Жазғы демалысты ұйымдастыру

6.1. Жазғы демалысты ұйымдастыру

Балалардың жазғы демалысы мен жұмыспен қамтылуын жүйелі және сапалы ұйымдастыру үшін ҚР БҒМ ҚР Премьер-Министрінің «2016-2019 жылдарға арналған жазғы каникул кезеңінде балаларды сауықтыру демалысын, бос уақытын және жұмыспен қамтылуын ұйымдастыру туралы» Өкімін қабылдады, 2016 жылғы жазғы демалыстар кезеңінде балалардың демалыс, бос уақыты және жұмыспен қамтуды ұйымдастыру жөніндегі

2016-2018 жылдарға арналған жазғы демалыс кезеңінде балаларды сауықтыру демалысы мен жұмыспен қамтылуын, балалар-жасөспірімдер туризмін дамытудың Жол картасы бекітілді, мұнда 2016-2018 жылдарға арналған жазғы демалыс кезеңінде балаларды сауықтыру демалысы мен жұмыспен қамтылуын, балалар-жасөспірімдер туризмін дамытуға бағытталған іс-шаралар қатары қарастырылады.

Жазғы демалысты ұйымдастыру мәселелері ҚР Премьер-Министрінің орынбасарының кеңесінде, ҚР Үкіметі жанындағы Кәмелетке толмағандар істері жөніндегі ВАК кеңесінде селекторлық режимде, балаларды сауықтыру ұйымдарының, жергілікті және орталық мемлекеттік органдардың өкілдері қатысуымен өткен республикалық семинар-кеңесте қарастырылды.

Жазғы кезеңде балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Министрлік мемлекеттік органдармен бірге жыл сайын қажетті іс-шаралар кешенін жүзеге асырады. Балаларды сауықтыру ұйымдарын пайдалануға дайындау және қабылдау бойынша өңірлік ведомствоаралық өзара іс-қимыл комиссиялардың қызметін үйлестіреді, балаларды сауықтыру ұйымдарының қызметін ұйымдастыру бойынша іс-шаралар қабылдануда: лагерлерді медициналық ұйымдарға аумақтық бекіту, қауіпсіз ауыз сумен, санитарлық-эпидемиологиялық нормалармен қамтамасыз ету, балаларды қауіпсіз тасымалдау үшін жолаушылар көлігін алып жүру, білікті кадрлармен қамтамасыз ету.

Жергілікті атқарушы органдардың мәліметтері бойынша, 2016 жылдың жазында сауықтыру демалысымен 2 млн.220 мың бала (мектеп жасындағы балалардың жалпы санының 86,7%) қамтылды, бұл алдыңғы жылдан 2,7%-ға артық (2015 жылы – 2 081 116 немесе 84 %).

Ағымдағы жылы балаларды сауықтыру демалысымен қамтудың ең жоғары көрсеткішін Қарағанды (100 %, 2015 ж. 100%), Павлодар (100 %, 2015 ж. – 98,8%), Ақмола (96,9%, 2015 ж. – 95,8 %) облыстары, Алматы қ. (96,6%, 2015 ж. – 100%) көрсетті. Қызылорда облысы балаларды сауықтырумен қамтудың 45%-ға артқанын көрсетті (2016 ж. – 121 595,

Балаларды демалу және сауықтырумен қамтамасыз ету үшін республикада 12 689 балалар лагері, оның ішінде: 240 қала сыртындағы,

Жыл бойы қызмет ететін лагерлер саны ағымдағы жылы 20% артқаны байқалады (2015 ж.-12, 2016 ж.-16). Әсіресе, Ақмола және Қызылорда облыстары ерекшеленді.

2011 жылдан бастап республикада 43 қала сыртындағы лагерлер
11 өңірде ашылды (Алматы қ., Алматы, Ақмола, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Қостанай, Маңғыстау, Павлодар және
Оңтүстік Қазақстан облыстары).

Шығыны аз нысандағы лагерлердің (киіз үйлік, спорттық-туризмдік, өлкетанушылық) танымалдығы артып келеді. Алматы облысын (388 бір.), Қарағанды (301 бір.), Қызылорда (41 бір.), Павлодар (39 бір.) облыстарын атап өткен жөн.

Жұмыспен қамтудың әр түрлі нысандарымен қамтылған балалар саны 2015 жылмен салыстырғанда 1 601 222 баладан 2 млн. 84 мың адамға дейін артты, бұл өткен жылғы көрсеткіштен 13,6% артық (67,8% қатысты 81,4%).

Балаларды жұмыспен қамтудың әр түрлі нысандары Алматы қаласы (98,7%), Қарағанды (100%), Ақтөбе (98,9%), Қостанай (95,3%), Павлодар (99,1%), Солтүстік Қазақстан (91,8%) облыстарында ең көп қамтылған.

Жазғы демалыс кезеңінде балаларды сауықтыру демалысы мен жұмыспен қамтуды ұйымдастыруға жергілікті бюджеттен 3,600 млрд. теңгеден астам қаражат бөлінді (2015 жылы орт. – 3 млрд. 651 млн. тг), бұл өткен жылдан 6% артық және 567 млн. 544 мың теңге демеушілік қаражат бөлінді (2015 жылы орт - 421 млн. 194 мың тг), бұл алдыңғы жылдан 26% басым.

Жалпы, жазғы кезеңде ата-аналар мен кәсіподақ қаражаттарын ескере, жазғы демалысты ұйымдастыруға 8,775 млрд. теңге (2015 жылы орт. – 5,311 млрд. тг) тартылды, бұл өткен жылдан 40% артық.

Ауыр өмірлік жағдайға ұшыраған балаларға, сондай-ақ жалпы білім беретін мектептердің үздік оқушыларына жазғы демалысты ұйымдастырудың мәселелері ерекше бақылауда тұр. Бұл категориялар жергілікті бюджет қаражаттары есебінен басым тәртіпте сауықтыру демалысымен қамтамасыз етіледі.

Ағымдағы жылы аталған категориялардағы балаларды жазғы демалыспен қамтудың жалпы республикалық көрсеткіші 75,6% құрады. Өткен жылмен салыстырғанда, дем алған балалар саны 6,7% көбейді (2016 ж. - 983 630;

ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар саны 2,9%-ға артты

мүмкіндігі шектеулі балалардың демалыспен қамтылуы 73,2% дейін көбейді (2015 жылғы 31 409 баладан 2016 жылғы 54 409 балаға дейін);

аз қамтылған отбасылардың балаларын қамту 262,5%-ға артық
(2015 жылғы 50 449 баладан 2016 жылғы 182 891 балаға дейін);

дарынды балаларды демалыспен қамту 382,5%-ға көтерілді (2015 жылғы 79 451 баладан 2016 жылғы 383 357 балаға дейін);

девиантты мінез-құлықты кәмелет жасқа толмаған балаларды, арнайы ұйымдардың тәрбиеленушілерін, соның ішінде мектеп ішіндегі және ІІМ есебінде тұрған балаларды жазғы демалыспен қамту 16 % артты.

Аталған категориялардағы балаларды жазғы демалыспен қамту Жамбыл, Қызылорда, Ақмола, Павлодар облыстарында, Алматы қаласында 90-нан 100% дейін байқалады.

ШҚО-да «Дарын» лагері базасында аутизмі бар балалар үшін демалыс ұйымдастырылды. Жолдамалар «Қазцинк» ЖШС демеушілік қаражаттарын тарту есебінен алынды.

БҚО-да балалар демалысының нысандарын жаңарту аясында жыл сайын қамқорлықтағы және патронаттық тәрбиленушілердің өздерінің қамқоршылары немесе патронаттық тәрбиешілерімен бірге демалысы үшін «Отбасылық лагерь» ұйымдастырылады. Бұл іс-шараларға қаражат облыстық бюджеттен бөлінеді

Қарағанды облысында девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы мектеп-интернат тәрбиеленушілерінің жазғы демалысын ұйымдастыру үшін барлық тәрбиеленушілер қамтылған киіз үйлік лагерь ұйымдастырылды.

Мүмкіндігі шектеулі балалардың демалысын қамту және сауықтыру үшін «Балдәурен» Республикалық оқу-сауықтыру орталығы мақсатты жұмыс жүргізеді. 2007 жылдан бері жыл сайын мүмкіндігі шектеулі 250 бала үшін «Добром откроется мир» арнайы ауысымы қызмет етеді. Аталған орталық базасында педагогтар, әдіскерлер, инклюзивті білім мамандары үшін мүмкіндігі шектеулі балалардың демалысын ұйымдастыру мәселелері бойынша ғылыми-практикалық семинарлар өткізіледі.

Сонымен қатар, жергілікті атқарушы органдары ақпарттарына сүйене отырып, балаларды жұмыспен қамту және қала сыртындағы балалар лагерлерінің инфрақұрылымын жақсарту үшін мемлекеттік-жеке әріптестік (МЖӘ) жағдайлары толық мөлшерде қолданылмайды.

6.2. Қосымша білім: қол жетімділік және қамту

Қосымша білім беру мүмкіндіктерін кеңейту ҚР Конституциясы,

Қосымша білім беруді ұйымдастыруды әдістемелік қамтамасыз ету үшін «Балалардың ғылыми-техникалық шығармашылығы және балалар мен жасөспірімдер туризмі жүйесін дамытудың 2015 - 2018 жылдарға арналған тұжырымдамалық тәсілдерін бекіту туралы», «ҚР балалар мен жастардың ғылыми-техникалық шығармашылығы жүйесін дамыту жөніндегі 2015-2018 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары», «Балаларға қосымша білім беру бағдарламаларын жүзеге асырушы білім беру ұйымдарының басшылары мен педагогтарына арналған әдіснамалық ұсыныстар» әзірленіп, бекітілді.

Балалар мен жасөспірімдердің қосымша білімге құқығы жалпы білім беру мектептерінде де, мектептен тыс ұйымдар желілерінде де қамтамасыз етіледі.

ҚР БҒМ Республикалық қосымша білім беру оқу-әдістемелік орталығы ресми мәліметтері бойынша, 2015-2016 оқу жылы білім беру жүйесінің 860 мектептен тыс ұйымдарында 673 219 мектеп жасындағы балалар білім алды, қамту 24,5% құрады. Мәдениет және спорт жүйесінің 461 мектептен тыс ұйымдарында 295 017 оқушылар білім алды, 10,7% қамтылды.

860 мектептен тыс ұйымдардың 441 ауылды жерлерде орналасқан (51%), алайда бұл ұйымдардағы балаларды қамту 37,1% (250 078 адам) құрайды, бұл қала көрсеткіштерінен айтарлықтай төмен, қаланың балаларына

56 586 мектеп үйірмелеріне 1 027 354 оқушы (37,4%) барады, ал

Балаларды әр түрлі үйірмелер мен секциялармен қамту үлесі мектептерде де, мектептен тыс ұйымдарда да айтарлықтай жоғары емес. Ауылды жерлердің балаларын мектептен тыс және үйірмелік қызметпен қамтудың проблемалары кездеседі, бұл осы ұйымдардың ауылдардағы материалдық-техникалық базасының жетіспеушілігі, әлсіз кадрлық ресурстар, түрлердің кешенінің тарлығы туралы айтады.