Оқыту мен сабақ беру әдістері

Аралас сұрау (жазбаша сұрау, әңгімелесу).

• 
  Жазбаша сұрау аралық бақылау билеттері бойынша (билет келтірілген).
  
• 
  Аралық бақылау билеттерінің жағдайлық есептері бойынша студенттермен әңгімелесу.
  
• 
  Аралық бақылауды қорытындылау: студенттерді алған бағаларымен таныстыру.
  
• 
  Емтиханға жіберу рейтингін есептеу.
  

1. 
   Плешкова С.М. және басқалары «Заттар алмасуы және оның реттелуі», Алматы 2006, 193-262 бет.
   
2. 
   Абитаева С.А. «Биохимияның кейбір тараулары», Алматы, 2004
   
3. 
   Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 2 бөлім: Заттар алмасуы және оның реттелуі. – Алматы, 2009 ж.
   
4. 
   Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 3Бөлім. Адам ағзасындағы сұйықтықтар мен тіндер биохимиясы. – Алматы, 2009 ж.
   

1. 
   Т.С. Сейтембетов., Б.И.Төлеуов., А.Ж. Сейтембетова., Биологиялық химия., Қарағанды, 2007.
   
2. 
   Сеитов З.С. «Биохимия», Алматы, 2007 ж., 155-197, 483-493, 529-531 бет.
   
3. 
   У.Сайпіл, К.Қ.Өмірзақова “Заттар алмасуы”, Алматы, 2004 ж.
   

1. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия, М., 1998 – С. с 582-585; 661-680
   
2. 
   Северин Е.С. «Биологическая химия» - М., 2008 – С. 674-708
   
3. 
   Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 432-452
   
4. 
   Плешкова С.М., Абитаева С.А., Булыгин К.А. «Основы частной биохимии», Алматы, 2004 – С. 44-57
   
5. 
   Бышевский А.Ш., Терсенов О.А. «Биохимия для врача» 1994 – С. 173-189, 325-340
   
6. 
   Р.Марри, Д. Греннер, П.Мейес, В. Родуэлл – Биохимия человека (перевод с англ) – М., Мир: 1993 – том 2 – С. 299-318, 332-351
   
7. 
   В.Дж. Маршалл – Клиническая биохимия – Москва, 1999 – С. 212-229
   
8. 
   Кольман Я., Рем., К-Г., «Наглядная биохимия»., М.: Мир,2004
   
9. 
   Биохимия . Тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. член-корр., РАН, проф .Е.С. Северина.- М.,2005
   

Бұл сабақта білім, тәжірибелік дағдылар, коммуникативті дағдылар бағаланады:

ОҚЫТУШЫНЫҢ БАҚЫЛАУЫМЕН АТҚАРЫЛАТЫН СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

КУРС: 3
ПӘН: БИОЛОГИЯЛЫҚ ХИМИЯ

ҚҰРАСТЫРҒАНДАР: кафедраның профессор-оқытушылар құрамы

2012 ж.

Кафедра мәжілісінде талқыланды

Хаттама №1 29 тамыз 2012 ж.

Бекітілді

Кафедра меңгерушісі

Профессор ____________________________ Плешкова С.М.

№ 1 ОСӨЖ

1.Тақырыбы: Белоктар. Белоктардың жалпы қасиеттері және атқаратын қызметтері. Белоктарға түсті реакциялар: жалпы және жеке амин қышқылдарын ашуға арналған реакциялар.

2. Мақсаты:

1. 
   Белоктардың атқаратын функциялары мен жалпы қасиеттері туралы студенттердің алған білімдерін бекіту.
   
2. 
   Кәсіби әдебиетпен жұмыс жасауда және жағдайлық есептерді шешуде студенттерде дағдылар мен талдай алу қабілеттерін дамыту.
   

3. 
   Оқыту міндеттері:
   

1. 
   Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша берілген жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.
   
2. 
   «Белок зарядының орта рН-ына тәуелділігі» кестесін толтыру.
   
3. 
   Кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге студенттерді ынталандыру.
   
4. 
   Өткізу формасы:
   

1. 
   Студенттер қойған сұрақтар бойынша кеңес беру
   
2. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   

1)Кесте толтыру: «Белок зарядының орта рН-ына тәуелділігі»

Негізгі:

2. Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж.

1. 
   Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.
   
2. 
   Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
   
3. 
   Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
   
4. 
   Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.
   
5. 
   Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
   

1. 
   Северин Е.С. «Биохимия», 2007 г.стр10-17
   
2. 
   Николаев А.Я. “Биологическая химия” – Москва, 2004г., с. 16 - 59
   
3. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия” – Москва , 2004г., с. 20-74
   
4. 
   Учебное пособие для самостоятельного изучения биохимии «Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины», часть 1 – Алматы, 2009.
   
5. 
   Строев Е.А. “Биологическая химия” – Москва, 1986г., с. 24-51; 55-58.
   
6. 
   Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках», 2005г.
   
7. 
   Сеитов З.С. “Биологическая химия”, Алматы, 2000, с. 85 – 134
   
8. 
   Плешкова С.М., Абитаева С.А., Ерджанова С.С. Петрова Г.И. Практикум по биохимии – Алматы, 2003
   

№2 ОСӨЖ

Белоктардың жалпы қасиеттері. Тұнбаға түсу реакциялары. Белоктардың жіктелуі (жай және күрделі белоктар). Жай глобулярлы белоктар.

1) Белоктардың жалпы қасиеттері және жіктелуі туралы білімдерін бекіту.

2) Жай глобулярлы белоктар туралы білімдерін бекіту.

3) Кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге студенттерді ынталандыру.

1.Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.

2. «Белок молекуласының құрылымдары және оларды тұрақтандыратын байланыстар» кестесін толтыру.

3. Студенттерді кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге ынталандыру.

1.Белоктардың жалпы қасиеттері:

3. 
   Белоктардың коллоидты қасиеттері. Белоктың ерітіндідегі тұрақтылығы, тұрақтылық факторлары.
   
4. 
   Белоктарды тұнбаға түсу реакциялары және тұздалуы. Осы реакциялардың медицинадағы маңызы.
   
5. 
   Белок молекуласының құрылымдары (структуралары). Денатурация, ренатурация.
   

3. Альбуминдер мен глобулиндердің, протаминдер мен гистондардың химиялық қасиеттері, ролі мен табиғатта таралуы

Аралас әдіс:

1. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   
2. 
   Жазбаша бақылау (билеттер келтірілген).
   

Үй тапсырмасы:

5. 
   Гликопротеиндер, құрылысы, қасиеттері, маңызы, жіктелуі. Нағыз гликопроетиндердің протеогликандардан ерекшелігі, негізгі өкілдері.
   
6. 
   Хромопротеиндер, жіктелуі: гемопротеиндер, магнийпорфириндер, пигменттер, құрылысы, маңызы.
   
7. 
   Нуклеопротеиндер, құрамы, қасиеттері, ролі.
   
8. 
   Нуклеин қышқылдары – құрылымдары, құрылысы, ролі.
   

Негізгі:

2. Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж.

Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.

Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.

3. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.

Қосымша:

1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

2.Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.

3. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.

4. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.

Орыс тілінде:

1. 
   Северин Е.С. «Биохимия», 2007 стр.19-27
   
2. 
   Николаев А.Я. “Биологическая химия”, Москва, 2004г., с. 16 - 59
   
3. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия”, Москва ,2004, с. 20 - 74
   
4. 
   Учебное пособие для самостоятельного изучения биохимии «Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины», часть 1 – Алматы, 2009.
   
5. 
   Строев Е.А. “Биологическая химия” – Москва, 1986г., с. 24-51; 55-58.
   
6. 
   Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках», 2005г.
   
7. 
   Сеитов З.С. “Биологическая химия”, Алматы, 2000, с. 85 – 134
   

1. 
   Тақырыбы: Гликопротеиндер, хромопротеиндер, нуклеопротеиндер: құрылысы және негізгі өкілдерінің ролі, глико- және нуклеопротеиндердің қасиеттері.
   
2. 
   Мақсаты:
   

2) Студенттердің кәсіптік әдебиеттермен жұмыс жасау және жағдайлық есептерді шешу дағдылары мен аналитикалық қабілеттірн қалыптастыру.

3. 
   Оқыту міндеттері:
   

1. 
   Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.
   
2. 
   Студенттерді кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге ынталандыру.
   

1. Гликопротеиндердің құрылысы, қасиеттері, маңызы, жіктелуі. Нағыз гликопротеиндердің протеогликандардан айырмашылығы, жеке өкілдері.

2. Хромопротеиндер, жіктелуі: гемопротеиндер, магнийпорфириндер, пигменттер, құрылысы, қасиеттері, маңызы.

3. Нуклеопротеиндердің құрамы мен қасиеттері. Нуклеин қышқылдарының құрылысы мен құрылымдары.

3. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   
4. 
   Жазбаша бақылау (билеттер келтірілген).
   

Үй тапсырмасы:

4. 
   Биохимияға кіріспе.
   
5. 
   Белоктардың атқаратын қызметтері.
   
6. 
   Белоктардың жалпы қасиеттері:
   

11. 
    белоктардың элементтік құрамы,
    
12. 
    жоғары молекулалық массасы,
    
13. 
    белок молекуласының көлемі мен пішіндері,
    
14. 
    ыдырау өнімдерінің ұқсастығы;
    
15. 
    белок молекуласындағы байланыс түрлері және олардың белок молекуласын тұрақтандыруға қатысуы;
    
16. 
    белоктарға түсті реакциялар: жалпы және жеке амин қышқылдарына арналған реакциялар. Осы реакциялардың медицинадағы маңызы.
    
17. 
    Белоктардың амфотерлік қасиеті. Орта рН-ының белок зарядына әсері.
    
18. 
    Белоктардың коллоидты қаситтері. Белоктың ерітіндідегі тұрақтылығы, тұрақтылық факторлары.
    
19. 
    Тұнбаға түсу реакциялары және белоктардың тұздалуы. Осы реакциялардың медицинадағы маңызы.
    
20. 
    Белок молекуласының құрылымдары (структуралары). Денатурация, ренатурация.
    

5. Альбуминдердің, глобулиндердің, протаминдердің, гистондардың және склеропротеиндердің (коллагендердің, эластиндердің, кератиндердің) химиялық қасиеттері, олардың ролі мен табиғатта таралуы

6. Гликопротеиндер, құрылысы, қасиеттері, маңызы, жіктелуі. Нағыз гликопроетиндердің протеогликандардан ерекшелігі, негізгі өкілдері.

7.Хромопротеиндер, жіктелуі: гемопротеиндер, магнийпорфириндер, пигменттер, құрылысы, маңызы.

8.Нуклеопротеиндер, құрамы, қасиеттері. Нуклеин қышқылдары – құрылымдары, құрылысы, ролі.

9. Металлопротеиндер, липопротеиндер, фосфопротеиндер – құрылысы, өкілдері, ролі.

10.АҚ-нан ди-, три-, тетрапептидтер құрастыра білу.

11. ДНҚ-ның, РНҚ-ның 1-реттік құрылымын 2 нуклеотидті өзара фосфодиэфирлік байланыстпен байланыстырып, көрсете алу.

Тапсырманы орындау кезінде оқытушы студенттердің өзіндік жұмысын тексереді, жұмысты орындаған студентке баға қояды, егер түзету (коррекция) қажет болса, оған түсініктеме береді. Кафедраның оқу құралындағы тапсырмадан басқа топты шағын топтарға бөліп, үлгі ретінде есеп беріп, есепті шағын топта шешуге де болады.

Негізгі:

2. Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж.

Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.

Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.

3. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
Қосымша:

1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

2.Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.

3. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.

4. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.

Орыс тілінде:

1. 
   Северин Е.С. «Биохимия», 2007 стр.19-27
   
2. 
   Николаев А.Я. “Биологическая химия”, Москва, 2004г., с. 16 - 59
   
3. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия”, Москва ,2004, с. 20 - 74
   
4. 
   Учебное пособие для самостоятельного изучения биохимии «Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины», часть 1 – Алматы, 2009.
   
5. 
   Строев Е.А. “Биологическая химия” – Москва, 1986г., с. 24-51; 55-58.
   
6. 
   Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках», 2005г.
   
7. 
   Сеитов З.С. “Биологическая химия”, Алматы, 2000, с. 85 – 134
   

Түсті реакциялардың кейбір амин қышқылдары мен белоктар үшін және тұнбаға түсу реакцияларының медицинадағы маңызы.

2) Кәсіптік әдебиеттермен жұмыс істеу және жағдайлық есептерді шешу арқылы дағдыландыру

2. Студенттерді кәсіптік әдебиеттермен жұмыс ітеуге және интернеттен жаңа ақпараттарды табуға ынталандыру.

1. Белоктар, атқаратын қызметтері, жалпы қасиеттері

2. Белоктардың жіктелуі.

3.Жай белоктардың өкілдері (альбуминдер, глобулиныдер, протаминдер, гистондар,

коллагендер, эластиндер, кератиндер), қасиеттері, құрылысы, маңызы.

4.Күрделі белоктардың өкілдері (фосфо,- глико,- хромо,- метало,- липо- және

нуклеопротеиндер), құрылымы, қасиеттері, маңызы.

5.Нуклеин қышқылдары, түрлері, бір-бірінен айырмашылықтары, құрылымы, қасиеттері, маңызы.

6. Түсті реакциялардың жіктелуі, принциптері, тәжірибелік маңызы.

7. Түсті реакциялар арқылы ертіндіден құнсыз белоктарды қалай анықтауға болады?

8. Белоктарды тұнбаға түсіру және тұздалу реакцияларының медицинада қолдану принциптері.

9. Қан сарысуындағы белоктардың гидролиздену дәрежесін биурет реакциясы және аммоний сульфатымен тұздалу реакциялары арқылы қалай анықтауға болады?

Аралас-әдіс:

1. 
   Видеоәдіс
   
2. 
   Жағдайлық есептерді шығару
   

Ферменттердің жалпы қасиеттері және әсер ету механизмдері. Ферменттердің активтілігін реттеу. Ферменттердің жіктелуі мен номенклатурасы. Гидролазалар: жіктелуі, түзілу орны және жеке өкілдерінің каталитикалық әсері.

1. 
   Ферменттер туралы түсінік.
   
2. 
   Бейорганикалық катализаторлар мен ферменттердің әсер ету ұқсастықтары
   
3. 
   Ферменттердің жалпы қасиеттері.
   
4. 
   Ферменттердіңхимиялық табиғаты.
   
5. 
   Ферменттердің құрылымы. Жай (бір компонентті) және күрделі (екікомпонентті) ферменттер.
   
6. 
   Ферменттің активті орталығының құрылымы, оның рөлі.
   
7. 
   Ферменттің аллостерикалық орталығы деген не , оның рөлі.
   
8. 
   Ферменттердің әсер ету механизмі
   
9. 
   Ферменттердің арнайылығы: а) субстратты б) арнайылық әсері.
   
10. 
    Субстраттыарнайылықтың түрлері.
    
11. 
    Ферменттердің әсер ету қуаттылығы.
    

13. Ферменттердіңактивтіліктеріне әсер етуші факторлар (температура, ортаның рН, фермент және субстрат концентрацияларының эффекторлары).

14. Ферменттердіңактивтіліктерін ингибирлеушілер:

а. конкурентті (бәсекелес)

б. бәсекелес емес ингибирлеушілердің және активтеушілердің типтері.

15. Ферменттердіңжіктелуі және номенклатурасы.

16. Гидролазалар, жалпы сипаттамасы. Негізгі топшалары: эстеразалар, гликозмдазалар,

пептидгидролазалар

17. Эстеразалардың негізгі топшалары: карбон қышқылдары түзетін күрделі эфирлік байланыстарды үзетін эстеразалар (липазалар, А₁,А₂фосфолипазалар), фосфоэстеразалар (С, Д фосфолипазалар, АТФ-азалар, глюкозо-6-фосфтатаза) шоғырлануы, каталитикалық әсері.

18. Гликозидазалардың негізгі өкілдері: α-амилаза, γ-амилаза, мальтаза, лактаза, сахараза, шоғырлануы, каталитикалық әсері.

19. Пептидгидролазалар: эндопептидазалар (пепсин, трипсин, химотрипсин, катепсиндер) және экзопепетидазалар (карбоксипептидазалар, аминопептидазалар, дипептидазалар), шоғырлануы, каталитикалық әсері.

2. Тақырып және берілген тапсырмалар бойынша кеңес беру:оқытушы студенттерден түсінбеген қиын сұрақтарды біліп, оған кеңес береді ОСӨЖдің оқу жолынтүсіндіреді.

3. Видеоәдіс – «Белоктар және нуклеин қышқылдары» тақырыптарына анимациялық фильм көрсетіледі – биохимия кафедрасының видеотекасын қараңыз.

4.Жазбаша сұрау– жағдайлық есептері бар билеттер бойынша жүргізіледі.

5. ОСӨЖдің қорытындысы – оқытушы студенттермен бірге тақырып бойынша қорытынды жасайды, баға қойып оны студенттерге айтады.
6. Әдебиеттер:

Қазақ тілінде

Негізгі:

2. Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. – 6-66; 405-449 б.

3. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.

4.Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. “Метаболические основы питания с курсом общей биохимии”, Алматы, 1998г., с. 35 - 66; 161 - 192

5. Биохимия кафедрасының оқытушылары: «Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы», Алматы, 2009ж, 1-бөлім, 13-87б.

6. Биохимия кафедрасының оқытушылары: Биохимия пәнінен әдістемелік нұсқаулар, Алматы,2003, 3-47б.

7.Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф.“Биологическая химия”,Москва,2004,с.78– 88; 90 - 111

8. Северин Е.С. «Биохимия», 2007 стр.10-17, стр.19-27, стр.44,50,59-65, стр.141-149

9.. Николаев А.Я. “Биологическая химия”, Москва, 2004г., с. 37; 101 - 117
Қосымша:

1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

2. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.

3. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.

4. Плешкова С.М. және басқалары «Биологиялық химиядан практикум», Алматы, 2004ж.

7. Бақылау билеттерге жауаптар берілуі арқылы жүргізіледі.

Бұл сабақтағы құзырлылылық әдістер қамтиды:

4. 
   Белоктардың атқаратын қызметтері, атап шығу, мысалдар келтіру
   
5. 
   Белоктардың элементік құрамы, молекулалық массасы, молекулаларының мөлшері және пішіні.
   

4. 
   Глобулярлы және фибриллярлы белоктар, олардың пішіндері және атқаратын қызметтері.
   

6. 
   Белок молекулаларындағы байланыс түрлері, олардың белок құрылымдарын түзудегі рөлдері.
   

5. 
   Гидролиз, түрлері. Белок гидролизінің соңғы өнімдері.
   
6. 
   Белоктардың амфотерлігі. Белоктардың заряды, изоэлектрлік жағдайы және изоэлектрлік нүктесі-ИЭН туралы түсініктер.
   

1. 
   Тақырыбы: Ферменттер. Ферменттердің жалпы қасиеттері және әсер ету механизмі. Ферменттердің активтілігінің реттелуі. Ферменттердің жіктелуі мен номенклатурасы. Гидролазалар: жіктелуі, түзілетін орны және жеке өкілдерінің катализдік әсері.
   
2. 
   Мақсаты:
   

1. 
   Ферменттердің активтілігіне әсер етуші факторлар, ферменттердің жіктелуінің тәртібі, гидролазалардың өкілдері туралы алған білімдерді бекіту.
   
2. 
   Кәсіби әдебиетпен жұмыс істегенде дағдылар мен аналитикалық қабілеттерді қалыптастыру.
   

3. 
   Оқытудың міндеттері:
   

1. 
   Оқытушының жетекшілігімен жағдайлық есептер және жаттығуларды шешіп шығару.
   
2. 
   «Гидролазалар класының негізгі өкілдері» кестесін толтыру.
   
3. 
   Студенттерді кәсіби әдебиетті зерттеуге (оқуға) және ғаламторда ақпарат (мәліметтер) ізденуге ынталандыру.
   

3. 
   Тақырыптың негізгі сұрақтары:
   

1. 
   Ферменттердің активтілігіне әсер етуші факторлар:
   
2. 
   Ферменттердің әсер етуінің реттелуі. Активаторлар мен ингибиторлар. Арнайлығы бар және арнайлығы жоқ эффекторлар.
   
3. 
   Гидролазалар, жалпы сипаттамасы. Негізгі топтары: эстеразалар, гликозидазалар, пептидгидролазалар.
   

Әдіс – аралас: оқытушының жетекшілігімен студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстары (кестені толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).

1. 
   Ұйымдастыру бөлігі –оқытушы студенттерді ОСӨЖ-дың мақсаты мен оқу міндеттерімен ианыстырады, келесі ОСӨЖ-ге тапсырма береді: «Ферменттер. Лиазалар. трансферазалар».
   

1. 
   Трансферазалар – жіктелуі, жалпы сипаттама.
   
2. 
   Аминотрансферазалар, метилтрансферазалар, фосфотрансферазалар ацетилтрансфераза-лар – құрылысы, катализдік әсері.
   
3. 
   Лиазалар – құрылысы, жалпы сипаттама.
   
4. 
   Кетоқышқылдарының және амин қышқылдарының декарбоксилазалары –құрылысы, катализдік әсері.
   
5. 
   Карбангидразалар – құрылысы және катализдік әсері.
   

2. 
   Тақырып және тапсырмалар бойынша видеоәдіс («Гидролазалар») арқылы кеңес беру:
   

3. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстары: студенттер шағын топтарда жағдайлық есептер мен жаттығуларды шығарады және «Гидролазалар класының негізгі өкілдері» кестесін толтырады.
   

1. 
   Ашытқыны 0С+4С температурасы тоңазытқышқа салып қойды. Бір тәуліктен кейін ашытқыны глюкозаның ерітіндісіне қосты да, +37С-тағы термостатқа қойды. Глюкозаның ашуы байқала ма? Неге? Ал егер қайнатса?
   
2. 
   Белгісіз ерітіндіге оптималды температурада амилаза ерітіндісі қосылды. Ерітіндіге Люголь ерітіндісін қосқанда сұйық сары түске боялды. Пробиркада қандай ерітінді болды? Қандай өнім түзілді? Дәлелдеңіз.
   
3. 
   Ерітіндінің температурасы 60С. Бұл жағдайда амилазаның активтілігін тексеруге болады ма?
   

Негізгі:

1. 
   Плешкова С.М. және т.б. «Белоктар. Ферменттер. Энергия алмасуы. Витаминдер.» - Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы. 1 бөлім – Алматы, 2009 ж, 90-111 бет.
   
2. 
   У. Сайпіл, Абитаева С.А. « Ферменттер, энергия алмасуы, витаминдер»., Алматы 2000ж., б. 4-48, 73-92.
   
3. 
   Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
   
4. 
   Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж..
   

1. 
   Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
   
2. 
   Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
   
3. 
   Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.
   

4. 
   Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
   
5. 
   Строев Е.А. “Биологическая химия”, Москва,1986г.
   
6. 
   Николаев А.Я. “Биологическая химия”, Москва, 2004г.
   
7. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия”, Москва ,2004.
   

2) Кәсіптік әдебиеттермен жұмыс істеу және жағдайлық есептерді шешу арқылы дағдыландыру

2. Студенттерді кәсіптік әдебиеттермен жұмыс ітеуге және интернеттен жаңа ақпараттарды табуға ынталандыру.

2)кесте толтыру

3) Жағдайлық есептерді және жаттығуларды шығару

Оқыту құралдары: дәрістің электронды нұсқасы, , силлабус.

Келесі сабаққа өз бетінше дайындалуға арналған сұрақтар:

1. 
   Оксидоректузалар. Жіктелеуі
   
2. 
   Дегидрогеназалар, өкілдері
   
3. 
   НАД және НАДФ, құрылысы және биологиялық роліндегі ерекшеліктері
   
4. 
   ФМН және ФАД, құрылыс ы және биологиялық роліндегі ерекшеліктері
   
5. 
   Убихинон, химиялық табиғаты, биологиялық тотығудағы ролі
   
6. 
   Цитохромдар. Жалпы сипаттама, жіктелуі
   
7. 
   Цитохромдар-В, өкілдері, гемніің құрылысы тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысуы
   
8. 
   С цитохромдары, өкілдері, гемнің құрылысы, ТТР-на қатысуы
   
9. 
   А цитохромдары, өкілдері, гемніің құрылысы, тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысуы
   
10. 
    Оксигеназалар, каталаза, пероксилаза- құрылысы, ролі.
    

8. 
   Мына реакцияны қандай фермент тездетеді? Қай класқа жатады?
   

9. 
   Мына реакцияны атаңыздар, қандай фермент қатысады, қай зат реакцияға түседі?
   

10. 
    Креатин + АТФАДФ + креатинфосфат
    

11. 
    COOH- (CH₂)₂- CHNH₂COOH COOH- (CH₂)₂- CHNH₂+ СО₂
    

12. 
    ПЖҚ-ң тотығудан декарбоксилдену реакциясын жазыңыз. Реакцияға қатысатын негізгі ферменттерді атаңыз.
    
13. 
    В₆ витамині қандай ферменттің құрамына кіреді? Осы ферменттердің қатысуымен өтетін реакцияларды жазыңыз.
    
14. 
    Пируватдегидрогеназа деген не? Қандай реакцияға қатысады?
    

1. Пробиркаларда a-аланин мен a-кетоглутар қышқылының қоспасы бар: бірінші пробиркаға - бауыр гомогенаты, екіншісінде – алдын ала қайнатылған бауыр гомогенатын қосты. Пробиркаларды оптимальды температуралық жағдайда 30-минут уақытқа қойды. Қай пробиркада қандай реакция өтеді? Қандай өнім түзіледі? Реакция теңдеуін жазыңыз. Неліктен басқа пробиркада реакция жүрмейді? Түсіндіріңіз.

2. ПЖҚ-ң декарбоксилденуі кезінде бір жағдайда сірке альдегиді, ал екінші жағдайда – ацетил-КоА түзіледі. Декарбоксилдену реакцияларының айырмашылығы неде?

3. Амилаза ерітіндісінің үш pH мәні әртүлі буферлі ерітінділерге құйылады: бірінші пробиркада – 1,5; екіншісінде – 6,8; үшіншісінде – 8,0. Содан кейін барлық пробиркаларға крахмал ерітіндісі қосылды, бөлме температурасында қалдырады. Люголь түсті реакция өткізді. 1-ші және 3- ші пробиркада қою – көк түс пайда болады, 2-ші пробиркада қызыл – қоңыр. Бұл нені көрсетеді.

Негізгі:

1. 
   Плешкова С.М. және т.б. «Белоктар. Ферменттер. Энергия алмасуы. Витаминдер.» - Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы. 1 бөлім – Алматы, 2009 ж, 90-111 бет.
   
2. 
   У. Сайпіл, Абитаева С.А. « Ферменттер, энергия алмасуы, витаминдер»., Алматы 2000ж., б. 4-48, 73-92.
   
3. 
   Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
   
4. 
   Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж..
   

1. 
   Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
   
2. 
   Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
   
3. 
   Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.
   

4. 
   Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
   
5. 
   Строев Е.А. “Биологическая химия”, Москва,1986г.
   
6. 
   Николаев А.Я. “Биологическая химия”, Москва, 2004г.
   
7. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия”, Москва ,2004.
   

№ 7 ОСӨЖ

4. 
   Тақырыбы:Оксидоредуктазалар: дегидрогеназалар, цитохромдар, каталаза, пероксидаза, оксигеназалар. Оксидоредуктазалардың құрамына кіретін витаминдер
   

2) Кәсіптік әдебиеттермен жұмыс істеу және жағдайлық есептерді шешу арқылы дағдыландыру

2. Студенттерді кәсіптік әдебиеттермен жұмыс ітеуге және интернеттен жаңа ақпараттарды табуға ынталандыру.

2)кесте толтыру

3)Жағдайлық есептерді және жаттығуларды шығару

Оқыту құралдары: дәрістің электронды нұсқасы, , силлабус.

Келесі сабаққа өз бетінше дайындалуға арналған сұрақтар:

2.Энергия алмасуының сатылары.

3.1 этап –көмірсулардың,липидтердің,белоктардың арнайы ыдырау жолдары

4. ҮКЦ, маңызы,реакциялар реті.

№1кесте - Оксидоредуктазалар

1. 
   У. Сайпіл, С.М. Плешкова, С.А. Абитаева «Ферменттер. Энергия алмасу. Витаминдер», Алматы, 2001 жыл, 48-62 бет.
   
2. 
   Сеитов З.С. «Биохимия», Алматы, 2007 жыл, 83-86, 109-112, 126-127, 148-150 бет.
   

3. 
   Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей химии», Алматы, 1998 г., с. 138-158, 258-269.
   
4. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 1998 г., с. 160-161.
   
5. 
   Николаев А.Я. «Биологическая химия», Москва, 2004 г., с. 61-100.
   
6. 
   Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и русунках», Алматы, 2005 г., с. 67-101
   
7. 
   Плешкова С.М., Абитаева С.А. «Ферменты как биокатализаторы. Энергетический обмен», Алматы, 1992 г.
   
8. 
   Плешкова С.М. и соавт. «Методические указания по биохимии для студентов...», Алматы, 2004г., с. 51-59.
   
9. 
   Плешкова С.М., Абитаева С.А., Булыгин К.А., «Биохимические основы действия витаминов и гормонов», Алматы, 2004 г., с. 11-17.
   
10. 
    Плешкова С.М. и соавт. «Методические указания для самостоятельной подготовки студентов к лабораторным занятиям по биохимии (вопросы, упражнения и ситуационные задачи)», Алматы, 2003 г., с. 20-22.
    

1. 
   Пиридинферменттердің коферменттерінің формулаларын жазыңыз.
   
2. 
   Флавинферменттердің коферменттерінің формулаларын жазыңыз.
   
3. 
   Қандай цитохромда гемоглобиннің геміне ұқсас гем бар? Гемнің формуласын жазыңыз, рационалды атын атаңыз.
   
4. 
   А тобы цитохромдарының бір-бірінен айырмашылығы неде?
   
5. 
   А тобының цитохромдарының С тобының цитохромдарынан айырмашылығы неде?
   
6. 
   КоQН₂тотыққанда не болады?
   
7. 
   Цитохром с₁гемінің формуласын жазыңыз.
   
8. 
   Цитохром с-ден цитохром а₃-ке дейін электрондарды тасымалдауда цитохром а-ның биологиялық рөлі. Неліктен кері бағытта электрондардың тасымалдануыжүрмейді?
   
9. 
   Сутек асқын тотығы екі жолмен ыдырайды:
   

2Н₂О₂ 2Н₂О + О₂

10. 
    Берілген реакция қалай аталады? Реакцияны қандай фермент катализдейді?
    

1. 
   Жарақатталған жерге сутек асқын тотығын жаққанда газдар бөлінбеді. Бұл құбылыс қандай ауруда байқалады?
   
2. 
   Ферроцитохром С₁–ді қандай фермент тотықтырады?
   

№8 ОСӨЖ

1.Студентердің энергия алмасуы,оның негізгі сатылары және олардың арасындағы байланыс туралы білімдерін бекіту. 2. 2.Тотығу түрлері туралы білімдерін бекіту. 3. Кәсіби әдебиетпен жұмыс жасауда және жағдайлық есептерді шешуде студенттерде дағдылар мен талдай алу қабілеттерін дамыту.

1. Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша берілген жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.

2.Кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге студенттерді ынталандыру.

4.Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1. Энергия алмасуы, негізгі сатылары. 2.Энергия алмасуы сатыларының өзара байланысы. 3.ҮКЦ мен БТ маңызы 4.ТФ мен БТ ажырауы 5.Тотығу түрлері

5. Оқыту әдістері мен құралдары:

Аралас әдіс:

5. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   

Үй тапсырмасы:

Ферменттер. Энергия алмасуы. Тотығу түрлері. « Практикум кітабынан….» № 27-30,32,38,40-жұмыстарды конспектілеу.

Келесі сабаққа өз бетінше дайындалуға арналған сұрақтар:

1. Ферменттер дегеніміз не?

2.Фермент пен бейорганикалық катализаторлардың ұқсастықтары.

3.Ферменттердің жалпы қасиеттері. 4. Ферменттердің химиялық табиғаты. 5. Ферменттердің құрылыс. Жай ( бір компонентті ) және күрделі (екі компонентті) ферменттер.

6. Ферменттің активті орталығының құрылысы, ролі. 7. Ферменттің аллостериялық орталығы дегеніміз не? Ролі.

8. Ферменттердің әсер ету механизмі. 9. Ферменттердің арнайлығы: а) субстраттық, б) әсер ету арнайлығы.

10. Субстраттық арнайылықтың түрлері.

11. Ферменттердің әсер ету қуаттылығы 12.Изоферменттер, олардың диагностикалық маңызы 13. Мультиферменттік комплекстің түрлері,маңызы. 14. Фермент активтілігіне әсер ететін факторлар. 15.Фермент активтілігіне температураның әсері. Қайтымды және қайтымсыз инактивация.

16. Фермент активтілігіне орта рН-ң әсері.

17. Фермент активтілігіне субстрат концентрациясының әсері.

18. Фермент активтілігіне эффекторлардың әсері. Арнайылығы бар және арнайылығы жоқ эффекторлар.

19.Фермент активтілігінің тежелу түрлері:

а) бәсекелес;

б) бәсекелес емес.

20.Ферменттердің аллостериялық активтенуі мен ингибирленуі. 21.Ферменттердің номенклатурасы мен жіктелуі. 22.Гидролазалар. Жалпы сипаттама. Негізгі топтары: эстеразалар, гликозидазалар, пептидгидролазалар. 23.Эстеразалардың негізгі топшалары: карбон қышқылдарынан түзілген күрделі эфирлік байланысты үзетін эстеразалар (липазалар, фосфолипазалар А1, А2), фосфоэстеразалар (фосфолипаза С және Д, глюкозо-6-фосфатаза), кездесетін орны, катализдік әсері.

24.Гликозидазалар негізгі өкілдері: α-амилаза, γ-амилаза, мальтаза, лактаза, сахараза, кездесетін орны, катализдік әсері.

25. Пептидгидролазалар эндопептидазалар (пепсин, трипсин, химотрипсин, катепсиндер) және экзопептидазалар (карбоксипептидазалар, аминопептидазалар, дипептидазалар), кездесетін орны, катализдік әсері.

26.Трансферазалар,жалпы сипаттамасы, негізгі топтары және олардың катализдейтін реакцияларының түрлері.

27.Аминотрансферазалар, құрылысы, коферментінің химиялық табиғаты, катализдік әсері.

28.Қан сарысуында аминотрансферазаларды (АЛТ, АСТ ) анықтаудың маңыздылығы. 29. Метилтрансферазалар, В_с және В₁₂ витаминдерінің құрылысы туралы түсінік, олардың ролі. Катализдейтін реакциялары (мысал келтіру)

30 Ацетилтрансферазалар. НSKoA-ның құрылысы ( В₃ вит.) және ролі. Катализдейтін реакциялары.

31. Фосфотрансферазалар, құрылысы, катализдік әсері.

32.Лиазалар, жалпы сипаттамасы, негізгі топтары және олардың катализдейтін реакцияларының түрлері.

33.Кетоқышқылдарының декарбоксилазалары, Мультиферменттік комплекстің құрамы, коферменттердің (В_1, В₅, В₃ витаминдерінің ), ферменттің каталитикалық әсері.

64. Ферментті және ферментті емес антиоксиданттар

11. 
    Оттек жоқ жағдайда ҮКЦ жүреді ме? Неліктен?
    
12. 
    α-Кетоглутар қышқылының тотығудан декарбоксилдену реакциясын жазыңыз. Осы реакцияны қандай фермент жылдамдатады? Қандай кетоқышқылдары осындай реакцияларға түседі?
    
13. 
    .Қымыздықсірке қышқылының ҮКЦ-дегі ролі.
    
14. 
    Янтарь қышқылының тотығу реакциясын жазыңыз. Бұл реакцияға қандай фермент қатысады?
    
15. 
    ҮКЦ 3 молекула НАД-ты тотықсыздандыратыны белгілі. ҮКЦ –ның қандай реакцияларында жүреді?
    
16. 
    БТ тізбегінде флавин ферменттерінің тотығуы кезінде шамамен 19 кДж энергия бөлінеді. Тотығудан фосфорлану реакциясы жүруі мүмкін бе?
    
17. 
    КоQ мен Цхс ферменттері тыныс алу комплексінің құрамына кіреді ме? Олардың ролі.
    
18. 
    Цх а-дан Цх b-ға электрондар тасмалдануы мүмкін бе?
    
19. 
    Энергия алмасуы сатыларының өзара байланысын көрсетіңіз. 10. АцетилКоА толық тотыққанда қанша НАДН₂ түзіледі?
    

Негізгі:

2. Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж.

6. 
   Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.
   
7. 
   Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
   
8. 
   Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
   
9. 
   Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.
   
10. 
    Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
    

9. 
   Северин Е.С. «Биохимия», 2007 г.стр10-17
   
10. 
    Николаев А.Я. “Биологическая химия” – Москва, 2004г., с. 16 - 59
    
11. 
    Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия” – Москва , 2004г., с. 20-74
    
12. 
    Учебное пособие для самостоятельного изучения биохимии «Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины», часть 1 – Алматы, 2009.
    
13. 
    Строев Е.А. “Биологическая химия” – Москва, 1986г., с. 24-51; 55-58.
    
14. 
    Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках», 2005г.
    
15. 
    Сеитов З.С. “Биологическая химия”, Алматы, 2000, с. 85 – 134
    
16. 
    Плешкова С.М., Абитаева С.А., Ерджанова С.С. Петрова Г.И. Практикум по биохимии – Алматы, 2003
    

№9 ОСӨЖ

2. Кәсіби әдебиетпен жұмыс жасауда және жағдайлық есептерді шешуде студенттерде дағдылар мен талдай алу қабілеттерін дамыту.

1. Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша берілген жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.

2.Кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге студенттерді ынталандыру.

4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Ферменттер туралы түсінік. Фермент пен бейорганикалық катализаторлардың ұқсастықтары.

2. Ферменттердің жалпы қасиеттері. 3. Ферменттердің химиялық табиғаты. 4. Ферменттің активті орталығының құрылысы, ролі. 5. Ферменттің аллостериялық орталығы дегеніміз не? Ролі.

6. Ферменттердің әсер ету механизмі. 7. Ферменттердің арнайлығы: а) субстраттық, б) әсер ету арнайлығы.

8. Ферменттердің әсер ету қуаттылығы 9. Изоферменттер, олардың диагностикалық маңызы 10. Мультиферменттік комплекстің түрлері,маңызы. 11. Фермент активтілігіне әсер ететін факторлар. 12. Фермент активтілігіне температураның әсері. Қайтымды және қайтымсыз инактивация.

13. Фермент активтілігіне орта рН-ң әсері.

14. Фермент активтілігіне субстрат концентрациясының әсері.

15. Фермент активтілігіне эффекторлардың әсері. Арнайылығы бар және арнайылығы жоқ эффекторлар.

16.Фермент активтілігінің тежелу түрлері:

а) бәсекелес;

б) бәсекелес емес.

17.Ферменттердің аллостериялық активтенуі мен ингибирленуі. 18.Ферменттердің номенклатурасы мен жіктелуі. 19.Гидролазалар. Жалпы сипаттама. Негізгі топтары: эстеразалар, гликозидазалар, пептидгидролазалар. 20.Эстеразалардың негізгі топшалары: карбон қышқылдарынан түзілген күрделі эфирлік байланысты үзетін эстеразалар (липазалар, фосфолипазалар А1, А2), фосфоэстеразалар (фосфолипаза С және Д, глюкозо-6-фосфатаза), кездесетін орны, катализдік әсері.

21.Гликозидазалар негізгі өкілдері: α-амилаза, γ-амилаза, мальтаза, лактаза, сахараза, кездесетін орны, катализдік әсері.

22. Пептидгидролазалар эндопептидазалар (пепсин, трипсин, химотрипсин, катепсиндер) және экзопептидазалар (карбоксипептидазалар, аминопептидазалар, дипептидазалар), кездесетін орны, катализдік әсері.

23.Трансферазалар,жалпы сипаттамасы, негізгі топтары және олардың катализдейтін реакцияларының түрлері.

24.Аминотрансферазалар, құрылысы, коферментінің химиялық табиғаты, катализдік әсері.

25.Қан сарысуында аминотрансферазаларды (АЛТ, АСТ ) анықтаудың маңыздылығы. 26. Метилтрансферазалар, В_с және В₁₂ витаминдерінің құрылысы туралы түсінік, олардың ролі. Катализдейтін реакциялары (мысал келтіру)

27. Ацетилтрансферазалар. НSKoA-ның құрылысы ( В₃ вит.) және ролі. Катализдейтін реакциялары.

28. Фосфотрансферазалар, құрылысы, катализдік әсері.

29.Лиазалар, жалпы сипаттамасы, негізгі топтары және олардың катализдейтін реакцияларының түрлері.

30.Кетоқышқылдарының декарбоксилазалары, Мультиферменттік комплекстің құрамы, коферменттердің (В_1, В₅, В₃ витаминдерінің ), ферменттің каталитикалық әсері.

31.Амин қышқылдарының декарбоксилазалары,витаминдердің құрылысы және коферменттік функциясы. Каталитикалық әсері, биогенді аминдер туралы түсінік. 32. Карбоангидраза. СО₂ тасымалдаудағы ролі,құрылысы, катализдейтін реакциялары. 33.Оксидоредуктазалар, жалпы сипаттама, жіктелуі. 34. Дегидрогеназалар, өкілдері, құрылысы, каталитикалық әсері. 35. Пиридинферменттердің коферменттерін атаңыз. 36. НАД және НАДФ, кездесетін орны ,құрылысы мен биологиялық роліндегі айырмашылықтары. 37. Флавинферменттерің коферменттерін атаңыз. 38. ФМН, ФАД кездесетін орны ,құрылысы мен биологиялық роліндегі айырмашылықтары. 39. Витаминдер, коферменттерінің құрамына кіретін дегидрогеназалар. 40. Убихинон,химиялық табиғаты, кездесетін орны, құрылысы мен биологиялық тотығудағы ролі. 41. Цитохромдар, жіктелуі, жалпы сипаттамасы. 42. Цитохром В, өкілдері, гемнің құрылысы,тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысуы. 43. Цитохром С, өкілдері, гемнің құрылысы,тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысуы. 44. Цитохром А, өкілдері, гемнің құрылысы,тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысуы. 45. Энергия алмасуы туралы түсінік. 46. Энергия алмасуының сатылары. 47. 1сатысы- көмірсулардың, липидтердің, белоктардың арнайы (бастапқы) жолдары арқылы актівті сірке қышқылына дейін ыдырауы. 48. Үш карбон қышқылдарының циклі (ҮКЦ), мәні, маңызы, реакциялардың сатылары. 49. Биологиялық тотығу (БТ), түсінік, маңызы. БТ сатылары, БТ тізбегіндегі сутегі мен электрондарды тасымалдауға қатысатын ферменттер. 50. Тотығу-тотықсыздану потенциалы (ТТП) дегеніміз не? Ол неге тәуелді? 51. БТ кезінде энергияның бөлінуі. БТ тізбегіндегі ферменттердің белгілі бір ретпен орналасуы немен байланысты? 52.Тотығудан фосфорлану (ТФ), мәні, маңызы, Р/О коэффициенті.

53.БТ мен ТФ қабысу нүктелері.

54 Электрондардың тасымалдану тізбегінің реттелуі. Тыныс алуды бақылау.

55. ТФ мен БТ ажырауы

56. Ферменттік ансамбльдер (немесе ферменттік комплекстер).

57. Оксидазды тотығу, маңызы, осы үрдіске қатысатын ферменттер, соңғы өнімдері.

58. Оксигеназды тотығу, осы үрдіске қатысатын ферменттер, соңғы өнімдері, маңызы.

59. Пероксидазды тотығу, маңызы, осы үрдіске қатысатын ферменттер, соңғы өнімдері.

60. Пероксидті тотығу (бос радикалды тотығу), осы үрдіске қатысатын ферменттер, соңғы өнімдері, маңызы. Оттектің активті түрлерінің түзілуі.

61. Ферментті және ферментті емес антиоксиданттар

Аралас әдіс:

6. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   

Негізгі:

2. Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж.

11. 
    Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.
    
12. 
    Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
    
13. 
    Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
    
14. 
    Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.
    
15. 
    Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
    

17. 
    Северин Е.С. «Биохимия», 2007 г.стр10-17
    
18. 
    Николаев А.Я. “Биологическая химия” – Москва, 2004г., с. 16 - 59
    
19. 
    Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия” – Москва , 2004г., с. 20-74
    
20. 
    Учебное пособие для самостоятельного изучения биохимии «Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины», часть 1 – Алматы, 2009.
    
21. 
    Строев Е.А. “Биологическая химия” – Москва, 1986г., с. 24-51; 55-58.
    
22. 
    Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках», 2005г.
    
23. 
    Сеитов З.С. “Биологическая химия”, Алматы, 2000, с. 85 – 134
    
24. 
    Плешкова С.М., Абитаева С.А., Ерджанова С.С. Петрова Г.И. Практикум по биохимии – Алматы, 2003
    

1. Белгісіз ерітінділері бар екі пробиркаға сахаразаның ерітіндісі құйылды. Пробиркаларды 37°С-та 15 минутке термостатқа орналастырды. Содан кейін бірінші пробиркаға Селивановтың түсті реакциясын, ал екінші пробиркаға- Фелинг реакциясын жасады. Екі реакция да оң болды. Қандай пробиркадағы реакция сахаразаның абсолюттік арнайылығын көрсетті? Пробиркада қандай субстрат бар болды? Абсолюттік арнайылық деген не? Оның әсерін тоқтату үшін ерітіндісі бар кез келген ферментке қандай реактив қосуға болады. Ингибирлену жағдайын қалай түсіндіруге болады?

4. Белгісіз ерітіндіге оптималды температурада амилаза ерітіндісі қосылды. Ерітіндіге Люголь ерітіндісін қосқанда сұйық сары түске боялды. Пробиркада қандай ерітінді болды? Қандай өнім түзілді? Дәлелдеңіз.

. 5.Пробиркаларда альфа- аланин мен альфа – кетоглутар қышқылының қоспасы бар: бірінші пробиркаға – бауыр гомогенаты, екіншісіне- алдын ала қайнатылған бауыр гомогенатын қосты. Пробиркаларды оптимальды температуралық жағдайларға 30-минут уақытқа орналастырады. Қай пробиркада қандай реакция өтеді? Қандай өнім түзіледі? Реакция теңдеуін жазыңдар. Неліктен басқа пробиркада реакция өтпейді? Түсіндіріңіз.
6.Жарақатталған жерді сутек асқын тотығын жаққанда газдар бөлінбеді. Бұл құбылыс қандай ауруда байқалады?

7.Феррицитохром с₁–ді қандай фермент тотықтырады?

10.Коэффициент Р/О = 2. Бұл нені білдіреді?

№ 10 ОСӨЖ

1. Суда еритін витаминдердің құрылысы, қасиеттері және ролі туралы студенттердің алған білімдерін бекіту.

2. Студенттердің кәсіптік әдебиеттермен жұмыс жасау және жағдайлық есептерді шешу дағдылары мен аналитикалық қабілеттерін қалыптастыру.

3. 
   Оқыту міндеттері:
   

3. 
   Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.
   
4. 
   Студенттерді кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге ынталандыру.
   

Аралас әдіс:

5. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   

Үй тапсырмасы:

20. 
    Витаминдердің жіктелуі.
    
21. 
    В₁ витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, коферменттік қызметі, авитаминозы.
    
22. 
    РР витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, биологиялық ролі, авитаминозы.
    
23. 
    А витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, биологиялық ролі, авитаминозы.
    
24. 
    В₂ витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, коферменттік қызметі, авитаминозы.
    
25. 
    В₅ витаминінің (пантотен қышқылы) коферменттік қызметі.
    
26. 
    В₆ витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, коферменттік қызметі, авитаминозы.
    
27. 
    В_с және В₁₂ витаминдерінің химиялық табиғаты туралы түсінік, тәуліктік қажеттілігі, коферменттік қызметі, авитаминозы.
    
28. 
    Антиоксидантты витаминдер – құрылысы, антиоксиданттық ролі.
    
29. 
    С витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, коферменттік қызметі, авитаминозы және Р витаминінің ролі.
    
30. 
    Дерматитке қарсы витаминдер – құрылысы, ролі.
    
31. 
    Капилляр беріктігін арттыратын витаминдер – құрылысы, ролі.
    
32. 
    Қан жасауға қатысатын витаминдер – құрылысы, ролі.
    
33. 
    Д витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, биологиялық ролі, авитаминозы. Д витаминінің гипервитаминозы.
    
34. 
    Е витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, биологиялық ролі, авитаминозы.
    
35. 
    К витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, биологиялық ролі, авитаминозы.
    
36. 
    Н витаминінің химиялық табиғаты, тәуліктік қажеттілігі, коферменттік қызметі, авитаминозы.
    
37. 
    Витамин тәрізді заттар туралы түсінік, олардың жіктелуі.
    
38. 
    Холиннің, карнитиннің, пангам, орот, парааминобензой қышқылдарының, аденозилметиониннің, инозиттің, убихинонның, эссенциальды май қышқылдарының биологиялық әсері.
    

3. 
   Антивитаминдер дегеніміз не? Олардың әсер ету механизмі қандай? Бірнеше антивитаминге мысал келтіріңіз.
   
4. 
   Суда еритін витаминдер организмде қандай функция атқарады? Олардың ферменттермен байланысын көрсетіңіз.
   
5. 
   ПЖҚ-ның тотығудан декарбоксилдену реакциясын жазыңыз, берілген реакцияға ПДГ-комплекстің коферменттерінің құрамына кіретін қандай витаминдердің қатысатынын көрсетіңіз.
   
6. 
   Коферменттерінің құрамында В₂ витамині бар ферменттерді атаңыз. Олардың қандай реакцияларға қатысатынын көрсетіңіз.
   
7. 
   Никотинамидтің формуласын жазыңыз, одан түзілетін коферменттерді атаңыз. Осы коферменттер қатысатын реакцияларды жазыңыз.
   
8. 
   В_с және В₁₂ авитаминозы қалай аталады? Бұл жағдайда қандай ферменттердің функциялары бұзылады?
   
9. 
   С витамині қандай биологиялық әсер көрсетеді?
   
10. 
    В_с авитаминозы кезінде қандай ферменттердің функциясы бұзылады? Осы ферменттердің катализдік функциясы.
    
11. 
    Триптофанның декарбоксилдену реакциясын жазыңыз, бұл реакцияны қандай ферменттездетеді, оның коферментінің құрамына қандай витамин кіреді?
    

1. 
   Қан сарысуында пирожүзім қышқылының мөлшері артқан, содан кейін ол зәрде де пайда болған. Бұл жағдай қандай витаминнің авитаминозы кезінде байқалады?
   
2. 
   Науқаста амин қышқылдарының алмасуы бұзылған, жүйке жүйесінің зақымдануы, РР витаминімен емдеуге келмейтін дерматит. Науқасқа қандай витамин берген жөн?
   
3. 
   Науқаста перинциозды анемия. Мұны қай витаминдердің жетіспеушілігімен түсіндіруге болады?
   
4. 
   Науқастың психикасы бұзылған, есте сақтауы нашарлаған, сандырақ, асқа тәбетінің болмауы, жүрек қағысының жиілеуі, жүрек аймағының ауыруы, шеткі жүйке жүйесі бойынша ауырсыну, балтыр бұлшық етінің ауыруы байқалады. Науқасқа диагноз қойыңыз. Оны қандай витаминмен емдеуге болады? Берілген витаминнің химиялық табиғаты, биологиялық әсері, тәуліктік қажеттілігі және табиғатта таралуы.
   
5. 
   Науқастың тілінің және ернінің кілегей қабықтарында қабыну (ашық қызыл түсті), езуінде сызаттар бар, көздің қасаң қабығында қабыну мен васкуляризация (қан тамырларының тамырлануы), катаракта байқалады. Науқасты қандай витаминмен емдеуге болады? Берілген витаминнің химиялық табиғаты, биологиялық әсері, тәуліктік қажеттілігі және табиғатта таралуы.
   
6. 
   Науқаста асқазан сөлінің қышқылдығы төмендеген, фоль қышқылымен емдеуге келмейтін анемия (қан аздық). Науқасты қандай витаминмен емдеуге болады? Берілген витаминнің химиялық табиғатын, биологиялық әсерін сипаттаңыз, осы витаминнің тәуліктік қажеттілігі және табиғатта таралуы.
   

Негізгі:

9. 
   Сеитов. Биохимия, Алматы, 2007ж,103-154 бет.
   
10. 
    У. Сайпіл және т.б. « Ферменттер, энергия алмасуы, витаминдер», Алматы 2000ж. – 116-146 бет
    
11. 
    Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж. – 46-88 б
    
12. 
    Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
    

1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

2. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.

3. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.

1.Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 2004 – С. 305-314.

2. Северин Е.С. «Биохимия», 2008г. С.123-138.

3. Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С.69-70,181-188

4. Плешкова С.М., С.А.Абитаева, Булыгин К.А. «Биохимические основы действия витаминов и гормонов»,Алматы,2004

5. Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках» – Алматы, 2005, С 90

6. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. “Метаболические основы питания с курсом общей биохимии”, Алматы, 1998, С 235, 241-277.

Орыс тілінде:

1. 
   Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. “Метаболические основы питания с курсом общей
   
2. 
   биохимии”, Алматы, 1998, С 235, 241-277.
   
3. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 2004 – С. 305-314.
   
4. 
   Северин Е.С. «Биохимия», 2004г. С.123-138.
   
5. 
   Строев Е.А. «Биологическая химия», Москва, 1984, С.190-219, 236-239,
   
6. 
   Плешкова С.М., С.А.Абитаева, Булыгин К.А. «Биохимические основы действия
   
7. 
   витаминов и гормонов»,Алматы,2004
   
8. 
   Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках» – Алматы, 2005, С 90
   
9. 
   Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека – 2003 г
   
10. 
    Кольман Я., Рем К-Г Наглядная биохимия – М, Мир, 2004
    
11. 
    Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и рисунках, Алматы, 2005
    

№ 11 ОСӨЖ

2. 
   Мақсаты:
   

1. 
   Студенттердің майда еритін витаминдердің құрылысы, қасиеттері және ролі туралы алғаг білімдерін бекіту.
   
2. 
   Студенттердің «Витаминдер» тақырыбын оқу кезінде алған білімдерінің тереңдігін анықтау.
   

3. 
   Оқыту міндеттері:
   

5. 
   Оқытушының жетекшілігімен тақырып бойынша жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу.
   
6. 
   Студенттерді кәсіптік әдебиеттерді оқып білуге және интернеттен ақпаратты іздеуге ынталандыру.
   

1. Студенттерді майда еритін витаминдердің биологиялық ролі мен авитаминоздарының клиникалық белгілері арасындағы байланысты көрсете білуге үйрету.

2. Студенттерді витаминдер-антиоксиданттардың әсер ету механизмдерімен таныстыру.

3. Витамин тәрізді заттарды және олардың жануар организміндегі ролін қарастыру.

4. Студенттерді витаминдердің құрылысы мен ролі туралы алған білімдерін пәннің келесі тақырыптарын түсіну үшін қолдануға үйрету.

5. Студенттердің тақырыпты меңгеру тереңдігін тексеру, витаминдердің тәуліктік қажеттілігі туралы алған білімдерін бекіту.

Аралас әдіс:

6. 
   Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру және жағдайлық есептер мен жаттығуларды шешу).
   

8. 
   Метаболизм, оның негізгі сатылары.
   
9. 
   Тағам көмірсулары, олардың жіктелуі, маңызы.
   
10. 
    Көмірсулардың қорытылуы.
    
11. 
    Жекелеген моносахаридтердің сіңірілу механизмдері мен жылдамдығы.
    
12. 
    Гликогеногенез, түсінік, осы үрдістің биологиялық ролі.
    
13. 
    Гликогенолиз, гликогенолиз жолдары, маңызы.
    
14. 
    Бауырдың глюкостатикалық қызметі.
    

1. 
   Е витаминінің тіндік тыныс алуға және липидтер алмасуына әсері қандай?
   
2. 
   В₁ авитаминозы кезінде неліктен көмірсулар алмасуы бұзылады?
   
3. 
   А витаминінің авитаминозы кезінде неліктен ксерофтальмия байқалады?
   
4. 
   Д₃ витаминінің активті алмасу формаларының құрылысын жазыңыз.
   
5. 
   Қандай витамин жеткіліксіз түссе, қан ұюының бұзылуы байқалады?
   
6. 
   Қандай витаминдер жануар организмінде өте аз мөлшерде синтезделуі мүмкін.
   
   
   

1. 
   Науқас сәбидің басы үлкен, еңбегі қатпаған, қарны қампиған, тіс жаруы кешеуілдеген. Ауруға диагноз қойыңыз. Қандай витаминмен емдеуге болады? Осы витаминнің химиялық табиғаты, биологиялық әсері, тәуліктік қажеттігі және табиғатта таралуы.
   
2. 
   Науқас әйел бұлшық еттерінің әлсіздігіне, бірнеше рет түсік тастағанына шағымданады. Қандай витаминмен емдеуге болады? Берілген витаминнің химиялық табиғаты туралы түсінік, биологиялық әсері, тәуліктік қажеттілігі және табиғатта таралуы.
   
3. 
   Науқастың танауынан және асқазан-ішегінен қан кету жиі байқалады. Хирургиялық операция кезінде көп қан кетеді. Бұл жағдай қандай витаминнің жетіспеушілігінен болады? Берілген витаминнің химиялық табиғаты туралы түсінік, биологиялық әсері, тәуліктік қажеттілігі және табиғатта таралуы.
   
4. 
   Науқас сульфаниламидті препараттар мен антибиотиктерді көп қабылдаған, осыдан кейін науқаста дерматит (бүкіл денесі қызарып, қабыршақтанған) дамыды, шашы түсіп, тырнақтары зақымданды. Егер В₅және В₆витаминдерімен емдеу нәтиже бермесе, қандай витаминмен емдеуге болады? Берілген витаминнің химиялық табиғатын, биологиялық әсерін сипаттаңыз, осы витаминнің тәуліктік қажеттілігі және табиғатта таралуы.
   

Негізгі:

13. 
    Сеитов З.С. Биохимия, Алматы, 2007ж,103-154 бет.
    
14. 
    У. Сайпіл және т.б. « Ферменттер, энергия алмасуы, витаминдер», Алматы 2000ж. – 116-146 бет
    
15. 
    Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж. – 46-88 б
    
16. 
    Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
    

1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

2. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.

3. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.

1.Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 2004 – С. 305-314.

2. Северин Е.С. «Биохимия», 2008г. С.123-138.

3. Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С.69-70,181-188

4. Плешкова С.М., С.А.Абитаева, Булыгин К.А. «Биохимические основы действия витаминов и гормонов»,Алматы,2004

5. Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках» – Алматы, 2005, С 90

6. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. “Метаболические основы питания с курсом общей биохимии”, Алматы, 1998, С 235, 241-277.

7. Бақылау:

Студенттердің бақылау жұмысының билеттеріне, ауызша талдау кезіндегі берген жауаптары, рольдік ойын бойынша және зертханалық жұмысты орындау сапасы бойынша жүргізіледі.

.
2.Мақсаты:

5. 
   Студентерде көмірсулар алмасуы туралы білім қалыптастыру;
   

1) Оқытушының жетекшілігімен жағдайлық есептер және жаттығуларды шығару

2) «Көмірсулардың қорытылуына қатысатын ферменттер» кестесін толтыру.

3) Студенттерді кәсіби әдебиетті зерттеуге (оқуға) және ғаламторда ақпарат (мәліметтер) іздеуге ынталандыру

8. 
   Метаболизм, оның негізгі сатылары.
   
9. 
   Тағам көмірсулары, олардың жіктелуі және маңызы.
   
10. 
    Көмірсулардың қорытылуы.
    
11. 
    Моносахаридтердің сіңірілу механизмдері мен сіңірілу жылдамдығы.
    
12. 
    Гликогеногенез, түсінік, осы үрдістің биологиялық маңызы.
    
13. 
    Гликогенолиз, гликогенолиз жолдары, маңызы.
    
14. 
    Бауырдың глюкостатикалық қызметі.
    

Әдіс-комбинациялық:

1) Оқытушының жетекшілігімен жағдайлық есептерді орындап, кестені толтыру.
Оқыту құралдары: кестелер, сызбанұсқалар, суреттер, дәрістердің элетрондық нұсқасы, дәрістер, тест тапсырмалары.

Сабақ сценарийі:

Мазмұны	Сабақтың әдістемелік тұрғыдан жабдықталуы	Уақыты
Ұйымдастыру Тақырып бойынша кеңес беру 3. Оқытушының жетекшілігімен жағдайлық есептерді орындап, кестені толтыру 4. Сабақты қорытындылау	Оқу журналы, Жазбаша бақылаудың билеттері, Тесттік тапсырмалар, Жаттығулар, Жағдайлық есептер, Оқытушыларға арналған сабақ сценарийі бар әдістемелік нұсқау, Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 2 Бөлім. Заттар алмасуы және оның реттелуі. - Алматы, 2009 ж. Силлабус, Лекцияның электронды нұсқасы (Көмірсулар алмасуы)	5 мин 30мин 50 мин 15 мин

1. Сабақты ұйымдастыру - ОСӨЖ мақсатымен және міндеттерімен таныстыру. Күрделі сұрақтарға нақтылау тоқтау.
Үй тапсырмасы:Көмірсулар алмасуы. Глюкозаның тотығу жолдары: гликолитикалық және пентозофосфатты. Анаэробты гликолиз. Кори циклі. Аэробты гликолиз. Энергетикалық балансы. Глюкозаның пентозофосфатты тотығу жолының желісі. Көмірсулар алмасуының реттелуі. Көмірсулар алмасуының соңғы өнімдері, олардың бөлінуі.
Келесі сабаққа дайындалатын сұрақтар:

9. 
   Гликолиз, биологиялық ролі, энергетикалық құндылығы.
   
10. 
    Сүт қышқылының пайдалану жолдары, Кори циклы
    
11. 
    Глюконеогенез, түсінік, осы үрдістің маңызы.
    
12. 
    Аэробты жағдайда глюкозаның гликолитикалық тотығуы (сатылар).
    
13. 
    Глюкозаның пентозофосфатты тотығуы, осы үрдістің биологиялық ролі
    
14. 
    Гликолитикалық және пентозофосфаттық тотығулардың айырмашылығы.
    
15. 
    Көмірсулар алмасуының соңғы өнімдері, олардың бөлінуі
    
16. 
    Гликозидазалардың, оксидоредуктазалардың құрылысын және маңызын қайталау.
    

«Практикум» кітабынан №66, 74, 75 жұмыстардың конспектілерін жазып келу

1. Метаболизм, және оның сатылары

2 кесте «Ішекте моносахаридтердің сіңірілуі»

6. 
   С.М. Плешкова, К.Қ. Өмірзақова, С.А. Абитаева «Заттар алмасуы және оның реттелуі», Алматы, 2006 жыл, 5-31 бет.
   
7. 
   Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей химии», Алматы, 1998 г., с. 288-359.
   
8. 
   Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы Заттар алмасуы және оның реттелуі. – Алматы, 2009 ж.
   
9. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 2004 г., с. 319-359.
   
10. 
    СеитовЗ.С. «Биохимия», Алматы,2007 жыл, 199-257 бет.
    

5. 
   Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 2 Бөлім. Заттар алмасуы және оның реттелуі. - Алматы, 2009 ж.
   
6. 
   Плешкова С.М. и соавт. «Методические указания для самостоятельной подгормонтовки студентов к лабораторным занятиям по биохимии (вопросы, упражнения и ситуационные задачи)», Алматы, 2003 г., с. 30-34.
   
7. 
   Р. Марри, Д. Греннер, П. Мейес, В. Родуэлл «Биохимия человека», 1993.
   
8. 
   Бышевский А.Ш., Терсенов О.А. «Биохимия для врача» 1994
   

6. 
   Амилаза қандай ас қорыту сөлдерінде кездеседі? Ол қандай реакцияны катализдейді?
   
7. 
   Мальтаза катализдейтін реакцияларды жазыңыз. Осы ферменттің қандай асқорыту сөлдерінде кездеседі?
   
8. 
   Лактаза катализдейтін реакцияларды жазыңыз. Осы ферменттің қандай асқорыту сөлдерінде кездеседі?
   
9. 
   Сахараза катализдейтін реакцияларды жазыңыз. Осы ферменттің қандай асқорыту сөлдерінде кездеседі?
   
10. 
    Қанмен бауырға келетін қан құрамындағы моносахаридтердің сапалық және сандық құрамы тұрақты ма? Ол неге байланысты?
    
11. 
    Бауырда өтетін гликоген фосфоролизі басқа ағзалар мен тіндердегі гликоген ыдырауына қарағанда немен ерекшеленеді?
    
12. 
    Глюкоза неліктен гликоген түрінде қорға жиналады?
    

5. 
   Қан құрамындағы глюкозаның мөлшері 1) 2,0 және 2) 8,5 ммоль/л тең. Осы жағдай қалай аталады? Аталған глюкозаның мөлшерінде бауырда қандай үрдіс - гликогеногенез немесе гликогенолиз - күшейеді?
   
6. 
   Тамақтанғаннан кейін 1 сағат өтті. Қақпа венасының, перифериялық қан тамырларының қанында қандай көмірсулар және қанша мөлшерде анықталады?
   
7. 
   Неге лактаза ферментінің активтілігі төмен болатын адамдарда сүт ішкенде іші өтетін болады, ал айран ішсе – өтпейді?
   
8. 
   Науқаста бұлшық еттің гликогенфосфорилазаның зақымданғаны анықталды. Осы адам ұзақ уақытта шаршамай дене шынықтыру жаттығуларын жасай алады ма? Себебін түсіндіріңіз.
   

а) альфа-амилаза

б) мальтаза

в) пепсин

г) липаза

д) сахараза

2. АТФ энергиясын пайдалана отырып (активті транспорт) сіңіріледі:

а) пентоза мен глюкоза

б) глюкоза мен галактоза

в) фруктоза мендезоксирибоза

г) фруктоза мен глюкоза

д) рибоза мен галактоза

3. Бауырдың глюкостатикалық функциясы дегеніміз:

а) БМҚ-дан глюкозаның тузілуі

б) Қанда аминқышқылдарының мөлшерін бір деңгейде ұстап тұру

в) Қанда глюкозаның мөлшерін бір деңгейде ұстап тұру

г) Белоктарды синтездеу

д) Гликопротеиндерді түзу

4. Глюкозаның заттар алмасуының аралық өнімдерінен түзілу үрдісі былай аталады:

а) гликолиз

б) гликогенолиз

в) глюконеогенез

г) гидролиз

д) фосфоролиз

5. Гликогенолиз -амилаза ферментінің қатысуымен басымырақ өтеді:

а) мида

б) ішек қабырғасында

в) май тіндерде

г) бүйректе

д) бауырда

6.Қандағы глюкозаның қалыпты мөлшері құрайды:

а) 0,5-1,0 мМ/л

б) 20-30 мМ/л

в) 3,4-6,0мМ/л

г) 45-55 мМ/л

д) 9-12 мМ/л

7.Бауырда глюкозо-6-фосфатаза бар, сондықтан бұл жерде осы үрдіс қарқынды жүреді:

а) гликогенолизбосглюкозаға дейін

б) гликогеногенез

в) гликолиз

г) глюконеогенез

д) гликоген гидролизі

8. Моносахаридтерден ең алдымен сіңірілетін:

а) пентоза

б) галактоза

в) фруктоза

г) глюкоза

д) рибоза

9. Гликогенолиздің гидролиз жолы бауырда мына фермент арқылы жүзеге асады:

а) альфа-амилаза

б) липаза

в) сахараза

г) мальтаза

д) гамма-амилаза

10.Шеткі қан тамырында қандай көмірсу кездеседі:

а) глюкоза

б) гликоген

в)фруктоза

г) крахмал

д) лактоза

1. Тақырыптың білім тереңдігін тексеру.

2. Кәсіби әдебиетпен және интернетпен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.

3. Оқытудың міндеттері:

1. Жағдайлық есептерді шығару.

2. Глюкозаның тіндерде тотығу жолдарын қарастыру.

3. Реакцияның жүру жағдайына байланысты глюкозаның тотығуындағы энергияның бөлінуін көрсету.

4. Студенттерді организмдегі глюкозаның катаболизмі кезіндегі энергиялық балансты есептеуге үйрету.

5. Көмірсулар алмасуындағы бауырдың ролі қарастыру.

6. Анаэробты гликолиз, аэробты гликолиз, Кори циклы, глюкозаның гликолитикалық жолмен тотығуы, глюкозаның пентозофосфатты жолмен тотығуы деген түсініктерді енгізу .

7. Студенттерді кәсіби әдебиетпен және интернетпен жұмыс істеуге ынталандыру.

Сабақта төмендегідей әдістер пайдаланылады:

3. 
   Оқытушының жетекшілігімен жүретін студенттердің өзіндік жұмысы (кестелерді толтыру және жағдайлық есептерді, жаттығуларды, тесттерді шығару).
   
4. 
   шағын топта жұмыс жасау;
   

1. Глюкозаның тотығу жолдары.

2. Гликолиз, реакциялар реті, осы процестің энергиялық құндылығы.

8. 
   Глюкозаның аэробты тотығуы, сатылары, энергиялық балансы.
   

5. Көмірсулар алмасуындағы бауырдың ролі

9. 
   Глюкозаның пентозофосфатты жолмен тотығуы.
   
10. 
    Көмірсулар алмасуының соңғы өнімдері, олардың бөлінуі.
    

1. Ұйымдастыру. Оқытушы студенттерді ОСӨЖ-дің мақсаты және оқыту міндеттерімен таныстырады, келесі ОСӨЖ-ге үй тапсырмасын береді)

қанқа бұлшықетінің анаэробты гликолизін анықтау.

11. 
    С.М. Плешкова, К.Қ. Өмірзақова, С.А. Абитаева «Заттар алмасуы және оның реттелуі», Алматы, 2006 жыл, 5-31 бет.
    
12. 
    Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей химии», Алматы, 1998 г., с. 288-359.
    
13. 
    Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы Заттар алмасуы және оның реттелуі. – Алматы, 2009 ж.
    
14. 
    Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 2004 г., с. 319-359.
    
15. 
    СеитовЗ.С. «Биохимия», Алматы,2007 жыл, 199-257 бет.
    

9. 
   Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 2 Бөлім. Заттар алмасуы және оның реттелуі. - Алматы, 2009 ж.
   
10. 
    Плешкова С.М. и соавт. «Методические указания для самостоятельной подгормонтовки студентов к лабораторным занятиям по биохимии (вопросы, упражнения и ситуационные задачи)», Алматы, 2003 г., с. 30-34.
    
11. 
    Р. Марри, Д. Греннер, П. Мейес, В. Родуэлл «Биохимия человека», 1993.
    
12. 
    Бышевский А.Ш., Терсенов О.А. «Биохимия для врача» 1994
    

7. 
   Науқаста В₁ витаминінің гиповитаминозы байқалады. Көмірсулар алмасуында қандай өзгерістер болады?
   
8. 
   Науқас үйреншікті емес ауыр жұмыс жасағандықтан, бұлшық еттері ауырады. Неліктен? Ауырсыну сезімін жеңілдету үшін не істеу керек?
   
9. 
   Шамадан тыс гликолизде бауырдағы глюконеогенез жылдамдығы қалай өзгереді?
   
10. 
    Гликолитикалық ферменттер мен цитрат циклінің ферменттерінің активтілігі төмендегенде организмде қандай биохимиялық өзгерістері байқалады?
    
11. 
    Спортшы қысқа қашықтыққа өте жақсы жүгіретінін көрсетті. Көмірсулар алмасуының қандай сатылары спортшыда жақсы қызмет көрсетеді?
    
12. 
    Студент биохимия сабағына кешікпеу үшін 20 минуттай жүгірді. Осы кезде бұлшықетті глюкозамен қамтамасыз ететін қандай механизм? Оған сипаттама?