Task 1. “Reading to learn” method

15-23 min
23-33min
33-37
min
37-40mins
Work in a group
Task for the 1
st
  group 
Learners will read the text then match the words with the pictures by the method “Matching”.
Read the text and write the correct day.
Zerde does a lot of things every day! On Mondays she has a piano lesson. On Tuesdays she helps 
her mum. On Wednesdays she visits her grandparents. On Thursdays she goes to the park. On 
Fridays she rides her bike. On Saturdays she plays tennis with her friends. On Sundays she does her 
homework.
Task for the 2
nd
 group 
“Make up sentences” method.
Learners should make up sentences using preposition on according to the picture.
Task for the 3
rd
 group
“Unscramble the sentences” method.
Learners should make up sentences with these words.
6.
does / things /Zerde / every /day/ a lot of
7.
 she /Mondays / has/ lesson/ On /
 a piano
8.
helps /she /On / mum/Tuesdays / her
9.
her / visits / Wednesdays /On / she / grandparents
Learners change handouts then check it.
Look at the active board and check tasks. There are answers of the task on the active board.
Feedback:“Group assessment”
The 1
st
 group checks the 2
nd
 group’s task
The 2
nd
 group checks the 3
rd
 group’s task
The 3
rd
 group checks the 1
st
 group’s task
Each group evaluated other group’s task with stars. (excellent, good, try hard)
Task 4
Play “Wall Touch” 
Teacher sticks names of the week flashcards and wrong written flashcardsrandomly all over the 
walls around the classroom. Then brings 5 learners into the middle of the classroom. Shouts out 
“Дүйсенбі” and everyone has to race over to a Monday card and touch it and makes sentence using 
that word. Then “Сейсенбі” and so on (in the correct order) until you make it through all the 
weekdays.
Descriptor: a learner
- understandsthe words
- finds and touches the correct the names of the week 
-makes sentences using preposition on and days of the week 
Feedback:“Sandwich method”.Teacher gives orally feedbackusing Sandwich method. Very good. 
You found all words correctly. Excellent job. Good job. Very good.  You didn’t find one day of the 
week. You made some mistakes with pronunciation during speaking.
Reflection:Graphic organizer“Plus and minus”
If learners understood and liked the lesson they should put “+”, if they didn’t understand and dislike 
they should put “-”.
Additional information
Differentiation – how do you plan to 
give more support? How do you 
plan to challenge the more able 
learners?
Assessment – how are you planning to check 
learners’ learning?
Health and safety 
check
I used differentiation   in the second 
task. From this task:
All learners will be able to write own 
daily routine
Most learners will be able to make a 
dialogue with partner
Some learners will be able to share 
more personal information and change 
the partner 

Assessment for 1
st
 task
Self-assessment
Assessment for 2
nd
 task
 “Smiley faces”
Assessment for 3
rd
 task
“Group assessment”
 Excellent
 Good
Try hard
Assessment for 4
th
 task “Sandwich method”
Using physical exercise 
activity.
In the 3
rd
 task learners 
will stand up and play 
“Wall touch” game.
Reflection 
Use the space below to reflect on your lesson. Answer the most relevant 
questions from the box on the left about your lesson.
106

Were the lesson objectives/learning 
objectives realistic? 
Did all the learners achieve thelesson 
objectives/ learning objectives? If not, 
why?
Did my planned differentiation work 
well? 
Did I stick to timings?
What changes did I make from my 
plan and why?
Yes, the lesson objectives and objectives were  realistic. Because we did 
the tasks based on lesson and learning objectives.
Learners were achieve lesson objectives well. Because they were very 
active. I think that they understood the lesson.
Yes, my differentiation task will work well. I differentiated the second task 
and from this task all learners will be able to write own daily routine
Most learners will be able to make a dialogue with partner
Some learners will be able to share more personal information and change 
the partner.
I gave 4-5 minutes for easy tasks. And for difficult tasks I gave 8-10 
minutes. So I think I stuck the timing.
I changed my differentiation task because the task was easy, so some 
learners did the task in the short time and I make more difficult task.
