«bilimnur» баспа редакциясы «ЖАҢартылған білімге – жаңашыл ұстаз»

Басталуы 
Қызығушылықты 
ояту
 1. Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу.. 
2. Ынтасын сабаққа аудару.
3.Сынып тазалығына көңіл аудару.
Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер айтып, сабаққа деген көңіл-күйлерін арттыру.
                              1.Үй тапсырмасын сұрау
Ғылыми атаулары
Белгілері 
Таралған 
аймақтар
ы
Ақ нәсіл
Қара нәсіл
Қоңырқай нәсіл
Ортасы
 Мағынаны 
ажырату
                          5.Жаңа тақырыппен танысу
          
Топтық жұмыс: Тапсырма №2 
Мәтінмен жұмыс
- жоспарлау және ақпаратты 
іздестіру;
- ақпаратты іріктеу;
- берілген ақпарат арқылы 
өмірдегі қолданысын айқындау 
Мұғалім 3 топқа 
тақырыптар береді, сол 
тақырыптардың мәнін ашуды  
сұрайды. Басты мақсат – 
алған теориялық білімдерін  
өмірмен байланыстыра 
алуына бағыттау.
« Ойланып көрейікші» 
Тапсырма 
1. Дайын органикалық заттарды пайдаланып және олардан жаңа заттар түзетін 
ағзалар аталады …………… .
2.  Олар  ағзалық әлемінде негізгі түрлерге жатқызылады ……….. .
3. Бұл ағзалар ……….  Органикалық заттарды пайдаланып, оларды толығымен  
минералды қосылыстарға дейін ыдыратады.
4. Бұл ағзалар минералды қосылыстарды қолданады және ішкі энергиясын пайдалана 
отырып, органикалық заттарды синтездейді. Ол ағзалар аталады……………. .
5.
Органикалық заттарды өздері жасайды, әлемде негізгі түрлерге 
жатқызылады………………. .
         Жаңа тақырыпты бекіту
Тапсырма   Жедел тест
1.Абиотикалық фактор-
А. Популяциялардағы әртүрлі даралар арасындағы өзара қарым- қатынас
В. Табиғи бірлестіктердегі популяциялар арасындағы өзара қарым- қатынас
С. Жансыз табиғаттың құрам бөліктері
2. Популяцияның ортамен және популяцияның ішкі үдерістерімен тура және кері 
байланысын зерттейтін экология бөлімі:
А. Синэкология              В. Демоэкология              С. Аутоэкология
3. Экология терминін алғаш енгізген:
А)  Ч. Дарвин               В) Ж.Б. Ламарк                С) Э. Геккель     Д)  К. Линей
4. Организмдер үшін ең маңызды факторлар:
А) жарық, топырақ, судың тұздылығы                  В) жарық, ылғал, су, күн көзі
С) жарық, температура, ылғал
5. Популяцияның өмір сүруіне ең қолайлы фактор әрекетінің қарқындылығы аталады:
А) оңтайлы фактор      В)   шектеуші фактор      С) экологиялық факт
46

