Дәріс 1 Микроэкономика пәні және әдістері
Өзін-өзі бақылау сұрақтары
жүктеу/скачать 1,29 Mb.
|
Дәріс (4)
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс 8. Жетілдірілген бәсеке жағдайындағы фирманың қылығы. 1.
| Өзін-өзі бақылау сұрақтары
Шығындар деген не ? Шығындардың жіктеуін келтіріңіз. Қысқа мерзімді өндірістің шығындарын сипаттаңыз. Олардың графигін салыңыз. Ұзақ мерзімдегі өндірістің шығындарын сипаттаңыз. Олардың графигін салыңыз. Өндірушінің тепе-теңдігі деген не? Оған жетудің шарты қандай? Изокоста деген не? Өндірушінің тепе-теңдігі графикте қалай көрсетіледі? Дәріс 8. Жетілдірілген бәсеке жағдайындағы фирманың қылығы. 1.Жетілген бәсеке нарығы моделі 2. Бәсекелес фирманың жеке сұранысы мен қысқа мерзімдегі әрекеті 3.Қысқа мерзімдегі бәсекелес фирманың ұсынысы 4.Ұзақ мерзімдік тепе теңдік 1. Жетілген бәсеке нарығы болу үшін төмендегі шарттар орындалауы тиіс: Нарықта стандартты немесе біртекті өнім ұсынатын тәуелсіз сатушылар саны өте көп болады. Әр фирманың жалпы нарықтағы үлесі елеусіз. Сондықтан өнім көлемі туралы өндірістік шешімдері жалпы ұсынысқа ықпал етпейді, сол себепті өнімнің нарықтық бағасына да әсер ете алмайды. Баға, технология және күтілетін пайда жөнінде ақпараттар белгілі болады. Жаңа фирманың салаға кіруіне немесе одан шығуына тосқауыл қойылмайды. Бәсекелесуші фирма нарықтық бағаға әсер ете алмайтын болғандықтан, ол бағаны сырттан белгілеген баға ретінде қабылдайды. Бұл - өндірілген өнімнің кез келген мөлшерін фирма бір ғана бағамен сатады деген сөз. Жеке өндірушілердің сұраныс қисығы горизонталь сызық болып табылады(1-сурет). Бұл қисықты нарықтық сұраныс қисығымен салыслтыруға болмайды. TR=P*Q. Бұл жерде Р – тұрақты болғандықтан жалпы түсімнің өсімі, яғни шекті түсім MR=P болады. Сондықтан да жетілген бәсекеде шекті түсім (MR) қисығы фирманың сұраныс қисығымен сәйкес келеді. Фирма бағасы нарықтық сұраныс пен нарықтық ұсыныстың сәйкестігінің нәтижесі екендігін көрсетеді. 1-сурет Бәсекелесуші фирманың жеке сұраныс сызығы 2.Жоғарғыда айтып өткеніміздей, фирманың мақсаты белгіленген баға арқылы мейлінше көп пайда табу немесе аз шығын жұмсайтын өндірісті таңдап алу. Қысқы мерзімде бәсекелесуші фирманың құрал-жабдығы тұрақты болады. Өнім өндіру көлемі артқан сайын, айнымалы ресурстар да өзгереді, соған сәйкес орташа жалпы шығын да өзгереді. Бәсеке нарығындағы өндіруші алдында үш сұрақ туады: өнім өндіру қажет пе? егер өндіру қажет болса, қанша мөлшерде өндіру керек? алынатын пайда немесе зиян мөлшері қандай? Егер өндіріс зиян шегетін болса, онда фирманы жапқан жағдайдағы шығын мен фирманың қысқа мерзімдегі өз қызметін жалғастырғандағы шығындарды анықтау керек. Өндіріс тоқтаған кезде зиян У=FC болады. Сонымен, бәсекелесуші өндіруші экономикалық пайда алатын болса немесе FC-тен кем зиян шексе, онда өндірісті жүргізуге болады. Фирма мейлінше көп пайда алып немесе мейлінше аз зиян шегіп жұмыс істеуге сәйкес келетін өнім көлемін өндіреді. фирмасын пайдаланамыз. (1) Енді өндіріс нәтижесінде болатын 3 мүмкін жағдайды қарастыралық. а) P>AC min, бұл кезде болады, яғни фирма пайда табылды. Осы пайданың көлемін мейлінше арттыру үшін шекті түсім шекті шығынға тең немесе одан артық болғанға дейін өндірісті жүргізуі тиіс: , қысқа мерзімде бұдан . Сондықтан фирма менеджері шекті шығынды өнім бағасымен салыстыруы тиіс. Осы жағдайда ғана жалпы пайда өседі. Өнім көлемі Q* болғанда болады, яғни осы шарт орындалса, . Осы айтқанымызды графикпен салып көрсетейік. 