Дәріс 1 Экологиялық ресурстанудағы табиғи ортаны қорғау, табиғат байлықтарын тиімді пайдалану принциптері Жоспар
жүктеу/скачать 0,52 Mb.
|
Табиғатты пайдалануды басқару ЭҚ311
- Бұл бет үшін навигация:
- ШРК от .
- Шекті рауалы концентрация (ШРК)
- Қосылыстардың аты ШРК, мг/м 3
- 5 Атмосфераны ластаушы көздерді және зиянды физикалық әсерлерді бақылау
- Инструментті – зертханалық әдіс
- Анализ әдісі Сезімталдық, г Анализдеуші заттар
- Дәріс 7 Әлемдегі экологиялық және энергетикалық жағдай, даму перспективалары Жоспар
ШРК мб.- елді мекеннің ауасындағы заттардың шекті рауалы максималды бір жолдық концентрациясы, мг/м3.бұл концентрация ауаны 20 минуттай жұтқанда адам организмінде рефлекторлық реакцияны туғызбауы қажет; ШРК от.- елді мекеннің ауасындағы улы заттардың шекті рауалы орташа тәуліктік концентрациясы, мг/м3. Зиянды агенттің адам организміне өткенде (демалу, тамақпен және т.б) оларға қатты ықпал жасамайтын ең көп мөлшері. Ластағыш заттардың мөлшері кәсіпорындардың территориясында ШРКжз-ның 0,3 бөлігінен аспайтын етіп белгіленеді. Кәсіпорындар территориясындағы ШРКжз- 3 есе аз мөлшер белгіленген себебі осы территориядағы ауа өндіріс ғимараттарындағы ауаны жаңартуға қолданылады, олардың ауасындағы қоспалардың мөлшері анда-санда өте жоғарылап тұруы мүмкін. Атмосфералық ауаны ластайтын басқа да көздері бар аймақта жаңа кәсіпорынды салу жобаланса, онда оның ауаға жіберетін қоспаларын нормалағанда бұрыннан салынған және істеп жатқандардың шығарындылары міндетті түрде ескеріледі. Егерде қоршаған ортаны зиянды заттармен ластайтын бірнеше көздер болса, онда ауаның сапасы төмендегідей анықталады. Кәсіпорында территориясында N ∑ Сi ≤ 0.3 ШРКжз - Сф (11) і=1 елді мекеннің ауасында N ∑ Сmi ≤ ШРКауа – Сф (12) і=1 мұнда Сі- і көзден түсетін зиянды заттардың концентрациясы; Сmi – атмосфералық ауаға і-көзден түсетін зиянды заттардың максималды концентрациясы; N-ауа бассейініне белгілі зиянды заттарды жіберетін көздердің саны. Егер де атмосфералық ауада зиянды эффектісі бар бірнеше заттардың шығарындылары болса, онда мөлшерсіз концентрацияға көшу қажет. Санитарлық норма келесі жағдайда ғана орындалады, егер N ∑ qi ≤ 1, qi = Сі/ (ШРКі - Сфі) (13) і=1 3.3 Кесте - Ауаға арналған шекті рауалы концентрациялардың топтастырылуы
3.4 Кесте - Қазақстан республикасы бойынша елді мекендердегі атмосфералық ауа құрамындағы кейбір зиянды заттардың (қосылыстардың) шекті рауалы концентрациясы
5 Атмосфераны ластаушы көздерді және зиянды физикалық әсерлерді бақылау Атмосфералық ауаны ластаушы көздерді бақылау «Атмосфераны ластаушы көздерді бақылау әдістемесі» ОНД — 90 және басқа да әдістемелік құжаттармен атқарылады. Зиянды заттардың массалық шығарындысы әртүрлі нақтылықпен келесі әдістермен анықталады: инструментті, инструментті – зертханалық, индикаторлы және есептік. Инструментті әдіс – бақылаудағы көздерден шығарылатын шығарындылардың қосындыларының концентрациясын үздіксіз өлшейтінавтоматты газоанолизаторларды қолдануға негізделген. Инструментті – зертханалық әдіс- қолданғанда біріншіден ластаушы көздердегі газдардың үлгілерін алады, одан кейін олар зертханада автоматты және жартылай автоматты құралдарда анализдейді. Индикаторлы әдіс шығарындылардан шығатын қосылыстардың концентрациясына байланысты өзінің түсін өзгертетін индикаторлы элементтреді қолдануға негізделеді. Бұл әдіс шығарынды газдар қосылыстарының концентрациясын алдын-ала бағалау және экспресс-анализ үшін қолданады. Есептік әдіс- ластаушы заттардың массалық шығарындыларын анықтау үшін қолданылады. Онда шикізатпен отынның құрамы туралы мәліметтер бойынша, технологиялық режим, газдарды тазарту дәрежесі және т.б негіздерді есепке ала орындалады. 3.5 Кестеде химиялық өндірістердің шығарындыларының көпкомпонентті құрамын зерттеу үшін қолданатын, ауа анализінің негізгі инструментті әдістері келтірілген 3.5 Кесте – Ауа анализінің негізгі инструментті әдістері