Аяқталуы
Ой толғаныс
Кері байланыс
                                   
«Біз не білдік?» 
«Не үйрендік?»
«Нені үйренгіміз келеді?»
Бағалау. Бір – бірін мадақтап, қошемет арқылы белсенділігін арттыру.
Бағалау парағы.    ФИО_____________________________________________________
Сабақ барысындағы 
жұмыс түрлері
Бағалау критерилері
Ең 
жоғарғы 
балл
Оқушының 
алған балл 
саны
Тапсырма №1
«Ойланып көрейікші» 
сұрақ -жауап
Барлығы дұрыс
1-2 қате
3-қате
4 тен көп болса
5
4
3
0
Тапсырма№2
Мәтінмен жұмыс
белсене қатыстым
шамалы көмектестім
қатыспадым
2
1
0
Тапсырма№3
Жедел тест
толық жауап 
( жауапқа байланысты 
ұпай)
5
Тапсырма №5
Үй тапсырмасына 
жеке 12 балл. 
Эссе жазу
Үй тапсырмасы: §52 кайнозой заманындағы тіршіліктің дамуы. 235 беттегі 
сұрақтарға жауап беру
Қосымша ақпарат
Саралау
Бағалау
Пәнаралық байланыс. 
Құндылықтардағы байланыс
Оқушы мен мұғалім, Оқушы мен 
оқушы арасындағы байланыс, 
ЖАДА құру аясында жаңа 
материалдық тақырыбын еркін 
меңгеруіне жағдай жасаймын. 
Әрбір сабақтың кезеңдеріндегі 
тапсырмаларды орындауға 
оқушыны бағыттай отырып, өзін 
– өзі реттеуге мүмкіндік беремін.
Сабақтың кезендеріндегі 
тапсырмаларды орындау 
барысында оқушылар бағалау 
критерийін өздері түзуге 
мүмкіндік бере отырып, 
критерийлерге сай бағалауды 
жүзеге асырады. 
-Медицина,
жаратылыстану 
пәндері арасында байланыс бар.
Рефлексия
Сабақ оқу мақсаттары шынайы 
ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ақуал қандай болды?
Мен жоспарлаған саралау тиімді 
болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде 
үлгердім бе?
Мен өз жоспарыма қандай 
түзетулер енгіздім?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____
47

Ақмола облысы, Зеренді ауданы, Қызылсая ауылы, Қызылсая орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Бегалина Райхан Тоқсанбаевна
Ұзақ   мерзімді   жоспар 
бөлімі:    Атадан   қалған 
асыл сөз
Мектеп:
Күні:
Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 9 Қазақ 
әдебиеті
Қатысқандар саны:                          Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы: Ж.Баласағұн «Құтты білік» дастаны
Осы сабақта қол 
жеткізілетін оқу 
мақсаттары (оқу 
бағдарламасына 
сілтеме)
Т/Ж. 9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау;
А/И.   9.2.3.1   шығармадағы   әдеби   тілді   құбылту   мен   айшықтаудың   (троп   пен 
фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру.
Сабақ мақсаттары
Дастанды   оқып,   сюжеттік-композициялық   құрылысына   қарай   талдау, 
ерекшеліктерді анықтау;
Әдеби   шығармада   қолданылған   көркемдегіш   құралдарды   анықтап,   ажырату, 
автордың жазу стилін бағалау.
Бағалау критерийлері 
Әдеби шығарманың мазмұны мен идеясын түінеді,   сюжеттік-композициялық 
құрылысына талдайды;
Дастандағы   тілдік   және   көркемдегіш   құралдарды   анықтайды,   бір-бірінен 
ажырата алады, өзіндік баға береді.
Дескрипторлар
1.
Шығарма үзінділерімен танысады, жан-жақты талдайды;
2.
Сюжеттік-композициялық құрылысына талдау жасайды;
3.
Нақыл сөзді мақал-мәтелдермен сәйкестендіреді;
4.
Мақалдардың мағынасын ашады;
5.
Автор қолданған көркемдегіш құралдарды тауып, түрлерін ажыратады;
6.
Шығарма жайлы түйінді ой айтады.
Тілдік мақсаттар
Поэма,   дастан,   сюжет,   композиция,  сюжеттің   басталуы,   сюжеттік   байланыс, 
сюжеттік даму, шарықтау шегі, шешімі, т.б.
Құндылықтарды 
дарыту
Құрметтеу:  оқушылардың  топтық   және  өз   бетімен   жұмыс  жасау  дағдыларын 
жетілдіре отырып, бір-біріне құрметпен қарауға шақыру, білім алу.
Тәрбие: ата-ана қадірін, отбасы қадірін түсіну, қоршаған ортамен жақсы қарым-
қатынас орнату
Пәнаралық 
байланыстар
Философия, мәдениеттану
АКТ қолдану 
дағдылары
Таныстырылым арқылы дағдылары дамиды
Бастапқы білім
8-сыныпта өтілген тақырыптар
Сабақ барысы
Сабақтың 
жоспарланған кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет
Сабақтың басы
2 минут
1.
Ұйымдастыру кезеңі.
2.
Оқушылармен амандасу, назарын сабаққа аудару.
3.
Оқушыларды қағаз қиындылары арқылы  «Бақыт», «Ақыл», «Әділет», 
«Қанағат» деп төрт топқа болу.
1-топ. «Бақыт»
2-топ. «Ақыл»
3-топ. «Әділет»
4-топ. «Қанағат»
4.
Топ атаулары арқылы тақырыпты болжату.
5.
Тақырып анықталған соң, оқу мақсаттары, сабақ мақсаттары мен бағалау 
критерийлері таныстырылады.
48