2-сурет Бәсекелесуші фирманың пайда табуы MC шекті шығын қисығы, АС – орташа шығын. P=MR – сұраныс қисығы. МС сұраныс қисығымен В нүктесінде қиылысады. Яғни В нүктесінде P=MC болады. В нүктесін Q* нүктесімен қоссақ С нүктесінде АС қисығымен қиылысады. ABCD тік төртбұрышының ені ВС – бір өнімнен түсетін пайдаға тең, яғни , ал ұзындығы , ал . Бұл деп отырғанымыз (1) формула. Көріп отырғанымыздай, болу үшін АС-ның минимум болуы міндетті емес. Енді AVCmin min жағдайын қарастырамыз (3-сурет). Бұл жағдайда фирма зиян шегеді. Фирманың міндеті - өндірісті тоқтату немесе қысқа мерзім кезінде қызметін жалғастыру. а) Егер өндіріс тоқтатылса, болады. ә) Фирма өз қызметін тоқтатпай, одан әрі жалғастырса, айнымалы шығындар VC толық өтіліп тұрақты шығындардың FC белгілі бір бөлігі ғана жабылатындай түсім алынады. Бұл жағдайда өндірісті жалғастыра отырып, фирма өндірісті тоқтатқаннан гөрі аз зиян шегеді. У1<У2. осыны графикпен көрсетеміз. 3-сурет Бәсекелесуші фирманың өндірісті жалғастыруы P=MR АС және AVC қисықтарының арасынан өтеді. Q=Q* болғанда P=MR (B нүктесінде). , себебі . бұдан , , сонда . Көріп отырғандай в) min – фирманы жабу жағдайы фирма өнімінің бағасы орташа айнымалы шығыдардан аз делік (7.6-сурет) Бұл кезде фирма өзінің айнымалы шығындарын жаба алатын өндіріс көлемін де шығара алмайды. Егер өндірісті жалғастыратын болса, оның зияны У>FC болады, У=TC болады. Сондықтан фирма өз жұмысын тоқтатқаны жөн. Уmin=FC болады. Осы жағдайды графиктен көруге болады. Бұл көріністен байқағанымыздай P=MR орташа айнымалы шығыннан (AVC) да төмен орналасқан. Мұндай жағдай болған кезде фирма жабылуы тиіс. 4-сурет Бәсекелесуші фирманың өндірісті тоқтатуы 3. Жеке фирманың ұсынысын график түрінде былай көрсетуге болады. Р > АVСmin(Р > Р0) бағасына сәйкес МС қисығына дейін көлденең сызық жүргізу қажет, мысалы Р1 бағасында – Р = Р1 сызығын, Р2 бағасында – Р = Р2 сызығын. 5 – сурет. Қысқа мерзімді кезіеңдегі жетілген бәсекелес фирманың ұсыныс қисығы. Қиылысу нүктелерінен (сәйкестілік бойынша В немесе С) өнім көлемі көрсетілген оське перпендикуляр түсіретін болсақ, онда фирманың берілген бағамен өндіретін және ұсынатын тауарының ұтымды көлемін табуға болады. Олар Р1 бағамен ұсынылатын Q1 және Р2 бағаға сәйкес Q2 көлемдері Р- Р0 бағасында фирма ештеңе өндірмейді. Бұдан фирманың ұсыныс қисығы шекті шығындар қисығының – АVС – ден жоғары орналасқан бөлігі деп айтамыз. 7.7 – суретте ол А нүктесінен жоғарырақ МС қисығында орналасқан және қара сызықпен көрсетілген. жүктеу/скачать 1,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|