с
i
нше
i
ш
i
нара
немесе
толығымен
бас
тарту
) 
шарт
өзгерт
i
лд
i 
немесе
бұзылды
деп
есептелед
i.
Тараптардың
б
i
р
i, 
атап
айтқанда
:
1) 
шартқа
нег
i
зделген
м
i
ндеттемен
i 
орындау
мүмк
i
н
болмаған
(
АК
374-
бабы
);
2) 
белг
i
ленген
тəрт
i
ппен
ек
i
нш
i 
тарапты
банкрот
деп
таныған
;
3) 
шарт
жасалғанда
нег
i
зге
алынған
мемлекетт
i
к
органның
акт
i
с
i 
өзгерт
i
лген
немесе
күш
i 
жойылған
жағдайларда
шартты
орындаудан
бас
тартуға
құқылы
.
Егер
заң
акт
i
лер
i
нде
немесе
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
нде
өзгеше
көзделмесе
, 
шарт
мерз
i
м
i 
көрсет
i
лмей
жасалған
жағдайда
шартты
орындаудан
б
i
ржақты
бас
тартуға
жол
бер
i
лед
i.
Егер
АК
, 
басқа
да
заң
акт
i
лер
i
нде
немесе
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
нде
өзгеше
көзделмесе
, 
шартты
орындаудан
б
i
ржақты
бас
тартылған
жағдайда
б
i
р
тарап
бұл
туралы
ек
i
нш
i 
тарапқа
б
i
р
айдан
кеш
i
кт
i
рмей
ескертуге
ти
i
с
.
Шартты
өзгерту
жəне
бұзу
тəрт
i
б
i 
туралы
кел
i
с
i
м
, 
егер
заңдардан
, 
шарттан
немесе
i
скерл
i
к
қызмет
өр
i
с
i
ндег
i 
əдеттег
i 
құқықтардан
өзгеше
туындамаса
, 
шарт
жасалатын
сияқты
нысанда
жасалады
.
Шартты
өзгертуге
немесе
бұзуға
ұсыныстан
ек
i
нш
i 
тараптың
бас
тартуы
алынғаннан
кей
i
н
, 
не
ұсыныста
көрсет
i
лген
немесе
заңдарда
не
шартта
белг
i
ленген
мерз
i
мде
, 
ал
ондай
мерз
i
м
болмаған
кезде
отыз
күн
мерз
i
мде
жауап
алынбағаннан
кей
i
н
ғана
тарап
шартты
өзгерту
немесе
бұзу
туралы
талапты
сотқа
мəл
i
мдей
алады
.
Шартты
бұзу
жəне
өзгерту
салдары
Шартты
бұзу
кез
i
нде
тараптардың
м
i
ндеттемелер
i 
тоқтатылады
. 
Шарт
өзгерт
i
лген
кезде
тараптардың
м
i
ндеттемелер
i 
өзгерт
i
лген
тү
-
р
i
нде
қолданыла
беред
i.
Шарт
б
ұзылған
немесе
өзгерт
i
лген
ретте
, 
егер
тараптардың
кел
i
су
i
мен
немесе
шарттың
өзгеру
сипатынан
өзгеше
туындамайтын

224
болса
, 
м
i
ндеттемелер
шартты
өзгерту
немесе
бұзу
туралы
тараптар
кел
i
с
i
мге
келген
кезден
бастап
, 
ал
шарт
сот
тəрт
i
б
i
мен
бұзылған
не
-
месе
өзгерт
i
лген
жағдайда
– 
шартты
бұзу
немесе
өзгерту
туралы
сот
шеш
i
м
i 
заңды
күш
i
не
енген
кезден
бастап
тоқтатылған
немесе
өзгерт
i
лген
болып
есептелед
i.
Егер
заң
акт
i
лер
i
нде
немесе
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
нде
өзгеше
бел
-
г
i
ленбесе
, 
тараптардың
шартты
бұзған
немесе
өзгерткен
кезге
дей
i
н
м
i
ндеттеме
бойынша
өздер
i 
атқарған
жұмысты
қайтарып
беруд
i 
талап
етуге
құқығы
жоқ
.
Егер
шартты
бұзуға
немесе
өзгертуге
б
i
р
тараптың
шартты
едəу
i
р
бұзғаны
нег
i
з
болса
, 
ек
i
нш
i 
тарап
шарттың
бұзылуынан
немесе
өзгерт
i
лу
i
нен
келт
i
р
i
лген
залалдың
орнын
толтырылуын
талап
етуге
құқылы
.

