Ќазаќстан республикасыныњ
жүктеу/скачать 1,98 Mb.
|
Ќазаќстан республикасыныњ
Қойылған міндетке байланысты келтірілген жіктеме (несие немесе қажетті құрал – жабдықты алу, мамандарды іздестіру және жұмысқа алу, білікті қызметкерлерді даярлау мен қайта даярлау, қажетті шикізатты алу, өнімді тасымалдау, қызметтің басқа да түрлерін көрсету және т.б.) әрбір жеке әріптеспен өзара қарым – қатынастардың тиімді түрін таңдауға мүмкіндік береді. Жіктеменің белгілі бір шарттылығына қарамастан, әріптестік байланыстардың нысандары бір-бірімен тығыз байланысты және көпқырлы сипатқа ие болады. Ал кәсіпкерлік құрылымдардың көбісінің көпсалалық кәсіпорындар болатындығын ескерсек, ынтымақтастық түрлерінің өзара ықпалдастығы мен функционалдық байланысы күшейе түседі.. Әріптестік қатынастар кәсіпкерлік қызмет аясында кәсіпкерге оның әріптестерімен, серіктестерімен ынтымақтастық орнату үшін міндеттері мен құқықтарын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Кәсіпкердің мұндай құқықтары мен міндеттері, кәсіпкер мен оның әріптесі арасындағы жасалатын келісімшартпен бекітіледі. КӘСІПКЕРЛІК МӘМІЛЕЛЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ Экономиканың кез-келген саласындағы кәсіпорындардың қызметі шаруашылық жүргізуші әріптестермен жасалған және тараптармен орындалатын мәмілелермен бекітіледі. Мәміле деп азаматтық құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыруға, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған азаматтар мен заңды тұлғалардың іс – әрекеттері танылады. Мәмілелердің сипаттамаларын 19 және 20 суреттерден көруге болады. 19 - сурет – Мәмілелердің жіктелуі Мәмілелер біржақты, екіжақты және көпжақты болуы мүмкін. Біржақты деп заңнамаға немесе тараптардың келісіміне сәйкес, тараптардың бірінің еркі қажетті және жеткілікті болатын мәміле танылады. Мәмілелердің соңғы екі түрі келісімшарттар болып табылады. Яғни оларды жүзеге асыру үшін екі тараптың (екіжақты мәміле), үш немесе одан да көп тараптардың (көпжақты мәміле) еріктері қажет. Келісімшарт мәміленің бір түрі болып табылады және әрқашанда жазбаша түрде жасалады. Біржақты мәміле - мәмілені жасаған тұлғаға міндеттемелер жүктейді. Бұл мәміле жағдайында заңнамалық актілермен немесе осы тұлғалармен жасалған келісім жағдайларында ғана басқа тұлғалар үшін міндеттер жүктей алады. Біржақты мәмілелерге сәйкесінше міндеттемелер мен келісімшарттар туралы жалпы ережелер қолданылады. Өйткені бұл жағдай мәміле заңнамасына, табиғатына және мәніне қарама- қайшы келмейді. 20 -сурет – Мәмілелердің мәні Мәміле кейінге қалдырған шартпен жасалды деп саналады, егер тараптар өз құқықтары мен міндеттерін тоқтатудың болуы немесе болмауы белгісіз жағдайларды ескере отырып жасаған кезде. Сондықтан мәмілелік құқық пен міндет оны жасаған кезде емес, жағдайдың туындауына байланысты болады. Мысалы, бір азамат екіншісіне жиһаз сатқанда, ол жаңа жиһаз сатып алғаннан кейін, сатып алушы меншік иесі болады деген мәмілеге бар енгізеді. Мәміле болдырмайтын шартпен жасалды деп саналады, егерде тараптар өз құқықтары мен міндеттерін тоқтатуды белгілі бір жағдайдың туындауына байланысты жасаған кезде. Мысалы, азамат өз саяжайын басқа біреуге жалға беру кезінде, оған әйелі шетелден ғылыми іс - сапардан келгенге дейін береді, ал ол келгеннен кейін, жалға алушының құқығы тоқтатылады. Мәміленің абстрактілігі (дерексіздігі) оның жарамдылық негізіне байланысты емес яғни мәміле мақсатына байланысты болмайтындығын білдіреді.
жүктеу/скачать 1,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|