Жаңа тақырыпты бекіту. -------------------------------------------------------

1. 
   Тез балқитын металл құймалары
   
2. 
   Висмут, қорғасын, қалайы, кадмий. Құрамы, мөлшері, балқу температурасы.
   
3. 
   Дәнекерлеу процесі.
   
4. 
   Ажыратқыш материалдар.
   
5. 
   Жапқыш лактар, қолданылуы.
   

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.

13. Үйге тапсырма беру. ---------------------------------------------------8мин.(6%)

1. Дәнекерлеудің жұмсақ және қатты түрлерін білу, ажыратқыш материалдар, жапқыш лактардың қолданылуын білу.

Сабақ №13
1.Сабақтың тақырыбы: Қаңқаға арналған металл қорытпалары. Металды керамика мен металды пластмассалы протезге арналған металл. Металды керамика мен металды пластмассалы протездердің алдыңғы бетіне арналған материалдар. Фарфор. Керамика. Ситаллы.

2.Сағат саны: 3сағат. 135мин (100%)

3.Сабақтың түрі: теориялық

4.Сабақтың мақсаты:

оқыту: Қазіргі заманда фарфор дайындау өсіндісінде ең көп қолданылатыны калий дала шпатымен, натрий шпаты, кальций дала шпатымен танысу.

тәрбиелік: «Дантист» біліктілігі бойынша базалық құдіреттілікке ие болуы тиіс.

дамыту: Фафордың қасиеті копонентердің химиялық құрамы, массаның майдалану дәрежесі, температурасы және массаны күйдіру ұзақтығы. Дала шпаты – фарфорлоық массаның негізгі копоненті болып табылады.

5.Оқыту әдісі:

6. Материалды-техникалық жабдықталуы:

а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компъютер.

ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.

б) оқыту орны: Тіс техникалық бөлмесі

7. Әдебиеттер:

Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.

Негізгі:

1. Дойников А.И., Синицын В.Д., «Зуботехническое материаловедение»

(Москва, «Медицина 1981г.»)

2. Гернер М.М., Батовский В.Н., Шарчилев В.И., Нападов М.А., «Основы

материаловедения по стоматологии» (Москва, «Медицина», 1969г.)

3. Рыбаков А.И. «Материаловедение в стоматологии»

( Москва, « Медицина», 1984г.)

Қосымша :

1. 
   Линков Л.И. «Без зубных протезов» (Санк-Петербург, 1990г.)
   
2. 
   Варес Э.Я. «Восстановление полной утраты зубов» (Донецк, 1993г.)
   

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

(тест, есептер, жазбаша жауап сұрақтары және т.б.)

1. 
   Пластмассалардың жіктелулері.
   
2. 
   Тот баспайтын болаттың құрамы.
   

Керамикалық массалар. Фарфор, биокерамика құрамы, қасиеті. Фарфорды стоматологияда қолдану тарихы 200 жылдан асады. Бірақ, біріншілік фарфор протездерді тек қана алмалы протездер жасаған кезде ғана қолданады.

Фарфордың қасиеті көптеген факторларға байланысты болады. Оның ішіндегі ең негізгілері – компоненттердің химиялық құрамы, массаның майдалану дәрежесі, температурасы және массаны күйдіру ұзақтығы. Фарфор құрамында ақ саз балшығы бар материаладар тобына енеді. Сондықтан керамика сөзі гректің «керамос» деген ұғымы, яғни құмыралық балшық деген мағынаны білдіреді.

Фарфор алынатын материалдар. Дал шпаты- фарфорлық масаның негізгі компоненті болып табылады. Бұл химиялық жағынан күрделі қосылыс.

Кварц – бұл да фарфорлық массаның негізгі элементі болып қана қоймай, керамикалық затарға жоғарғы тығыздылық пен химиялық инерттілікті береді. Кварцтың фарфорлық массада болуы, массаға тұрақтылықты береді, сондай-ақ кварцтың массада көп болуы массаның балқу температурасын жоғарлатады.