Сабақтың ортасы
10 минут
3 минут
5 минут
10 минут
7 минут
1-тапсырма. Топтық жұмыс. «Мағынаны таны!»
1-топ. Берілген үзіндіден адам бойындағы ғұлама көрсеткен адамгершілік, асыл 
қасиеттер мен азғындық жолға түсірер жағымсыз қылықтарды қағаз бетіне түсіре 
отырып, ғұламаның айтпақ ойын түсіндіріңіз.
Жүрсін бектер бес нәрседен алыстап,
Есі болса, жұрнақ болса намыстан.
Ұшқалақтық - бір, екіншісі - сараңдық,
Үшіншісі – ашу ,оған егіз надандық.
Қырсығың – сор, бетті жер ғып 
жүргізер,
Бесіншісі - өтірік, жерге кіргізер.
Бек бесеуден бойын аулақ ұстасын,
Білсін сонда басынан құс ұшпасын.
Ең қорлығы – өзімшілдік, залымдық,
Олар жұқса, азғаны тек қаныңның.
2-топ.  Төмендегі үзіндіден адал достық 
пен   амал   достықтың   сипаттарын   қағаз 
бетіне   түсіру.   Ақыл,   нақыл,   өсиет 
сөздерін жинақтап айтыңыз. 
Екі түрлі достықтың бар есебі,
Сол үшін жұрт табысады, сенеді.
Бір достық бар Тәңірді алған араға,
Болмайды онда қалтарыс та, нала да.
Тағы бірі тек пайда үшін достасар
Мұнда адамдық болмас түбі қоштасар.
Достасыңдар Тәңірді алып ортаға,
Жүгін бөліс, ашуланба, шаршама.
Бұл дүниеде тілеме одан еш пайда,
Алда Құдай берер, кетпес ешқайда.
Егер пайда үшін дос боп табысса,
Қатынаспа, түйінін шеш қатысса.
3-топ.  Үзіндідегі   дос,   туыс,   жолдас, 
бауыр   ұғымдарына   түсінік   беріңіз, 
автордың тұжырымын анықтаңыз.
Дос көңілін білгің келсе өзің де,
Сына ашумен, суыт сөзбен жүзіңді.
Білгің келсе, сені сүйер-сүймесін,
Сұра қимас өзі сүйген дүниесін.
Дүниеқоңыз шетін көрсе пайданың,
Сенен кетпес «шеше», «әке» деп 
айналып.
Тілегенін бермесе егер сұрланып,
Көрмегендей бойын тартар тұлданып.
Ақ жүректі туыс, жолдас, бауыр тұт,
Соларға сен, болмас қайғы, ауырлық.
Дос, туыс сол қуанышта қуанар,
Қайғы келсе, қасында боп уатар.
Сүйсін десең көп достарың өзіңді,
Тұз, нан ұсын, жарқын ұста жүзіңді.
4-топ.  Төмендегі   келтірілген   үзіндіден 
ақыл, білім, тіл туралы айтқан ойларын 
жинақтап,   автордың   түйінді   ойын 
білдіріңіз.
Ақыл, білім, тілмашы – тіл, бұл кепіл,
Жарық төгіп, елжіретер тіл деп біл.
Тіл қадірлі етер, ерге бақ қонар,
Қор қылар тіл, кететұғын бас болар.
Тіл - арыстан есік баққан ашулы,
Сақ болмасаң, жұтар ерім, басыңды!
Не дейді ұққын, тілден жапа шеккен ер
Құлақ салып, амал қылып, есті елер.
«Тілімнен көп жапа шектім, есебім,
Бас кесілмес үшін тілді кесемін.
Сөзіңді бақ, басың кесіп алмасын,
Тіліңді бақ, тісің сынып қалмасын!»  
Аударған Асқар Егеубай
Бағалау.  «Мадақтау сэндвичі»  арқылы топтар бір-бірін  бағалайды, позитивті 
жақтарына тоқталады, сындарлы сын айтып, келешекке ұсыныс білдіреді.
Мұғалім тарапынан топтарға кері байланыс беріледі.
2-тапсырма.   С.   «Құтты   білік»   дастанының   композициялық   құрылымына 
талдау жасаңыздар. 
Бағалау. Өзін-өзін және өзара бағалау жүргізіледі.
Мұғалім оқушылардың жұмысына кері байланыс береді.
3-тапсырма.   Үзінділермен   жұмыс.  «Құтты   біліктен»   алынған   нақыл   сөзді 
талдай   отырып,   қазіргі   қолданылып   жүрген   мақал-мәтелдермен 
сәйкестендіріңіздер, мақалдардың мағынасын ашыңыздар.
Бағалау. Өзара бағалау жүргізіледі.
Мұғалімнің кері байланысы.
4-тапсырма.   «Фишбоун»  әдісі   арқылы   топтар   өздеріне   берілген   үзіндіден 
жазушы қолданған көркемдегіш құралдарды тауып, түрлерін ажыратыңыздар.
Орындалу барысы:
Басы – жазушы стилі. 
Үстіңгі   сүйектері  -   мәтіннің   ішіндегі   көркемдегіш   құралдарды   тауып   жазу, 
түрлерін ажырату.
Астыңғы сүйектері – көркемдеуіш сөздерді үзінді арқылы дәлелдеу. 
49