Summary evaluation
What two things went really well (consider both teaching and learning)?
1:Pre-learning“Grandpa’s story”. Learners learnt days of the week by listen grandpa’s story.
2:Task 2. Differentiation. “Think-pair-share”. Learners write own daily routine. Ask their partner what they do in 
each days of the week. Then write it in theirs copybook and share with own daily routine.
What two things would have improved the lesson (consider both teaching and learning)?
1: Task 3. “Work in a group”. In this task, learners interested working in a group. In each group, I gave different 
tasks.
2:Task 4.Game “Wall touch” was interesting to learners. It developed learners speaking skills. 
What have I learned from this lesson about the class or individuals that will inform my next lesson?
In this lesson I learnt that differentiated tasks improved ability and skills at the lesson. 
МҰХТАР ӘУЕЗОВТІҢ «АБАЙ ЖОЛЫ» РОМАН-ЭПОПЕЯСЫН
 ОҚЫТУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ
Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Бөлек батыр атындағы орта мектептің
азақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі, педагог-зерттеуші, ҚР білім және ғылым қызметкерлерінің
ІІІ съезд делегаты, Алматы облысы әкімінің Алғыс хаты иегері  Сембиева Айгүл Шынарбекқызы
Қазіргі ақпараттық кеңістіктің ұлғайған кезінде оқушыларды көркем әдебиет оқуға тарту оңай емес. 
Оқушы қызығушылығын ояту үшін, әрине, әр сабақтың мазмұнды, заманауи талаптарға сай өтуіне ықпал 
етуге мұғалімнің еңбегі  сіңіп, тері төгілу керек. 20-ғасырдың ұлы шығармасына айналған, қазақ  халқының 
ғасырлық   тарихынан   сыр   шерткен   «Абай   жолын»   оқушыларға   таныстыру,   оның   тұңғиығына   бойлай   білу, 
кейіпкерлермен бірге өмір сүруге шақыру – әдебиет пәні мұғаліміне артылар үлкен жүк. Алғашқы алған білім, 
алғашқы қабылдау – оқушылардың естерінде мәңгі сақталатыны дәлелдеуді қажет етпейтін ақиқат. 
Сондықтан   да   осы   ұлы   шығарманы   оқытуда   мұғалім   ең   бірінші   кезекте   оқушы   көңілінде   қаларлықтай, 
өздеріне   ой   тастарлықтай   өткізуді   жоспарлау   керек.   Осы   орайда   романды   оқытудағы   өз   іс-тәжірибеммен 
бөліскенді   жөн   көріп   отырмын.   11-   сыныпқа   келген   оқушылар   бұл   шығарманың   үзінділерімен   бесінші 
сыныптан   бастап   танысқан.   Шығарманың   авторы,   ондағы   негізгі   оқиғалар   мен   кейіпкерлер   туралы 
мағлұматтары қалыптасқан. Енді тек   балаларға эпопеяны тұтас таныстыру, қанша тараудан тұратындығын, 
қандай оқиғалар өрбігенін білдіру қажет.  
Айтуға оңай болғанымен, орындалуы біршама қиындық келтіретіндігі белгілі. Алғашқы кедергілердің бірі – 
оқушыларға шығарманы толық оқыту. Әркімнің үйінде бұл кітапты табу оңай емес, кітапханаға келіп оқытуға 
барлығын қамти алмаймыз. Баланың ұлттық мақтанышын, намысын қамшылау үшін әрбір қазақтың үйінде 
«Абай   жолы»   міндетті   түрде   болу   керектігін   ұғындырып,   осындай   ғажайыпты   қолмен   ұстап,   көзбен   көру 
бағына ие болғандарды, яғни, кімнің үйінде осы кітаптың бар екендігін мақтанышпен айтып, басқалардың да 
осындай кереметке ие бола алатындығын түсіндірдім. Осыдан кейін оны ашып, ішіндегі ғажайыптарға шомуға 
шақырдым. Сыныптағы жиырма оқушының барлығы осы кітапты бірден сатып алды деген ой тумау керек, 
әрине. Өздерінің жеке компьютерлері бар оқушыларға  электрондық кітаптың да бар екендігін айтып, оларды 
қосымша   сабаққа   шақырып,   керекті   үзінділерді   электрондық   кітаптан   тыңдаттым.   Тыңдағанды   жақсы 
қабылдаған оқушы әрі қарай не боларын білгісі келіп, кітапты оқуға асығады. 