225
11.5. 
Тапсырмалар
Есеп
 11-1
АШК
«
Родина
» 
АҚ
жəне
ауылдың
жас
жігіттері
арасында
шарт
жасалады
, 
шарт
бойынша
АШК
соңғыларға
ЖОО
-
да
білім
алудың
бағасын
төлеймін
деп
міндеттенеді
, 
ал
жастар
оқуды
бітірген
соң
ауылға
келіп
алған
мамандықтары
бойынша
3 
жылдан
кем
емес
уақыт
жұмыс
істейміз
деп
міндеттенеді
.
ЖОО
бітірген
соң
жастардың
бірнешеуі
ауылға
келуден
бас
тар
-
тады
, 
қалада
жұмысқа
тұрады
. 
АШК
жастардың
оқуына
жұмсалған
ақшаны
өндіріп
алу
мақсатымен
талап
арыз
жасайды
. 
Жауап
берушілерді
адвокаты
талап
арызға
қарсылық
білдіріп
соттың
наза
-
рын
, 
жасалған
шарттың
азаматтық
заңдарда
көзделмегені
туралы
айтады
, 
сондықтан
азаматтық
-
құқытық
міндеттемелер
тараптар
ара
-
сында
тумайды
.
Сұрақ_:_Соттың_шешімі_қандай_болуы_тиіс___Есеп___11-2'>Сұрақ
:
Соттың
шешімі
қандай
болуы
тиіс
?
Есеп
 11-2
Тихонов
Потаповпен
жай
жазбаша
түрде
пəтерді
сатып
алу
– 
сату
шартын
жасайды
. 
Негізгі
шартқа
тараптардың
қолдары
ағымдағы
жылдың
31 
желтоқсанына
дейін
қойылады
делінген
, 
сонымен
қатар
пəтердің
нақты
құны
туралы
көрсетілген
. 
Белгіленген
уақытта
Тихо
-
нов
Потаповқа
пəтерді
келісілген
талаптар
бойынша
сатудан
бас
тар
-
тады
, 
себебі
жылжымайтын
мүлік
нарығында
пəтерлердің
құны
күрт
өсе
түскен
жəне
ол
анағұрлым
пайдалырақ
ұсыныс
алған
. 
Тихоновтың
пəтерді
сатып
алу
сату
шартын
орындауын
талап
етіп
, 
Потапов
сотқа
жүгінеді
. 
Сұрақ
:
Дау
бойынша
қандай
шешім
қабылдануы
тиіс
?
Есеп
 11-3
Жеткізілім
шарты
бойынша
жеткізуші
тауардың
бір
тобын
жеткізе
алмады
, 
ол
өз
ішінде
тапсырыс
берушіні
25 
мың
теңге
көлеміндегі
шығынға
əкеп
соқты
. 
Шарт
бойынша
айыпақы
төлемі
айыппұл
түрінде
100 
мың
теңге
көлемінде
қарастырылды
.
Тапсырыс
беруші
жеткізушіден
толық
көлемде
айып
ақыны
төлеуді
талап
етті
. 
Бірақ
жеткізуші
тапсырыс
берушінің
шығынға

226
ұшырағаны
туралы
дəлелі
жоқтығына
сілтей
отырып
, 
айыппұл
тө
-
леуден
бас
тартты
.
Есептен
 
туындайтын
 
сұрақтар
: 
Жеткізушінің
қарсылығы
заңды
ма
? 
Айып
төлеу
жөніндегі
та
-
лап
бойынша
тапсырыс
беруші
өзіне
келтірілген
залалды
дəлелдеуге
міндетті
ме
?

227
11.6. 
Тесттер
1. 
Акцепт
 
дегеніміз
:
а
) 
шарттың
тоқтатылу
əдісі
b) 
шарт
жасауға
келісім
беру
с
) 
шарт
жасауға
ұсыныс
жасау
d) 
міндеттемені
қамтамасыз
ету
əдісі
2. 
Тараптар
 
мынадай
 
шартты
 
жасай
 
алады
:
а
) 
тек
заңнамамен
көзделген
b) 
тек
заң
актілерімен
көзделген
с
) 
тек
Қазақстан
Республикасының
азаматтық
кодексімен
көзделген
d) 
заңнамамен
көзделген
жəне
көзделмеген
3. 
Кəсіпорынды
 
сатып
 
алу
-
сату
 
кезінде
 
оның
 
құрамына
 
кірмейді
:
а
) 
кəсіпорынның
қарыздары
b) 
мүліктік
міндеттемелер
бойынша
талап
ету
құқығы
с
) 
лицензия
негізінде
алынған
құқықтар
d) 
фирмалық
атау
4. 
Мердігер
 
мердігерлік
 
шартын
 
орындауға
 
басқа
 
тұлғаларды
 
(
қосалқы
 
мердігерлерді
) 
тартуға
:
а
) 
құқылы
b) 
құқығы
жоқ
с
) 
құқығы
жоқ
, 
жұмысты
өзі
жеке
орындауы
тиіс
d) 
шартпен
көзделген
жұмысты
өзі
орындауға
мүмкіндігі
болмаса
құқылы
5. 
Заемшы
 
заем
 
нысанасын
 
нысаналы
 
пайдалану
 
жөн
i
ндег
i 
м
i
ндеттерд
i 
орындамаған
 
жағдайда
 
заем
 
беруш
i: 
а
) 
шығындарды
өтеуді
талап
етуге
құқылы
b) 
заем
сомасын
нысаналы
пайдалануды
талап
етуге
құқылы
с
) 
заемшыдан
заем
нысанасын
жəне
ол
бойынша
сыйақыны
мерз
i
м
i
нен
бұрын
қайтаруды
талап
етуге
құқылы
d) 
моральдық
зиянды
өтеуді
жəне
айып
төлеуді
талап
етуге
құқылы

228

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: