Бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне арналған

0.1.1.1 Табиғат бұрышындағы өсімдіктерге күтім жасау

• 
  «Бөлме өсімдіктер» деген ұғымды түсіндіреалады
  

• 
  Өсімдікке пайдалы іс-əрекеттердіатауды.
  
• 
  Өсімдікке зиян келтіруі ықтимал жағдаяттардыатауды.
  

• 
  Бөлме өсіміктерінің не үшін керек екенін айтып береалады;
  

«4 бұрыштың стратегиясы (сыни тұрғыдан ойлауды дамыту)» технологиялық тəсілі шегінде болжамдар ұсыну.

Болжамдар ұсыну үшін тіректер пайдалану.

Табиғатқа пайдалы іс-əрекеттер мензиян келтіруі ықтимал жағдаяттарды салыстыру.

Табиғатқа пайдалы іс-əрекеттер мензиян келтіруі ықтимал жағдаяттардың маңыздылығы туралы əңгіме.
Көптілділік: өсімдік – растения –plants

Бөлме өсімдіктері, пайдалы іс-əрекет, зиянды іс-əрекет; ағаш отырғызу, гүлге су құю.

Бөлме өсімдіктеріне қандай күтім жасайсын?

1. 
   Дұрыс əсерлі көңіл күйорнату.
   

0–2мин.

2. 
   Өмірлік тəжірибені маңыздандыру. Мақсаттыболжам.
   

3-5 мин

«Табиғат – адам баласын дүниеге келтіріп, бойындағы бар махаббат мейірімін шұғылалы шуағын жүрегімізде ұялатқан ана».

М.Жұмабаев
Өсімдіктер – тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі. Құрлықтың барлық жерінде өседі. Өсімдіктерді топтарға біріктіргенде олардың біріне-бірінің ұқсастықтары немесе айырмашылықтарын көрсететін белгілер пайдаланылады. Солар арқылы өсімдіктердің біріне –бірінің туыстық жақындықтарының деңгейі анықталады.Өсімдіктердің өмірі қоршаған ортамен, əсіресе топырақпен жəне климатпен тығыз байланыста болады.

(Ұ)Педагог балаларға бүкіл топ ішінде жайылып қойылған суреттерді жинауды жəне онда бейнеленгендерді бір сөзбен атап берулерін сұрайды. (Өсімдіктер). Кейіннен ҰОҚ тақырыбы тұжырымдалады: «Бөлме өсімдіктерін күту».Педагог балалардың бөлме өсімдіктерін күту жайында не білетінін анықтап, бүгінгі ҰОҚ-да не білгілері келетінін,

Бөлме өсімдіктері бейнеленген суреттер.

6 – 27 мин.

Бөлмедегі өсімдіктерді күнделікті суарып, жапырақтарының шаңын сүртіп отыру қажет.Топырақтарын күрекшемен қопсытып, қураған жапырақтарын тазалап отыру керек.

Кейбір гүлдер гүл атпайды,тек жапырақ қалпында əдемі болып тұрады.
(Т) «Бұрыштар» сыни тұрғыдан ойлау стратегиясы. Бөлме өсімдіктерін күту керек пе, керек емес пе? Топтарда түсіндіріңдер: 1-топ – керек, 2-топ – керек емес (Не үшін?

Неге?).

• 
  ықтимал
  
• 
  болжамдайық
  
• 
  мүмкін
  
• 
  солайдейік
  
• 
  ал,егер…
  

Бөлме өсімдіктерін күтуге су құюды жатқыза аламыз ба? БОЛЖАМДАР. Ойланшы, бұл іс-əрекет өсімдік тіршілігіне қалай көмектесті?

Əліппе-дəптер

Шаршағанда ырғалып, Гүлге ұқсап демалам. Қанатымды бір қағып, Гүлдей болып жайқалам.

Педагог балаларға бөлме өсімдіктерін күтпесек не болатындығы туралы БОЛЖАМДАР ұсынуды сұрайды? Өсімдіктерді азайтып, не тіпті жойып жіберсек не болады болжамдаңыз. Ал егер өсімдіктерді көптеп отырғызып жүрсек не болады? (Таза ауа, желден). Сонымен өсімдіктерге су құю, дұрыс топыраққа отырғызу, өсімдікті күтуге жатқызуға бола ма? Өсімдіктерді қорғауға не керек? (Жарық, судың суреттері бейнеленген карточкалар тақтаға бекітіледі). Балалар педагогке гүлді отырғызуға көмектеседі. Əрбір іс- əрекетінтүсіндіреді.

Үй өсімдігі ауырып тұрғанда не істеу керек? (Проблемалық жағдай туғызу, балалар жауаптарын тыңдау).

Басқа бөлмелерде өзін нашар сезінетін өсімдіктерді жинап, жуыну бөлмесін «емхана» ретінде пайдаланыңыз. Көптеген түрлеріне ыстық пен ылғал ем ретінде əсер етеді. Көптеген өсімдіктер «емханадан» кейін 3–6 күнде қайта қалпына келеді. Жуыну бөлмесінде тұрған өсімдіктерге суды көп құюға болмайды, өйткені олар ылғалды ауадан алады жəне де бөлмені желдетіп тұру керек.

Өсiмдiктердiң сабақтары созылып бір жаққа қарай қисайып өседі. Нелiктен?

Өсiмдiктер анық жарықтың жетіспеушілігіне ұшыраған жағдай. Мұндай жағдайдан шығу үшін өсімдік жарық көзіне қарай қисайып өсе бастайды. Бұл феномен қыстыгүнi жиiрек байқалады, себебі табиғи жарық көзі азаяды. Сабақтары ұзарған, бозарыңқы жапырақтар кездесуі – жарық көзінің кем екендігінің белгiсi.

Əліппе-дəптер

Əліппе-дəптер.

Əліппе-дəптердегі шартты белгілер таныстырылады.

Педагог ауа райын бақылау жұмысын бастайтынын айтып, əр жаңа тақырыптың соңында берілген шартты белгілерді қалай белгілеу керектігін түсіндіреді. Сонымен қатар ашық күн, бұлтты күн немесе қар болса, қай белгіні белгілеу керектігін көрнекі түрде түсіндіруі тиіс.

1.Суретке қарап, бөлме өсімдіктерінің құрылысын атап,суретін сал.

2.Бөлме өсімдіктеріне қажетті құралдарды ата.

3. Сурет бойынша бөлме өсімдігін қалай күту керектігін əңгімелейді. Суреттерді бояйды.

4.Екінші жəне үшінші суреттердегі гүлдерден қандай өзгерісті байқадың?

Марапаттау.

Рефлексивті бағалау.

Педагог балаларға жапырақты түсті қарындашпен бояп шығуға ұсыныс жасайды.

1-деңгей – ештеңе түсінбедім – қоңыр. 2-деңгей – түсіндім, бірақ түсіндіре алмаймын – сары. 3-деңгей – бəрін түсіндім, басқаларға да түсіндіріп бере аламын – жасыл.

Əліппе-дəптер.

тану.
Құндылықтар – жануарлар мен өсімдіктерге қамқорлықпен қарау.

Ұйымдастырылған оқу қызметінің мақсаттары қолжетімді болды ма ?

Балалар бүгін неге үйренді?

Оқыту жағдайы (атмосфера) қандай болды? Балалар арасында жіктелу (дифференция)

бойынша əрекеттер табысты болды ма?

Уақытша кестені ұстандым ба? Жоспардан тыс қандай ауытқулар жасадым жəне неге?

• 
  өсімдіктердің түрлерін атап береалады;
  
• 
  өсімдікке қажетті жағдайларды атап береалады;
  
• 
  ұйымдастырылған қызметін зерттеу тақырыбын анықтайалады;
  

• 
  өзінің өлкесіндегі өсімдіктерді атап береалады.
  

• 
  3-4 өсімдіктерді атайалады;
  
• 
  тіршілік үшін өсімдіктерге не қажет екенін анықтайалады;
  
• 
  өсімдік түрлерін салыстырады жəне оларды ажырата алады, олардың ұқсастықтары мен ерекшеліктерін таба алады.
  

• 
  өсімдік бөлігін олардың қызметін атайалады;
  
• 
  зерттеу іс-əрекеті барысында талқылайалады.
  

Өзінің жинақтаған білімінің нəтижесінде балалар осы ұйымдастырылған оқу қызметінің тақырыбын, танымдық іс-əрекетінің мақсатын анықтай білуін дамыту. Талқылау кезінде «Неге?», «Бұл немен байланысты?», «Егер..., не болады?»» деген сұрақтарды пайдалану.

Талқылауға арналған сұрақтар:

• 
  Неліктен өсімдіктер қызыл кітапқаенген?
  
• 
  Өсімдіктердің азайып кетуіне не себеп болды? Адам өмірінде өсімдіктің пайдасықандай?
  

Қол алысып, кəне, біз, Достасайық бəріміз.

Айтарым бар сендерге, Тез тұрыңдар шеңберге. Қандай жақсы бір тұру, Достарменен бір жүру! Қандай жақсы дос болу!
(Ұ) Өсімдіктің пайдасы неде? Неліктен өсімдіктің кейбір түрі сиреп кеткен, оған не себеп? (Өсімдік дегеніміз – құрлықтың барлық жерінде өсетін, суда да кездесетін түрлері бар, тыныс алатын, қоректенетін жанды табиғат бөлігі).

Проблемалық сұрақтар:

1.Өсімдіктерсіз жер бетін елестету/олардың азайып бара жатқандығы жөнінде естеріне саламын/.

2.Не үшін жануарлар мен өсімдіктер азаюда?

3. Қызыл кітап деген не?Не үшін керек?

4.Неге оның түсі қызыл,неге сары емес, неге жасыл емес?

Өсімдіктерді қорғау үшін қандай жұмыстар жүргізіледі? Сирек кездесетін өсімдіктерді сақтап қалу нұсқалары

Адамдар қандай жағдайда өсімдіктерді өсу ортасынан айырады? Өсімдіктер адамға не сыйлайды? Сурет бойынша əңгімеле.

Адам өсімдіктерді қалай күтеді?

Педагог балаларға өздерінің болжамдарын дəлелдеп беруге ұсыныс жасайды. Талдап қорыту: өсімдіктерді дұрыс мақсатта пайдалану, бейберекет жұлмау. Қызыл кітап – бұл қауіп-қатер дабылы. Түрдің бұл кітапқа енгізілуі, оған ерекше көңіл бөлу керек екендігін білдіреді, көбіне арнайы қорғау шаралары қажет, əйтпесе түрдің мүлдем жоғалып кетуі мүмкін. Қазақстан үкіметі 1978 жылдың қаңтарында Қызыл кітапты құру туралы қаулы шығарды.Қызыл

данасына айыппұл төлейді.

Педагог балалардың сұраққа жауап беруін сұрайды.

Өсімдік – тіршілік тірегі. Өсімдіктер ауада ауру тудыратын бактерияларды жоятын ерекше зат бөліп шығарады. Сонымен бірге жануарлар үшін қорек, баспана. Ал адам тағам, үй, жиһаз, ауырғанда ем ретінде пайдаланады.Сондықтан да біз өсімдіктерді не істеуіміз керек? (Қорғау керек).

Əр топтың алдына «Қорғау» деп жазылған плакат беріледі. Балалар қалай қорғау керек екендігін айтады.

Бұл өзі қызық кітап. Тысыжұқа

Астарықалыңырақ.
(Ұ) Өсімдіктер туралы бейнетаспа көрсету.