Еріткіштер немесе флюстер – бұлар фарфорлық массаның балқу температурасын төмендетеді (оларға натрий корбанаты, кальций карбонаты жатады). Қазіргі заманғы стоматологиялық фарфорлық массада бұлардың мөлшері 25%-ға дейін жетеді. Олардың балқу температурасы 600-800⁰С.

Бояғыштар – бұларды фарфорлық массаның түсін тістің табиғи түсіне жақындату үшін қолданады. Бояғыштар ретінде металл, марганец, хром, кобальт мырыш тотықтарын және тағы басқа пайдаланады.

Каолин – ақ саз балшық. Ол стоматологиялық фарфордың ең керек. Құрамы. Оның 3-10% қоспасы фарфорлық мсассаның күйдіру температурасын жоғарлатады. Каолиннің балқу температурасы 1700-1800⁰С. Ақ саз балшық-бұл дала шпатының әртүрлі табиғи фарфорлардың әсерінен ұзақ уақыт ыдыраған тау шөгіндісі болып табылады.

Табиғи ақ сазан балшық әдетте әртүрлі қосындылардан тұрады. Олар металл тотықтары кремнийдің қос тотығы, глинозем т.б.

Күйдіру кезінде каолин муллит кристалдарын түзеді. Әдетте олар фарфорға беріктілік пен термотұрақтылық береді. Бірақ, ол фарфордың мөлдірлігін тез төмендетеді, сондықтан кейбір стоматологиялық фарфор дайындауда каолинді қолданбайды. Құрамында каолині жоқ фарфорлық массаға пластификатор ретінде күйдіру кезінде толық жанып кететін органикалық заттар қосады (қант, декстрин, крахмал)

Фарфор – бұл әртүрлі компоненттерді қосу арқылы күйдіріп және пісірудің нәтижесінде алынады. Ол тұз қышқылынан басқа әртүрлі ортаға төзімді болады.

Фарфордан жасалынатын жасанды тісті зауытта арнайы күйдіру тәртібімен жасайды. Жоғарғы температурада дала шпаты шыны тәрізді фазаға айналады. Ол әртүрлі компонентерді ерітеді. Шыны тәрізді фаза күйдіру кезінде массаға пластикалық қасиет беріп қана қоймай, құрамды бөліктерді байланыстырады. Дала шпаты жасанды тіске күйдіруден соң тістің бетіне бір тегіс жалтыр глазурлы беткей береді.

Фарфорлық массаны дайындау технологиясы. Стоматологиялық фарфорлық массаны, оның болашақта қолдану ерекшеліктеріне қарамастан, біркелкі етіп жасайды. Фарфорлық массаны дайындауда ең маңыздысы – бастапқы өнімнің тазалығы. Дала шпаты мен кварцтың ірі кесектері алдын-ала 5-10 см-ге майдаланады. Содан соң арнайы бегундар арқылы дала шпаты мен кварц майдаланып ұнтақталады. Дайын болған өнімге әр түрлі флюстер қосып араластырады. Қоспаны (штихтаны) шамотты тиглге орналастырып шыны масса (фритта) алынғанша күйдіреді. Фриттаны тез салқындату арқылы оны шытынатады. Содан соң тиглден алып керек дисперсиясына дейін ұнтақтайды. Фарфорлы тістің бояуы мен керек түсті алу, бояғыш пигменттерді қосу арқылы алынады. Содан кейін дайын ұнтаққа плстификатор мен аналин сырларын қсоады. Осындай түрдегі фарфорлы ұнтақты тіс техникалық зертханасында протез жасау үшін қолданылады.

11. Жаңа тақырыпты бекіту. -------------------------------------------------------30мин (22%)

1. 
   Фарфорлық массаның жіктелулері
   
2. 
   Фарфорды күйдіру ережелері.
   

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.

13. Үйге тапсырма беру. --------------------------------------------------8мин.(6%)

1. Фарфор массаның құрамы мен түрлері, беріктілігі. Фарфор массаның жіктелуін білу.


Сабақ №14
1.Сабақтың тақырыбы: Жоғарғы берікті пластмасса, ұнтақ – сұйықтық және әртүрлі қойыртпақ жағдайдағы пластмассалар. Пішіндеуші материалдар.

2.Сағат саны: 3сағат. 135м (100%)

3.Сабақтың түрі: теориялық

4.Сабақтың мақсаты:

оқыту: Протез өңдеу, жылтырату үшін, әртүрлі ұсақ түйіршікті материалдармен танысу. Жасанды және түрпілік материалдардың түрлерімен танысу және олардың түрлерімен жұмыс істей алу.

тәрбиелік: «Дантист» біліктілігі бойынша базалық құдіреттілікке ие болуы тиіс.

дамыту: Тіс протездерінің конструкциясы қаншалықты дұрыс болғанымен, ол нашар өңделген болса, онда аурудың протезге үйреуін қиындатып, тамақ шайнауын ауырлатады. Жасы өңделген протездер материалдардың беріктілігін және тотығуға тұқрақтылығын арттырады.

5.Оқыту әдісі:

6. Материалды-техникалық жабдықталуы:

а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компъютер.

ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.

б) оқыту орны: Тіс техникалық бөлмесі

7. Әдебиеттер:

Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.

Негізгі:

1. Дойников А.И., Синицын В.Д., «Зуботехническое материаловедение»

(Москва, «Медицина 1981г.»)

2. Гернер М.М., Батовский В.Н., Шарчилев В.И., Нападов М.А., «Основы

материаловедения по стоматологии» (Москва, «Медицина», 1969г.)

3. Рыбаков А.И. «Материаловедение в стоматологии»

( Москва, « Медицина», 1984г.)

Қосымша :

1. 
   Линков Л.И. «Без зубных протезов» (Санк-Петербург, 1990г.)
   
2. 
   Варес Э.Я. «Восстановление полной утраты зубов» (Донецк, 1993г.)
   

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

(тест, есептер, жазбаша жауап сұрақтары және т.б.)

1. 
   Қосалқы материалдар.
   
2. 
   Балауыздар, түрлері, жіктелулері.
   

Көпіршіктер – олар поралар. Шыны тәрізді массаның түзілуіне қарай массаның беріктілігі азаяды, материалдың тығыздығы артады да, оның көлемі кішірейеді.

Фарфорлық массаның жіктелуі. Күйдіру температурасына қарай былай жіктеледі.:

Керамикалық массалар. Фарфор, биокерамика құрамы, қасиеті. Фарфорды стоматологияда қолдану тарихы 200 жылдан асады. Бірақ, біріншілік фарфор протездерді тек қана алмалы протездер жасаған кезде ғана қолданады.

Фарфордың қасиеті көптеген факторларға байланысты болады. Оның ішіндегі ең негізгілері – компоненттердің химиялық құрамы, массаның майдалану дәрежесі, температурасы және массаны күйдіру ұзақтығы. Фарфор құрамында ақ саз балшығы бар материаладар тобына енеді. Сондықтан керамика сөзі гректің «керамос» деген ұғымы, яғни құмыралық балшық деген мағынаны білдіреді.

Фарфор алынатын материалдар. Дал шпаты- фарфорлық масаның негізгі компоненті болып табылады. Бұл химиялық жағынан күрделі қосылыс.

Кварц – бұл да фарфорлық массаның негізгі элементі болып қана қоймай, керамикалық затарға жоғарғы тығыздылық пен химиялық инерттілікті береді. Кварцтың фарфорлық массада болуы, массаға тұрақтылықты береді, сондай-ақ кварцтың массада көп болуы массаның балқу температурасын жоғарлатады.

Еріткіштер немесе флюстер – бұлар фарфорлық массаның балқу температурасын төмендетеді (оларға натрий корбанаты, кальций карбонаты жатады). Қазіргі заманғы стоматологиялық фарфорлық массада бұлардың мөлшері 25%-ға дейін жетеді. Олардың балқу температурасы 600-800⁰С.

Бояғыштар – бұларды фарфорлық массаның түсін тістің табиғи түсіне жақындату үшін қолданады. Бояғыштар ретінде металл, марганец, хром, кобальт мырыш тотықтарын және тағы басқа пайдаланады.

Каолин – ақ саз балшық. Ол стоматологиялық фарфордың ең керек. Құрамы. Оның 3-10% қоспасы фарфорлық мсассаның күйдіру температурасын жоғарлатады. Каолиннің балқу температурасы 1700-1800⁰С. Ақ саз балшық-бұл дала шпатының әртүрлі табиғи фарфорлардың әсерінен ұзақ уақыт ыдыраған тау шөгіндісі болып табылады.

Табиғи ақ сазан балшық әдетте әртүрлі қосындылардан тұрады. Олар металл тотықтары кремнийдің қос тотығы, глинозем т.б.

Күйдіру кезінде каолин муллит кристалдарын түзеді. Әдетте олар фарфорға беріктілік пен термотұрақтылық береді. Бірақ, ол фарфордың мөлдірлігін тез төмендетеді, сондықтан кейбір стоматологиялық фарфор дайындауда каолинді қолданбайды. Құрамында каолині жоқ фарфорлық массаға пластификатор ретінде күйдіру кезінде толық жанып кететін органикалық заттар қосады (қант, декстрин, крахмал)

Фарфор – бұл әртүрлі компоненттерді қосу арқылы күйдіріп және пісірудің нәтижесінде алынады. Ол тұз қышқылынан басқа әртүрлі ортаға төзімді болады.

Фарфордан жасалынатын жасанды тісті зауытта арнайы күйдіру тәртібімен жасайды. Жоғарғы температурада дала шпаты шыны тәрізді фазаға айналады. Ол әртүрлі компонентерді ерітеді. Шыны тәрізді фаза күйдіру кезінде массаға пластикалық қасиет беріп қана қоймай, құрамды бөліктерді байланыстырады. Дала шпаты жасанды тіске күйдіруден соң тістің бетіне бір тегіс жалтыр глазурлы беткей береді.

Фарфорлық массаны дайындау технологиясы. Стоматологиялық фарфорлық массаны, оның болашақта қолдану ерекшеліктеріне қарамастан, біркелкі етіп жасайды. Фарфорлық массаны дайындауда ең маңыздысы – бастапқы өнімнің тазалығы. Дала шпаты мен кварцтың ірі кесектері алдын-ала 5-10 см-ге майдаланады. Содан соң арнайы бегундар арқылы дала шпаты мен кварц майдаланып ұнтақталады. Дайын болған өнімге әр түрлі флюстер қосып араластырады. Қоспаны (штихтаны) шамотты тиглге орналастырып шыны масса (фритта) алынғанша күйдіреді. Фриттаны тез салқындату арқылы оны шытынатады. Содан соң тиглден алып керек дисперсиясына дейін ұнтақтайды. Фарфорлы тістің бояуы мен керек түсті алу, бояғыш пигменттерді қосу арқылы алынады. Содан кейін дайын ұнтаққа плстификатор мен аналин сырларын қсоады. Осындай түрдегі фарфорлы ұнтақты тіс техникалық зертханасында протез жасау үшін қолданылады.

Көпіршіктер – олар поралар. Шыны тәрізді массаның түзілуіне қарай массаның беріктілігі азаяды, материалдың тығыздығы артады да, оның көлемі кішірейеді.

Фарфорлық массаның жіктелуі. Күйдіру температурасына қарай былай жіктеледі.:

1. 
   Қиын балқитын (1300-1370⁰С)
   
2. 
   Орташа балқитын (1090-1260⁰С)
   
3. 
   Тез балқимтын (870-1065⁰С)
   

1.құйманың балқу температурасы фарфордың күйдіру температурасынан жоғары болуы:

2.құйма мен фарфорлардың термиялық кеңейю коэффициентінің айырмашылығы ең төменгі деңгейді болуы:

3.фарфорға жабысу қасиеті болуы.

4.Құймалық қасиеті жоғары болуы

5.Сапаның тұрақтылығы мен ұзақтылығы.

6.Тотығуға тұрақтылығы

7.Ауыз қуысы тіндеріне қарсы реакцияларының болмауы.

Ситалдар. Ситалдар жартылай кристалды шынылар тобына жатады. Ситалдардың физико-химиялық қасиеті жоғары. Ситалдар бірінші рет 1955ж. Румынияда, ал 1957ж.СССР мен АҚШ-та жасалған. Ситал бұл жасанды жартылай кристалды материал, оны шынының химиялық құрамын кристалдандыру арқылы алады. Оның физико-химиялық қасиеті шынымен салыстырғанда көп жоғары болады.

Сикордың ерекшіліктері:

1.сауыттың негізгі қабатында жарықтар мүлдем болмайды;

2.сикорды қолдану, сауыт дайындау уақытын қысқартып, тіс технигінің жұмыс өнімділігін жоғарлатады.

3.Сикордан жасалынатын өнімнің жоғарғы тығыздығы арқылы оны алатын фольгада күйдіру мүмкіндігі.

Стальды жабын «симетті» толық құймалы тіс протезіне жапқыш ретінде қолдануға болады. ҚазҰМУ-нің ортопедиялық стоматология кафедарсы профессор А.А. Седуновтың басшылығымен жақ стоматологиялық конструкциялық материал – құймалы ситал ойлап тапқан. Құймалы ситалдан қондырмалар, жартылай сауыттар, өзекті тістер, көпірлі протездер және алмалы протездерге және тістердің гарнитурасын, құймалы базис жасауға болады.

1. 
   Орташа балқитын (1090-1260⁰С)
   
2. 
   Тез балқимтын (870-1065⁰С)
   

1.құйманың балқу температурасы фарфордың күйдіру температурасынан жоғары болуы:

2.құйма мен фарфорлардың термиялық кеңейю коэффициентінің айырмашылығы ең төменгі деңгейді болуы:

3.фарфорға жабысу қасиеті болуы.

4.Құймалық қасиеті жоғары болуы

5.Сапаның тұрақтылығы мен ұзақтылығы.

6.Тотығуға тұрақтылығы

7.Ауыз қуысы тіндеріне қарсы реакцияларының болмауы.

Ситалдар. Ситалдар жартылай кристалды шынылар тобына жатады. Ситалдардың физико-химиялық қасиеті жоғары. Ситалдар бірінші рет 1955ж. Румынияда, ал 1957ж.СССР мен АҚШ-та жасалған. Ситал бұл жасанды жартылай кристалды материал, оны шынының химиялық құрамын кристалдандыру арқылы алады. Оның физико-химиялық қасиеті шынымен салыстырғанда көп жоғары болады.

Сикордың ерекшіліктері:

1.сауыттың негізгі қабатында жарықтар мүлдем болмайды;

2.сикорды қолдану, сауыт дайындау уақытын қысқартып, тіс технигінің жұмыс өнімділігін жоғарлатады.

3.Сикордан жасалынатын өнімнің жоғарғы тығыздығы арқылы оны алатын фольгада күйдіру мүмкіндігі.

Стальды жабын «симетті» толық құймалы тіс протезіне жапқыш ретінде қолдануға болады. ҚазҰМУ-нің ортопедиялық стоматология кафедарсы профессор А.А. Седуновтың басшылығымен жақ стоматологиялық конструкциялық материал – құймалы ситал ойлап тапқан. Құймалы ситалдан қондырмалар, жартылай сауыттар, өзекті тістер, көпірлі протездер және алмалы протездерге және тістердің гарнитурасын, құймалы базис жасауға болады.

1. 
   Фарфор массаларының құрамы
   
2. 
   Фарфордың беріктілігі
   

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.

13. Үйге тапсырма беру. ---------------------------------------------------8мин.(6%)

1. Жасанды түрпілік материалдардың түрлері, түрпілік материалдардың түрлерін білу.

Сабақ №15
1.Сабақтың тақырыбы: Өңдеуші материалдар. Жылтыратушы жабдықтар алу үшін өңдеуші түрпілерді біріктіретін материалдар.

2.Сағат саны: 2 акад.сағат. 90мин (100%)

3.Сабақтың түрі: теориялық

4.Сабақтың мақсаты:

оқыту: Тіс протездерін жасау барысында металдағы тотықты қабатты тазарту үшін химиялық тәсіл қолданылады. Жылтырату процесі тегістеу процесіне ұқсас, бірақ жылтыратқыш аспаптарға жылтыратушы сықпа жағу арқылы жүргізу.