Сабақтың соңы
3 минут
Кері байланыс. «Кім? Не? Қалай?» әдісі  арқылы оқушылар сабақ соңындағы 
сұрақтарға жауап береді.
2.
Баласағұнидың «Құтты білік» кітабы не туралы?
3.
Кітаптың кейіпкерлері кімдер?
4.
Баласағұни ойынша шын дос кім?
5.
Тілдің пайдасы мен зияны туралы не айтылған?
6.
Баласағұнидің ойы Абаймен үндесе ме? Қалай?
Үйге тапсырма: «Құтты білік» кітабындағы төрт кейіпкерге ойтолғау жазу.
Саралау – оқушыларға қалай  көбірек 
қолдау көрсетуді  жоспарлайсыз?
Қабілеті жоғары оқушыларға қандай
 міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
Бағалау – оқушылардың материалды 
меңгеру деңгейін қалай тексеруді 
жоспарлайсыз?
Сабақ бойынша 
рефлексия
Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз 
сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Жалпы баға 
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:                                                                    2:
Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:                                                                    2:
Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы 
нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?
Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Ертай ауылы № 18 Мәлік Ғабдуллин атындағы 
орта мектептің география-тарих пәнінің мұғалімі Бижанова Гулназ Шаукаровна
 Сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы:   Өзен аңғарының құрылысы
Сабақтың жоспары:     1.Ұйымдастыру кезеңі:
1.Сәлемдесу           2.Топтастыру: Түрлі –түсті конфеттер арқылы 
Жағымды ахуал туғызу.   Рухани жаңғыру: Туған жер табиғаты
Білу.    Миға шабуыл - әдісі
1.Әр топ өз топтарының аты жайлы сипаттама береді.
2.Картамен жұмыс.
                3.Сұрақ-жауап.
Дескрипторы: 1.Құрлық суларының шаруашылыққа маңыздылығына сипаттама бере алады.
                            2.Мысалдар келтіре алады.
                            3.Өзен,көл,мұздықтардың қоректенуін тұжырымдайды.
 Бағалау: фишкалар арқылы бағалау.
Түсіну.   Жаңа сабақ        Постер қорғау 
Тақырыпты өз беттерінше оқып меңгереді, постер арқылы  түсінгендерін қағазға түсіреді. Оқушылардың 
мұндағы мақсаты  берілген тапсырманы орындап,өз ой пікірлерін айта білу.
  Дескрипторы:  1.Өзен бөліктеріне сипаттама бере алады.
2.Өзен аңғарының құрылысын түсіндіре біледі.
3.Аңғарлардың жіктелуін ажырата алады.
     Бағалау: жұлдызшалар арқылы бағалау.
  Қолдану.       Деңгейлік тапсырма.
                             №1                   №2                №3
 Талдау.                Әртопқа жеке тапсырма. Эссе жазу

топ  Ертіс өзеніне

топ   Миссисипи өзеніне

топ   Конго өзеніне
Дескрипторы:   1.Жалпы өзендер туралы сипаттама жазады.
                              2. Өзендердің ерекшелігін сипаттап айтады.
                              3.Өзендердің  пайдасын біледі.
Бағалау:         смайликтер арқылы бағалау.
 Сергіту сәті:   Жершарын айналу,
Сабақты бекіту:        Сұрақ-жауап әдісі
Дескрипторы:   Өзендер туралы білімдерін айтады.
Бағалау: Жарайсың,керемет,тамаша,өте жақсы сөздер арқылы бағалау.
Кері байланыс:     стикерге өз ойларын жазып оқып шығды.
                          
50

                                Ертіс тобына
Жазық өзені-
Тау өзені-
Өзен жүйесі-
Өзен бастауы-
Өзен саласы-
Өзен сағасы-
                             Миссисипи тобына
Өзеннің атырауы-
Өзен аңғары-
Өзен арнасы-  
Өзеннің жайылмасы- 
Суайрық-
Өзен алабы-
                         Конго тобына
Жоғарғы ағыс- 
Орта ағыс- 
Төменгі ағыс- 
Өзен режимі-
Өзен бассейні-
Өзен террасалары-
Үй жұмысы:    Миға шабуыл.
1.Ертіс өзенінің Қазақстан жеріндегі ұзындығы.
2.Қазақстан аумағында қаншаға жуық өзен бар?
3.Жазықтарда өзен торлары оңтүстіктен солтүстікке қарай арта ма,кеми ма?
4.Қазақстанның ең ұзын өзені.
5.Қар-мұздық типімен қандай аймақтың өзендері қоректенеді.
6.Өзеннің су қимасы 1-секунд ішінде ағып өтетін су мөлшерін не дейміз.
7.Ертіс-Қарағанды каналын не мақсатта салды.
8.Қазақстандағы ең лайлы өзенді ата.
9.Қазақстанның су энергетикалық ресурстарға бай өзені.
10.Қарағанды облысы өзендерін ата
              Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:
                 (әр топқа 5 сұрақтан қойылады)
1.Өзендер нешеге бөлінеді............................................
2.Өзеннің жылғалары қосылып басталар жері.............
3.Өзенге қосылатын тармақтар......................................
4.Өзеннің құяр жері.........................................................
5.Өзен ағысы бойлап неше бөлікке бөлінеді................
6.Өзен алабы деген не? ..................................................
7.Өзен алаптарын не бөліп тұрады ...............................
8.Өзендер қандай сулармен қоректенеді ....................
9.Еліміздегі қандай ірі өзендерді білесіңдер ...............
10.Қазақстан аумағын шартты түрде неше сушаруашылық бассейніне бөлугуе болады ................
11.Эрозия.Өзен эрозиясы ұғымына сипаттама ............
12.Өзен аңғарларының көлденең көрінісінің типтерін ата ....................................................................................
13.Есеп.Егер Волга өзені бастауының биіктігі -226м.
Сағасының биіктігі -28м. ұзындығы -3530км. Онда еңістігі нешеге тең болады..............................................
14.Каньон қай тілде айтылған және қандай мағынаны білдіреді.............................................................................
15.Сарқырама деп нені айтады және қандай сарқырамаларды білесің .................................................
* * * * * * * *
51

жүктеу/скачать 10,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: