Чингаева Г. Н. Бүйректің созылмалы ауруы
жүктеу/скачать 231,86 Kb.
|
ХБП КАЗ 2
| Гиперфосфатемияны азайту үшін емдәмдік, медикаментті шаралар жүргізіледі. Тағаммен фосфордың қолданылуы 800-1000 мг/тәул. дейін шектелуі тиіс (гиперфосфатемия жағдайында). ШСЖ 30-40 мл/мин төмен науқастардың емдәмінде фосфорға бай тағамдарды (сүт, йогурт, ірімшік, жұмыртқа, балық, бауыр, шоколад, жаңғақ, кофе, кола) шектеу қажет.
Қандағы фосфор деңгейін ұстап тұру үшін фосфор-байланыстырушы препараттар – фосфатбиндер (севеламер, фос-ренол) қолданылуы тиіс. Ең кең тараған және қолжетімді фосфат байланыстырушы препараттардың бірі кальций тұздары (карбонат, ацетат) болып табылады. Ең жиі кальций карбонаты қолданылады. Бастапқы мөлшері 1-1,5 г тәул. 3 рет тамақ уақытында, әр 2-4 аптада мөлшерін оптимальді жоғарылату. Жалпы кальцийдің түсуі (тағаммен түскенді де ескергенде) тәулігіне 2000 мг-нан аспауы қажет, ал балаларда – тәулігіне 2500 мг. Емді кальций, фосфор, паратгормонды қатаң түрде бақылап жүргізу керек. Егер кальций деңгейі 2,54 ммоль/л-ден жоғары болса, ал паратгормон деңгейі – екі рет өлшегенде 150 пг/мл-ден аз болса, кальций препараттарының мөлшерін төмендету қажет. Кейбір науқастарда кальций тұздарын қолдануынан іш қату, сирек іш өту, диспепсиялық көріністер болуы мүмкін. Фосфатты байланыстырушы антацидтерді тек қана айқын гиперфосфатемияда (>2,26 ммоль/л) қолданады. Құрамында гидроокись алюминийі бар антацидтерді алюминийлік интоксикация даму қаупін ескере отырып, ұзақ қолдануға болмайды. Емдеу кезінде кальций деңгейі қалыпты болуы тиіс немесе паратгормон деңгейі жоғары болса, кальций препараттарының мөлшерін жоғарылатып, Д дәруменін қосу керек. Д дәруменін тағайындағанда кальцидиол деңгейін (25(OH)-D2) бақылау керек. Егер кальцидиол деңгейі 30 нг/мл төмен болса Д дәруменінің жеткіліксіздігін анықтауға болады, клиникалық көріністері (гипокальциемия, остеомаляция) кальцидиол 5-7 нг/мл болғанда байқалады. K/DOQI ұсынысы бойынша БСА-ның 2-4 сатысында кальцидиол деңгейі төмен болса (<30 нг/мл) эргокальциферолмен (Д2 дәрумені) орынбасушы ем жүргізеді. Кальцидиол деңгейі 30 нг/мл-ден жоғары болса, кальцитриол (Д3 дәрумені) және оның ізашарларын тағайындайды. Кальцитриол препараттары жылдам үдемелі бүйрек жеткіліксіздігінде және комплаэнттігі төмен науқастарға тағайындалмайды. БСА-ның 5 сатысында және БАЕ-дегі науқастарда паратгормон деңгейі 300 пг/мл жоғары болса, кальцитриол немесе оның баламасын тағайындайды. Ең жиі, кең қолданылатыны кальцитриолдың баламасы – альфакальцидол. ГД-дегі науқастарда альфакальцидолды күнделікті (тұрақты) не интермиттирлеу әдісімен (препараттарды диализден тыс күндері қабылдау немесе гемодиализден кейін – аптасына 3 рет), кейде пульс-терапия (апталық мөлшері 1-2 рет аптасына) әдісімен қолданады. Интермиттирлеуші әдіс (Д дәруменін пероральді немесе тамыр ішілік енгізу) паратгормон деңгейі төмендегенде өте қолайлы деп есептеледі. Альфакальцидолдың бастапқы мөлшері тәулігіне 0,25 мкг. Препарат қандағы кальций, фосфор деңгейін бақылаумен алғашқы айда 2 аптада 1 рет, кейіннен айына 1 рет және паратгормон деңгейін (алғашқы 3 айда ай сайын, кейіннен 3 айда бір рет) тексерумен қоса беріледі. Егер паратгормон деңгейі ем қабылдаған 3 айда 30%-дан төмендесе, сонымен бірге кальций, фосфор деңгейі қалыпты болса, кальцидол мөлшерін екі есе көбейтеді. Паратгормонның деңгейі көздеген диапозонға жеткенде альфакальцидол мөлшері екі есе төмендетіледі. Егер паратгормон деңгейі ем нәтижесінде шектен тыс төмендесе, альфакальцидолмен емдеу тоқтатылады. Д дәруменімен емдегенде гиперфосфатемиядан мен гиперкальциемиядан абай болу қажет. Кальций препараттарымен және Д дәруменімен емде кезіндегі гиперкальциемияның клиникалық көріністері: жүрек айну, құсу, анорексия, бас ауру, бұлшықетте және сүйектерде ауру сезімі, АҚҚ күрт жоғарылауы, зәр көлемінің азаюы. Д дәруменінің созылмалы интоксикациясы жұмсақ тіндердің, ішкі ағзалар қантамырларының (бүйрек, өкпе) кальцинозы, дене салмағының төмендеуі, жүрек-қантамыр жеткіліксіздігі, кейбір жағдайларда панкреатит, сирек психоздар болады. Емдеу кезінде гиперкальциемия дамыса, кальций және Д дәруменін уақытша тоқтату қажет. Егер гиперкальциемия сақталса, диализді 3 апта бойы құрамында кальцийі аз ерітіндімен жасайды, ауыр гиперкальциемия сақталса, инфузионды тұз ерітінділерімен, ілмекті диуретиктермен емдеп диурезді көбейтеді, преднизолон 40-60 мг/тәул., кальцитонин тағайындалады. Кальций деңгейі 2,37 ммоль/л төмен болса, ем жартылай мөлшерде қайталанады. Альфакальцидолды басқа дәрі-дәрмектермен бірге тағайындағанда дәрілік әрекеттесуін ескеру қажет. Кальций және тиазидті диуретиктермен бірге тағайындау гиперкальциемияның даму қаупін жоғарылатады. Дигоксинмен тағайындағанда гликозидті интоксикацияны, антацид – гипермагниемия дамуын жоғарылатады. ГД қабылдаушыларда кейбір жағдайларда фосфор-кальций алмасуы реттелмей екіншілік гиперпаратиреоздан, кейіннен үшіншілік гиперпаратиреозға өтеді. Мұндай кезде паратиреоидэктомия мәселесін қарастыру қажет. Паратиреоидэктомия паратгормон деңгейі 800 пг/мл жоғары болғанда, айқын остеодистрофияда, остеомаляцияда, гиперкальциемия және гиперфосфатемияда, емге резистентті болғанда ғана жасалынады. Қалқанша маңы безі тінінің аутотрансплантациясымен субтотальды паратиреоидэктомия немесе тотальды паратиреоидэктомия ең таңдаулы әдіс болып табылады. Ересек адамдарға қарағанда, балаларда БСА бой өсуінің тежелуімен жүреді, бұл көрініс көрсетілген емнен кейін де, трансплантациядан кейінгі жағдайда да сақталады. Патогенезінде көптеген факторлар, соның ішінде метаболикалық ацидоз, рационалды емес тамақтану, көптеген гормоналды бұзылыстар әсер етеді. Бой өсуінің тежелуі өмір сүру сапасын нашарлатады, сонымен қатар, ГД жүргізу үшін адекватты тамырлық жолдың мүмкіншілігін шектейді, және айқын ренальді остеодистрофиямен қатар жүреді. БСА неғұрлым ерте дамыса, бойының тежелуі соғұрлым айқын болады. Бұл балалар рекомбинантты гормон ретінде орынбасушы ем қабылдауы қажет (растан, генотропин, хуматроп, нордитропин). Олар аптасына 1 ХБ/кг баланың бойы жасына сай келгенге дейін беріледі. Ем нәтижелі болуы үшін оны ерте жаста және диализге дейінгі кезеңде бастау керек. Дер кезінде ГД-ге немесе трансплантацияға дейін емді бастаса, науқастардың өмірлік сапасы жоғары болады. жүктеу/скачать 231,86 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|