Хроматографиялық әдістер жоғары сезімталды және селективті боылп келеді, ол жекелеген органикалық заттардың және күрделі қосылыстардағы компоненттредің концентрациясын анықтауға мүмкіндік береді. Хроматографтың сезімталдығы және нақтылығы қолданатын детектор типіне байланысты болады. Қазіргі газды хроматографтарда жоғарысезімталды жалынды-ионизациялық, электрондыұстамды және трмионды детекторлар қолданылады. Өндірістік жағдайларда шығарындыларға сандық және сапалық анализ жүргізу үшін аса қарапайым индикаторлы әдістерді қолданады. Тәжірибеде УГ-2 и УГ-3 газанолизаторлары аса кең қолданылады. Осы күрделі емес құралдың көмегімен зиянды қосылыстардағы 20-ға жуық заттарды анықтауға болады, соның ішінде күкіртсутек, аммиак, ацетон, этилді эфир және т.б қосылыстар қатарындағы элементтерді анықтайды. Бұл құрал өте қолайлы, қарапайым. Дәріс 7 Әлемдегі экологиялық және энергетикалық жағдай, даму перспективалары Жоспар 1. Аумақтық энергетикалық диспропорциялардың өсу қауіптілігі 2. Ғаламдық энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі маңызды стратегиялар 3. Энергияны экологиялық жауапты пайдалану 4. Энергияны үнемді пайдалану Аумақтық энергетикалық диспропорциялардың өсу қауіптілігі энергетикалық қамтамасыз етілуі өздерінің энергоресурстарымен қамтамасыз етілмеген ірі мемлекеттер мен ірі аумақтардың өсуінен байланысты. егерде 1990 жылы бұндай мемлекеттер әлемдік ЖІӨ/ВВП 87 пайызын өндірген болса, ХХІ ғасырда бұл көрсеткіш 90 пайызға өсті. Бұл қауіпті үрдіске әзірше энергетикалық импорттың тұрақты өсуін қамтамасыз ете алмайтын энергияның импортының тез өсуі ең тез дамушы елдер көрсетуде (Қытай, Үндістан және т.б.,). Сонымен бірге қазіргі энергетикада доминантты көмірсутектің шикізатының өндірісі ғаламшардың «энергетикалық қорында/көмбеде» шоғырланған (солтүстік жер шарының 45 және 75 меридиан аралығында), яғни қоғамдық және саясат жағынан ең тұрақсыз ауданында. Бұл екі бір-бірін толықтап тұратын процесстер тиісті қоғамдық және саяси тұрақсықдықтары, ірі аумақтық шиеленістері бар дамушы экономикаларға қауіп төндіруде. Бұл жерде энергетикалық кедейшілікті айтып кету жөн. Дүниежүзілік банктің эксперттерінің пікірі бойынша, қазіргі таңда кедей халықтың көп бөлігі экологиялық таза және экономикалық жағынан қолжетімді энергияға, соның ішінде электр қуатына қолжеткізе алмауда. Осы екіжақты үдеріс экономиканың тиянақты мазмұнының айбатын лайықты әлеуметтік және саяси шайқалыс және кесек-кесек аймақтық шатақтармен туғызады. Айрықша мында энергетикалық берекесіздіктің мәселесінде туралы айтылу қажет. Қазір кедей және ең мұқтаж елдерге жататын көптеген халық арзан энергетикалық ресурстармен пайдалана алмауда, ал бұл өз кезегінде халық деңсаулығын жақсартып, еңбек өнімділігін арттыратын еді (Таблица 2). Ағымдағы болжамдар тек жеке бағыттардағы орташа прогрессті көрсетіп отыр. осы үрдіс сақталатын болса, 2030 жылы электр қуатымен 1,4 млн.адам пайдалана алмайды, бұл қазіргі күнгіден тек 200 миллионға ғана аз. Таблица 2 электр қуатына қолжетудегі айырмашылықтар туралы мәліметтер келтірілген. Таблица 8. Аумақтар бойынша бөлінген электр қуаты жоқ үйлерде тұратын халық. Ақпарат көзі: ХЭА және Дүниежүзілік Банк Ғаламдық энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету халықаралық қауымдастықтың біріккен стратегиялық шараларын қажет етеді. Ғаламдық энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі алдынғы бөлімде аталған қауіптерге қарсы тұру үшін энергетикалық саясаттың стратегиялық бағыттарының белгіленген жиынтығын бизнес пен халыққа мемлекетаралық деңгейде бағыттау керек (жалпы халықтық санаға қондыру). Бұл жиынтық және де іске асу интенсивтілігі бірігіп аталған энергетикалық қауіпсіздіктің қауіптерін ұйымдастыру мен шығындарға жұмсалған мерзімдерді төмендетеді. Бұл бөлімде ғаламдық энергетикалық қауіпсіздіктегі қауіптерге қарсы негізгі стратегиялық бағыттары көрсетілген. Бұл тізім тұрақты емес, тек ең маңызды стратегиялары көрсетілген. Әр стратегия технологиялық шешімдер жиынтығына сәйкестендірілген. Бұл зерттеулерде технологиялардың тек жеке, жарқын мысалдары келтірілген. Сонымен бірге, негізгі стратегияларды іске асыруға қажетті саясаттық және институттық әрекеттердің нұсқалары келтірілген. Жалпы бұл әрекеттер өндірістік дамыған елдерде, және де әлемдік энергетикалық нарыққа және де әлемдік қауымдастықтың тұрақты дамуына әсер ететін елдерде ұлттық және энергетикалық саясаттың гармонизациялануына бағытталған. жүктеу/скачать 0,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||