«Кім жүйрік?» ойыны.

«Есіңде болсын!»

/Өсімдікті қорғау ережелері/

(Ұ)Сергіту сəті.

Гүл өсірсең терлеп, Мұның аты – еңбек. Кесте тіксең зерлеп,

Өсімдіктердің суреттері.

Қызыл кітап суреті.

«Өсімдіктер əлемі» бейнетаспасы.

Музыкалық сүйемелдеу

(ОТ,Ө) Практикалық жұмыс:«Өсімдіктің өсуіне, көбеюіне кері əсер ететін жағдайлар» Бір өсімдікті ыдысқа салып,бақылау жүргізу. Мысалы: қызғалдақ, бəйшешек т.б.

Жұмыс барысы. Өсімдік өсетін арнайы жерлерді бақылауға алу керектігін, адамдардың ысырапсыз гүлді тамырымен алып пайдаланғанынан,оның саны азайып, жойылып бара жатқанын бақылау кезінде балаларға айтып түсіндіру. Қорытынды: өсімдіктер тіршілік ету үшін белгілі бір жағдайлардың болу керектігі, адамдардың əрекетінен жəне экологиялық өзгерістердің нəтижесінде жер бетінде өсімдіктің кейбір түрлері жойылып бара жатыр. Олардың əдемі болып өсуі үшін, қамқорлық жасауымыз керек екенін түсіндіру.
(МК, ОТ, ЖЖ) Зерттеу іс-əрекеті. «Əртүрлі өсімдік тіршілігін бақылау». Өсімдіктің дəрілік, мəдени түрлеріне,бақылау жүргізу. Өсімдікке қажетті жағдайлар болмаса оның өсіп жетілмейтінін түсіндіру.

Жұмыс барысы:

• 
  Суғару.
  
• 
  Жарыққа жақын жəне қараңғы жерге қойыпқою.
  
• 
  Жылы жəне суық жергеқою.
  
• 
  Тұқымдарға толығымен суқұю.
  

• 
  Орманнан жиһаз жасау үшін бірінші күні 5 ағаш, екінші күні 10 ағаш кесіп алды. Кесіп алған ағаштардың орнына 2 ағаштан отырғызса , қанша ағаш болады?
  
• 
  Бақшаға 50 көшет əкелінді . 5 ыдысқа тең бөлсе, 1 ыдысқа нешекөшет отырғызылады?
  
• 
  Тоқылдақ ағашты құрт-құмырсқадан тазартады. Өйткені ол зиянкестілермен қоректенеді. Бір күнде тоқылдақ 1 кг зиянкеспен қоректенсе, бір айда неше кг зиянкестіқұртады?
  

Дəптер, түрлі түсті қарындаштар.

1.Қызыл кітаптың «қызыл» деп аталу себебі туралы əңгіме жүргізіледі.

2. Өзіңнің өлкеңде өсетін өсімдіктерді ататып, біреуінің суретін салғызу. 3.Адамның өсімдікке тигізетін пайдалы жəне зиянды əрекеттерін бөліп көрсету. Пайдалыны көк, зиянды əрекеттерді қызылмен белгілету. 4.Ағаштардың жапырақтарын тауып сəйкестендіру.

5. Ересектердің көмегімен тыйым сөздерді аяқтайды. Оның себебін түсінеді. Мысалы: Ағаштың бұтағын сындырма. Ағаш жапырағын жұлма. Жалғыз

Балалар өсімдіктер тіршілігі үшін қажетті жағдайларды атап беріңдер?Өсімдіктердің бір-бірінен ерекшелігі неде? Олар қандай жағдайларда өмір суре алмайды.

1-деңгей – ештеңе түсінбедім – қоңыр. 2-деңгей – түсіндім, бірақ түсіндіре алмаймын – сары. 3-деңгей – бəрін түсіндім, басқаларға да түсіндіріп бере аламын – жасыл.