Осындай ұлы шығарманы  дүниеге әкелген Ұлы жазушыны сол биікте таныстыру – бірінші кезектегі міндет.  
Жазушының   өмірі   мен   шығармашылық   жолын   хронологиялық   кесте   арқылы   таныстыра   келе,   жазушының 
нақыл сөзге айналып кеткен ойларын, пікірлерін оқытамын. Мысалға алар болсақ,  «Адамдық негізі - әйелден»  
(1917) публицистикалық шығармасындағы «Ал, қазақ, мешел болып қаламын демесең, тағылымыңды, бесігіңді 
түзе! Оны түзеймін десең, әйелдің халін түзе!» деген сөзімен бастау арқылы анаға, әйелге құрмет көрсету, ұлт 
болашағын бесіктен бастау керектігін оқушы санасына сіңіруді жөн көрдім. Одан кейінгі айтылатын нәрсе – 
жазушы   туралы,   осы   шығарма   туралы     құнды   пікірлермен   танысу.   Мұнда   Ш.Айтматовтың,   Л.Арагонның, 
107

З.Қабдоловтың, О.Сүлейменовтің айтқан сөздері оқушыларға ерекше әсер етті. 
Міне, жазушының осы шығарманы ұлттық деңгейде ғана емес, әлемдік әдебиетке қосқан үлесі екендігін, 
бүкіл жазғаны, бүкіл өмірі осы «Абай жолына» негізделгенін оқушыларға осылай байқаттым. Бұл шығарманы 
оқытуға қазіргі кезде  11-сыныпқа бөлінген он сағаттың аздық ететіні әдебиет пәні мұғалімдеріне аян жағдай. 
Осы   он   сағатты   тиімді   пайдалану,   оқушы   санасын   оятуға   әсер   ету   де     –   мұғалім   шеберлігін   қажет   етеді. 
Күнтізбелік жоспар жасаған кезде мұғалім қалауымен он бес пайызға өзгеріс енгізуге болатындығын ескере 
келе, оқу жылы басында жоспарда  «Абай жолына» он төрт сағат бөлдім. Енді сол жоспармен танысайық:
«Абай жолы» роман-эпопеясын оқытудың жоспары
№
               Тақырыптар 
Сағат 
саны
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер
1
Оқудан қайтқан бала Абай, туған 
жермен, туған үймен сағына 
табысу
1
«Елге деген махаббат, азаматтық рух» пікіралмасу, 
топтық тапсырмалар,Венн диаграммасыарқылы 
салыстырмалы мінездеме
2
Қодар хикаясы, шошынған жүрекке 
ән-жырдың ем болуы
1
Бесжолдық өлең арқылы
оқушы ойын жаздыру
3
Сәби Абайдың жанына өштік пен 
зұлымдықты дарытпауға күш 
салған аналар әрекеті, Абайдың 
шығыс поэзиясына құмартуы
1
Ұлылық үлгісі:Абай және Мұхтар, Абайдың 
аналары,салыстыру
4
Бозбала Абайдың ел басқару ісіне 
араласуы
1
Дебат: Құнанбай образының жаңа қырлары
5
«Махаббат, қызық мол жылдар». 
