Бастапқы әдебиет: 7, 8, 9, 10, 11

Несие - бұл несие капиталының қозғалысы, яғни несие бойынша өтеу мерзімі бойынша берілетін капитал.

Кредиттік операциялардың субъектілері кредитор және қарыз алушы болып табылады. Кредитор несие бойынша несиелік жағы болып табылады. Қарыз алушы несие алған несиелік қатынастар тарапы және алынған қарызды өтеуге міндетті.

Кредиттік қатынастар құрылымы объектісі болып табылады, сондай-ақ құндылықтың ерекше бөлігі ретінде беру құны. Кредиттік қарым-қатынас субъектілерінің біреуінен шығарылған босатылған құн, оның қозғалысының баяулауы, қазіргі кезде жаңа экономикалық циклге енудің мүмкін еместігін сипаттайды. Қарыздың арқасында оның қозғалысына уақытша тоқтаған құндылығы жаңа иесіне ауысып, өндіріс пен айналымның қажеттілігі үшін оны пайдалану қажеттігін көрсете отырып, өз жолында жалғасуда.

Локализацияланатын құнның қозғалысы мынадай түрде ұсынылуы мүмкін: RK - PKZ - IC ... BP ... VK ... - PKS

 Pk - несиені орналастыру

 Pkz - қарыз алушы несие алу

 IK - несиені пайдалану

 BP - ресурстарды шығару

 VK - Уақытша қарызға алынған қайтару

 Pks - несие түрінде орналастырылған қаражаттың кредиторы бойынша түбіртек.

Кредиттік ағынның барлық кезеңдері бір-бірімен байланысты және дәйекті болып табылады, бұл несие ағынын бірлікте дәлелдейді.

Экономикалық санат бойынша несие келесі функцияларды орындайды: қайта бөлу, несие операциялары және нақты ақша жинау.

Қайта таратушы функция - уақытша босатылған мәннің қайта бөлінуі, уақытша босатылған мәннің уақытша пайдалану үшін берілуі.

Нақты операцияларды кредиттік операциялармен ауыстыру - тауарлар мен қызметтерге қолма-қол ақшасыз есеп айырысу, өзара қарызды өтеу, өзара есеп айырысу балансын ғана аудару арқылы ақша шотын екінші шоттан аудару ақшалай төлемдерді азайтуға және ақша айналымы құрылымын жақсартуға мүмкіндік береді. Шығынның экономикалық айналымға енуі ақшаны әмбебап ауыстыру функциясын емес, оларды экономикалық айналымда уақытша ауыстыру функциясын жүзеге асырады.

Үшінші функция - жинақтау немесе жұмылдыру - бір жерде ақшаның шоғырлануын қамтиды. Қаражат, әдетте, кредиттік мекемелерге қызмет көрсетудегі есеп айырысу шоттарында жинақталады.

Қарыз туралы заңдарға мыналар жатады:

Қарызға алынған несие құнының меншікті немесе бюджет қаражаттарынан айырмашылығы несие берілген несие берушіге оның бастапқы нүктесіне қайтарылуын көрсетеді. Қарыз алушыдан кредиторға қайтару процесінде бұрын уақытша пайдалануға берілген несие құны.

Қарыздар құндылығын сақтау туралы заң - уақытша пайдалануға берілген, кредиторға қайтарылған қаражат олардың тұтынушылық қасиеттерін ғана емес, олардың құндылығын да жоғалтпайды; қарыз алушының үй шаруашылықтарынан қайтарылған төлем сомасы бастапқы түрінде пайда болады, жаңа айналымға дайын. Дайын өнімге олардың құнының бір бөлігін ішінара немесе толық өтеп берген өндіріс құралдарынан айырмашылығы, несие құны бастапқы айналымда болғандай бірдей потенциалды қасиеттері бар тұрақты баламалы сапасымен қайтарылады.

Несиеленген құнға байланысты олар тауардың, ақшаның және аралас несие нысандарын бөледі.

Кредит бойынша несие берушіге байланысты несиенің мынадай нысандары бөлінеді: банк, коммерциялық, мемлекеттік, халықаралық, азаматтық.

Қазақстанда несиелердің мынадай түрлері жасалды:

1. Ұлттық Банктің қарыздары

2. Екінші деңгейдегі банктердің несиелері.

 меншікті айналыстағы активтердің жетіспеушілігін уақытша толықтыру үшін

 Күрделі салымдарды қаржыландыру

 Импорттық келісімшартқа ақы төлеу үшін импортталған

 Несие желілерінің негізінде - заемшының талап етуі бойынша және белгілі бір уақыт ішінде келісілген шегінде несие беру үшін банктің заңды түрде ресімделген міндеттемесі

 Консорциум - екі немесе одан да көп банктер ұсынатын несие, кепілдік немесе басқа банктік операцияларды бірлесіп жүзеге асыру үшін ірі банктердің біреуінің көмегімен уақытша біріктірілген, егер бір себептермен бір банктің мүмкіндігі осы операцияларды дербес жүзеге асыруға мүмкіндік бермесе

 тұтыну мақсаттары үшін

Ипотекалық несие

 Банкаралық

Экономикалық санат бойынша несиелік сыйақы екі функцияны орындайды: бөлу функциясы - барлық шығындарды емес, жаңадан құрылған құнды ғана білдіретін бөлігін ғана бөлуге байланысты; банктің несиелік әлеуетін ұлғайту функциясы - бұл өсім алынған пайыздар мен төленген сыйақы, яғни маржа арасындағы айырмашылыққа байланысты.