Абай-Тоғжан, Оралбай-Керімбала,
Әміре-Үмітей, 
Әбіш-Мағрипа әңгімелері
1
Әдеби жаттығулар орындау, алынған үзінділер 
бойынша мазмұнға сәйкес ой-тұжырым жасай білу
6
Татьянаның қырдағы әні, Абай мен 
Әйгерім
1
Абайдың сазгерлік қасиеті,Әйгерімнің әншілік қасиеті, 
сипаттау
7
Абайдың Батыс мәдениетіне бас 
ұруы
1
Оқушының ішкі даусы, оны сыртқа шығара 
білу,тақырып,идея, сюжет турасында
8
Болыс сайлауы, Базаралының ерлік 
қимылдары
1
Оқушы қиялына ерік беру, бүгіннен өткенге хат
9
Абайдың губернатормен айқасы, 
жер дауы
1
«Абай заманына ашық хат» ойтолғау
10
Семейдегі оба індеті
1
Оқушы қалауына шығарма тақырыптарын ұсыну, эссе  
жазу
11
«Қараша,желтоқсанмен сол бір-екі 
ай» өлеңінің тууы
1
«Заманына қарай адамы» таптық жағдайдың 
тұрмысқа әсері туралы пікірлесу
12
Бөжей асы, Әбіш қазасы
1
Кейіпкерлерге салыстырмалы мінездеме беру, үлгі: 
Абай-Құнанбай
13
Салбұрындағы аңшылық, Шәкеннің 
қаршыға салуы. Абайдың  жас 
достары
1
Абайдың табиғат лирикасы,сұлу сөзді суретпен 
бейнелеу
14
«Өлді деуге бола ма, айтыңдаршы?» 
Қорытынды сабақ
1
Абайға,Абай заманына ашық хат, 
жалғастыру,«Үштаған»тәсілі, рефлексия-өзіндік баға
Бұл жоспар арқылы эпопеядағы негізгі оқиғалар түгелдей қамтылды. Жоспарды орындауда сын тұрғысынан 
ойлау   технологиясының   стратегияларын     кеңінен   пайдаландым.   Бүгінгі   оқушыға   сабақ   бойы   айтып   беру 
қызықсыз, өздеріне тапсырмалар орындату арқылы ғана жоспар жүзеге асады. Тағы да ескеретін жәйт, кітапты 
ретімен оқытқаннан көрі, өздері қалаған жерін оқығанына байланысты тапсырманы ыңғайлау маңызды. 
Әдетте, кітапты оқығанда оқырманның көбі басын, аяғын содан кейін ортасын парақтай бастайды емес пе? 
Менің жоспарым да осыған негізделді. Бұдан оқушылардың қызығушылығы артпаса, кеміген жоқ. Шығарма 
талдау   барысында   оқушылар   бесжолдық   өлең,   Венн   диаграммасы   бойынша   салыстыру,   Абаймен   сырласу, 
Р.Вагнердің үштаған (пирамида) әдісі, дебат ұнады. Рефлексия кезеңінде өздерінің жіберген қателерін өздері 
тауып, тапсырма орындаудағы ерекше тапқырлықтарын мақтанышпен айтты. Құнанбайды жаңа қырынан тануға 
байланысты дебатқа сынып болып белсене араласып, қызу, шынайылықпен өз пікірлерін қорғауға тырысты. 
Даттаушы топқа: «Құнанбай – қатыгез,заманындағы озбырлық үлгісі», жақтаушы топқа: «Абайдың адамдық, 
ақындық өсу жолындағы әке тәрбиесі» тақырыптары ұсынылды. Айғақтарын келтіріп, дәлелдемелері арқылы 
бір-біріне сөзбен тойтарыс беріп, шешендіктерін де көрсете алды. 
108

 «Мұғалім әрдайым ізденісте болса ғана шәкірт жанына нұр құя алады» деп Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, 
мұғалімнің   тынымсыз   еңбегі,   өз   біліктілігін   жетілдіруі   оның   өз   шығармашылық   ізденісін   арттырып   қана 
қоймайды, оқушы қызығушылығының, дүниетанымының кеңеюінің   негізі болады. Білім беру ісіндегі басты 
бағдар оқушылардың шығармашылық  мүмкіндіктерін  дамытып, олардың шынайы өмірде дара тұлға болып 
әзірленуіне   бағытталады.   Шығармашылықпен   өткізілген   сабақ   –   оқушы   дербестігінің   қалыптасуы   мен 
шығармашылық, адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына көмектеседі.
Құзіреттілік дегеніміздің өзі қазіргі заман талабына сай педагог қауымның өзін-өзі өзгерте алуы деп түсінуге  
болады. Құзірет деп, біз мақсатқа жету үшін субъектінің ішкі және сыртқы ресурстарын тиімді ұйымдастыруға 
даярлығы деп білеміз. Оқушының дүниетанымдық құзіреттілігін жетілдіру үшін оқу пәні мазмұны бойынша 
оқушылардың   жоспарланған   білім   нәтижелеріне   жетуін   қамтамасыз   ететін   құзіреттілікке   бағдарланған 
тапсырмалар беріледі. Ол тапсырмаларды орындауда мәселенің шешімін табу мен өзіндік бастама, ақпараттық 
және   коммуникативтік   құзіреттіліктерді   меңгерту   іске   асады.   Білім   берудің   жаңа   жүйесіндде   пән   бойынша 
берілетін   оқу   материалдарын   сұрыптауда   көркем   шығарманың   жалпыадамзаттылық   мұраттары   мен   ұлттық 
рухани құндылықтарының   өзара сабақтастығының   тұтастығын сақтау басты назарда болу керек. Әдебиетті 
оқытуда   сөз   өнерінің   қалыптасуы   мен   дамуының     тарихи   жолдарын   меңгерту   басты     кезең   болғандықтан, 
тұтастық   пен     бірізділік   ұстанымын   әдебиет   тарихын   түсіндіруде   сақтау   маңызды.   Көркем   әдебиетті   оқу 
балалардың   ауызекі   тілін   дамытумен   қатар   сөздік   қорын   байытуға   ықпал   етеді,   сол   елдің   мәдениеті   мен  
әдебиетімен   танысып,ойлау   қабілеті   артады.   Бүгінде   біздің   мемлекетіміз   мемлекеттік   тілде     еркін   сөйлей 
алатын, өз пікірін айтып жеткізе білетін, мемлекеттің тарихын, этно-мәдениетін, салт-дәстүрін, әдебиетін тани 
білетін саналы , білімді тұлғаны даярлауды қажет етіп отыр. Қай сабақта болса да,  шәкіртті ізденуге, меңгере  
білуге, қызыға білуге баулу – ұстаз мақсаты. Мұғалім алдындағы оқушылардың өзіндік ерекшеліктерін біле 
отырып, оқушының өзіндік танымдық іс-әрекетін қалыптастыруға бағытталған білім беруде сапалы  оқытудың 
дамуын көздейді. Қабілеттілік- туа біткен қасиет емес, ол тікелей пәндік әрекет арқылы дамиды. Оның дамуы 
баланың жаңа білім алуымен, біліктілігі мен дағдыларының қалыптасуымен тікелей байланысты. Әр оқушының 
шығармашылық мүмкіндігін анықтап, осы қабілеттерді дамыту – мұғалім қолында.Әдебиетті оқытудың басты 
мақсаты – қазақ халқының тарихын, дәстүрін , тілін, әдебиетін ұлттық құндылық ретінде бағалап, құрметтей 
білетін, біліммен қаруланған, оқырмандық талғамы терең, жан-жақты тұлғаны қалыптастыру. Бұдан күтілетін 
нәтиже – оқушы бойындағы түйінді құзіреттіліктерді тиімді қолдана алуы.
Пайдаланылған әдебиеттер
•
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемллекеттік 
бағдарламасы. «Мұғалім және заң» 2011 №3
•
«Қазақстан жолы-2050. Бір мақсат, бір мүдде,бір болашақ» ҚР Президентінің Жолдауы. «Егемен 
Қазақстан», 2014ж
•
А.Байтұрсынұлы.Ақжол. «Жазушы», 1989ж
•
М.Жұмабаев. Педагогика. Алматы,1992ж
•
Т.Ақшолақов. Көркем шығарманың эстетикалық табиғатын таныту.«Мектеп» ,1975ж
•
М.Әуезов. Абай жолы. «Жазушы» 1987ж
•
Қазақстан мектебі. 2012 № 5
Оқушылардың орындаған шығармашылық тапсырмалары
  І . Бесжолдық өлең арқылы образдарды ашу
Берілген тапсырмалар: Абай, Мұхтар, «Абай жолы», Әйгерім, өнерлі жастар.  Бұл тапсырмаларды оқушылар  
бірінші  деңгей  бойынша топпен  орындады. Бұл тапсырманы барлық сынып игерді, алғашқы берілгендіктен 
болар,аса қызығушылықпен бастады.
ІІ.Р.Вагнердің «Үштағаны»бойынша сипаттама жазу
Берілген тапсырмалар:  «Абай жолы», Мұхтар
Мұхтар    жазушы, драматург өнегелі өмірі-үлгі Шыңғыстауда, әжесінің тәрбиесінде өсті,  алғаш әйелдер 
туралы мақала жазды, жазғандарының бәрі қазақ халқының өмірі туралы, бар өмірін ұлы шығарманы жазуға 
өкінбей арнады, «Абай жолы» арқылы бүкіл халықтың өмірінен көркем шығарма  жасады
«Абай жолы»  Қодардың аянышты өлімі  бұл оқиға Абайға әсер етті,  бала Абайдың көңіліндегі әжесінің 
әңгімелері Абай ел басқару ісіне араласа бастады, ғашық болды, өз өлеңдерімен ел ішінде танылды.
«Өлді деуге бола ма, ойлаңдаршы, өлмейтұғын артына сөз қалдырған»
Бұл тапсырманы  ІІІ деңгей бойынша оқушылардың жетпіс пайызы орындады. Әркім өз қабілетіне қарай 
көркем жеткізуге тырысты, бұл тапсырмалар - романды толық оқымадым деген оқушылардың жазғаны. 
Оқушылар қай тапсырманы орындаса да, өз ойларын жеткізе білуге тырысты және жеткізе де алды! 
Ұстаз үшін ең маңыздысы да осы емес пе!? Бұл шығарманы оқығаннан кейін, қай қазақ болмасын өз елінің 
өткені мен болашағын салыстыра отырып, патриот болуға ұмтылатыны сөзсіз. 
Оқыта отырып тәрбиелеуге мұндай шығармалардың, оны дұрыс, қызықты жеткізе білер ұстаздардың еңбегі зая 
кетпейтініне көз жеткізе аламыз.
109

«Абай жолы» бойынша кейіпкерлерге салыстырмалы  мінездеме беру үлгісі
    Мінездеме мазмұны 
Абай 
Құнанбай 
 Жас шамасы
Өмірлік мұраты
Ар туралы ұғымы
Бет пішіні, дене тұрқы
Мінез-құлқы
Ерекше мінез әдеті
Адамдарға ықпалы
Психологиялық маскасы, бет пердесі
Мансап, байлыққа ұмтылуы
Әйелдерге деген көзқарасы
Сөйлеу шеберлігі
Ситуациядан шыға білуі
Ағайын-туысқа, отбасына қатынасы
Ең негізгі ұқсастығы, айырмашылықтары
Өмірінің соңғы кезеңі
                                                                          
Солтүстік Қазақстан облысы, Жамбыл ауданы, Айтуар негізгі орта 
мектебінің бастауыш сынып мұғалімі Абишева Шынар Сералиевна
Мектеп:
Айтуар негізгі орта
Сынып:
2
Пән:
Қазақ тілі
Мұғалімнің аты-жөні:
Абишева Шынар Сералиевна
Сабақтың тақырыбы:
Сын есім
Сабақтың мақсаттары:
2.2.3.1. Мәтін мазмұнын анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру және 
жауап беру.
Сабақ нәтижесі:
Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Мәтінмен жұмыс 
жүргізе отырып, негізгі идеясын анықтай алады, жалпы мәтінде не туралы 
айтылғанын түсінеді. Сауатты, көркем жазады.
Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Диалогқа қатысады, 
мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтай алады, сұрақтар құрастырып, 
жауап береді.
Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады: Берілген тақырып 
бойынша негізгі ойды қорыта  алады.
Бағалау критерийі:
Мәтін мазмұнын анықтауға бағытталған сұрақтарды құрастыра алады.
Сұрақтарға жауап береді.
Тапсырмаларды орындау барысында сын есімдерді таба алады.

жүктеу/скачать 10,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: