Дәрістер жинағы ret 4335 «Қаржы-шаруашылық қызметтерін талдау және саралау» пәні бойынша 050719 – рэт мамадығы бойынша апробация

Таблица 6 - Байланыстағы қызмет көлемінің өзгеруі мен оны талдау

Талдау және саралауға керекті ақпараттың қайнар көзі:

1. 
   Бухгалтерлік есеп және есептеме.
   
2. 
   Статистикалық есеп және есептеме.
   
3. 
   Оперативтік есеп және есептеме.
   
4. 
   Іріктеліп алынған ақпаратты есеп көздері және т.б.
   

Мұндай қолдану студенттерге келесі атап өтетін мүмкіндіктер береді:

1. 
   Шаруашылық қызметтерін талдау кезіндегі түрлі ақпарат қажеттілігі есептеу барысында дер кезінде қанағаттандырылуы;
   
2. 
   Талдау сұратуларына қолма-қол жауап беру;
   
3. 
   Нәтижелік ақпаратты таблицалық немесе графикалық түрде келтіру мүмкіндігі;
   
4. 
   Есеп-қисаптардың әдістемесіне әр деңгейде түзету енгізу мүмкіншілігі және сонғы нәтижені әртүрлі формада келтіре алуы;
   
5. 
   Есептеудің кез келген нүктесінен есептің шешу процессін қайталау мүмкіндігі.
   
6. 
   Аналитикалық көрсеткіштердің прогрессивті технологиясымен өңдеуіне шарттар жасау.
   

Байланыс қызметтері көлемін талдау және саралау

Байланыс қызметтері көлемін талдау және саралау кезінде келесі проблемалармен кездесесіз, мысалы өнеркәсіпте өнім көлемі талданып, сараланады, ал байланыс қызметтерін талдаған кезде, өнім көлемі ретінде табыс талдануы керек. Бірақ мұндай салалардың (инфрақұрылымға жатушы салалар - байланыс саласы, транспорт, энергетика салалары) экономикалық көрсеткіштерін талдаған кезде табысты талдау қатары мен, ыңғайсыз болса да өнім көлемнің натуралдық көрсеткіші талдануы қажет.

Байланыс кәсіпорындарында қызмет көлемі көрсеткіші ең негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Оны талдау және саралау алдында қызмет көрсету түрлерін, санын және олардың есептемелерге кіргізу тәсілдерімен танысқан жөн. Байланыс қызмет көлемін талдау мен зерттеудің мазмұны мен тізбектелуін келесі әдебиеттен оқи аласыз [9, б. 63-70].

Байланыс қызметтері көлемі көрсеткіші табысқа, еңбек өнімділігіне, өзіндік құн көрсеткіштеріне ықпал етеді. Сондықтан оны талдау алдында біріншіден, жоспардың орындалуын, қызмет көлемдерінің құрылымы мен серпінін зерттеген дұрыс. Ең көңіл тоқтататын жер - шығыс айырбасы (исх.обмен), өйткені бұл көрсеткіш тұтынушылардың байланыс қызметтеріне сұранысын көрсететін көрсеткіш. Бұл көрсеткішке әсер ететін себептер – байланыс қызметтеріне сұраныс топтарының құрамы, немесе басқаша айтқанда көлемді талдау кезінде байланыстағы маркетинг элементтерімен танысқан жөн, мысалы, байланыс қызметін етердегі сұраныс топтарына талдау. Шығыс айырбасын талдау және сараптауда оны сұраныс құрылымын зерттеумен бірге қатыстыра жүргізу керек (халықтық тұтынушылар, кәсіпорындар, ұйымдар және іспеншілік секторлар), және де шығыс айырбасының көбейуі табыстың өсуіне де көптен-көп әсер етеді.

Және де талдау кезінде айырбастың құрылымы тарифтік белгілері (айырбас түрлері, телеграммадағы сөздер саны, халықаралық, қалалық телефон арқылы сөйлесудің ұзақтығы, алыстығы) бойынша қалай өзгергенін білген жөн. Талдау және саралау барысында адам басына келетін байланыс қызметеріне әсерін тигізетін ең негізгі факторларды тауып алып оны оқып, зерттей білу керек.

Байланыс қызметін талдау барысында келесі натуралдық көреткіштер қолданады:

• 
  тұтынушыларға ұзақ кезеңге пайдалануға (арендаға) берілетін байланыс арналары
  

• 
  ММТС-тегі халықаралық, қалалық телефон арқылы сөйлесудің саны;
  
• 
  Радиобайланыстағы хабарлар тарату, теледидар, ғарыштық байланыстағы құралдардың жұмыстарының канало-сағаттары работы.
  

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Байланыс қызметтерінің көлемін талдау кезеңдерін атаңыз?
   
2. 
   Қызмет көлемінің детальды талдауын не мақсатпен жүргізеді?
   
3. 
   Қандай көрсеткіш байланыс қызметтерінің тұтыну мінездемесін береді?
   
4. 
   Байланыс қызметінің құрылымын талдау кезінде қандай көрсеткішке аса маңызды назар аудару керек?
   
5. 
   Байланыс қызметімен қанағаттандыру дәрежесі қандай бағамен өлшенеді?
   

Лекция №3 Табысты талдау және саралау

Лекцияның мазмұны:

1. 
   Шаруашылық қызметтің соңғы нәтижелерін талдауда табыстың өзгеруі мен талдауының алатын орны.
   
2. 
   Табыстың өзгеруі мен талдауының мазмұны, мәселелері мен мәні. Табыстың өзгеруі мен талдауының мәліметтік базасы.
   
3. 
   Байланыстың қосалқы салалары бойынша табыс жоспарының орындалуын талдау және саралау.
   
4. 
   Табыстың өзгерісі. Қызмет түрі бойынша табыс жоспарының орындалуын талдау және саралау.
   
5. 
   Фактор бойынша табыстың өзгерісі.
   
6. 
   Байланыстағы табыстың талдануы.
   
7. 
   Өзіндік табыстың өзгерісі мен жоспарының орындалуын талдау. Өзіндік табыстың талдауы мен жұмыс өзгерісі мен көлемінің талдауының байланысы.
   

Табыс келесі формуламен жоспарланады:

=
Мұндағы

Досн- негізгі қызметтен түскен табыс

- түр бойынша ұсынылатын қызмет көлемі

n - түр бойынша шығатын ақылы айырбас номенклатурасы

- байланыс қызметінің іші түрі бойынша орташа пайдалық кесімді баға.

Электр байланысында, ҚТЖ - де, ұсынылатын қызметтен түскен табыс байланыс арнасының саны бойынша немесе сәйкес шеткі құрылғы (телефондық аппарат) және абонементтік ақыдан
Д_осн=телефон аппарат саны*абонент.төлем,
Мұндағы Д_осн – негізгі қызметтен түскен табыс

Халықаралық телефондық, телеграфтық арналар, телевизиондық және дыбыстық хабар таратудан ұсынылған қызметтерден алған табыс, жалдамалық төлем түрінде белгіленген тариф және олардың арналарды пайдаланған уақыты және арналардың ұзындығына байланысты есептелінеді.

Д_осн =арналар ұзындығы*арналарды пайдаланған уақыт*тариф
РБ, РТ және ТВ құралдарын қолданудан табыс радиотаратушы және қабылдағыш арналарын пайдаланған уақытына, таратқыш қуатына және бір сағаттық тарифтің көлеміне байланысты.

Талдау мәселесі жоспарды орындауға және табыс екпініне әсер еткен себептер мен факторларды табу, олардың өсіміне әсер ететін қосымша резервтерін табудан тұрады. Табыс талдауының құрамы мен реті:

1. 
   Табыс жоспарын орындауды талдау және екпін серпінін қарастыру
   
2. 
   Табыс құрылымын талдау;
   
3. 
   Табысты өзгертуші факторларын талдау;.
   

Табыс жоспарын орындау, алдымен, қолданушыларға байланыс қызметін жақындатуды қамтамасыз ететін, қызмет көрсету сапасын жақсартатын, ақылы байланыс қызметінің өсуін, байланыс желісінің дамуын жақсартатын шаралардан тұрады. Жоспарды орындау және табыс өсімінің қарқынының нәтижелеріне әсер еткен себептерді анықтау үшін шығыс ақылы аударым және орташа табыстық кесім баға талдауының көрсеткіштерін талдау керек. Бұл талдауларды келесі таблицалар арқылы істеуге болады (Таблица 3 және таблица 4)

Талдау процесінде әр көрсеткіштің нақтылы табысқа әсер ету деңгейін – факторын табу қажет . Талдау кезінде орташа табыстық кесім баға деңгейінің төмендеу себептерін және шығыс ақылы аударым жоспарын орындамау себептерін анықтау керек. Жоспарды орындауды бағалағанда табыстың дұрыс жоспарланғанын тексеру қажет. Аса көтерісті табыс жоспары немесе аса алқындырмаған жоспар, жоспарлау кезінде шығыстық ақылы аударым және орташа табыстық кесім баға бетбағыстарын әрқашан да талданбаған және саналмағандықтан шығатыны дерек! Осы мақсатпен талдау кезінде шығыс ақылы аударым және орташа табыстық кесім бағалардың нақтылы көрсеткіштерін сәйкес келетін өткен жылдағы көрсеткіштерімен салыстыру керек және олардың өзгеру сипатын бақылау керек. Одан кейін аударымның және орташа кесім бағаның өзгеруінің себептерін зерттеу керек. Өткізілген талдау нәтижесі бойынша, табыс жоспарының орындалмағаны немесе табыс өсімінің төмен қарқынының себептері негізі анықталып, табыс түсімін жоғарлатуға қолданылатын іс әрекеттерді атау керек. Осының ішінде ең бірінші болып, құрылығыны пайдалануды арттыру және ұсынылатын байланыс қызметін және қызмет көрсету сапасын жақсарту аталып өту керек.

Факторлар бойынша талдау көп шарттардың басын ашады, табыстың қалыптасуын, оны құрайтын элементтерді қарастыруға мүмкіндік береді.

Д=q*d табыс моделін қолданып, тізбекті қойылымдар әдісі көмегімен әр фактордың әсерін анықтаймыз. Мысалы, жазбаша корреспонденция бойынша өзгерістер: шығыс аударымы бойынша табыс өсімі келесі формуламен анықталады:

=

Орташа табыстық кесім баға бойынша:

=

Мұндағы q₁ есепті жылдағы шығыс ақылы аударым, мың теңге

q₀ өткен жылдағы шығыс ақылы аударым, мың теңге

d₁ есепті жылдағы орташа табыстық кесім баға, мың теңге

d₀ өткен жылдағы орташа табыстық кесім баға, мың теңге
Бақылау сұрақтары:

1. 
   Байланыс қызметі көлемін талдау ретін атаңыз.
   
2. 
   Байланыс қызметі көлемін детальді талдау қандай мақсатпен өткізіледі?
   
3. 
   Табысты талдау нәтижесінде қандай мәселелер шешіледі?
   
4. 
   Табыс көлеміне қандай сандық және сапалық факторлар әсер етеді?
   
5. 
   Табыс көлеміне әсер етуші факторларды талдау үшін қандай талдау әдістерін қолдану керек?
   

Таблица 7 - Байланыс кәсіпорындарында Досн табысты (жоспарды және табыс серпінін) талда және саралау

Көрсеткіштер аты	Былт. жыл	Құрамы, %	Жоспар	Құрамы, %	Факт	Құрамы, %	% былтырғы жылға қатынас	% жоспарға қатынас
1. ТК қызметтерін атқарудан алынған табыстар, мың тенге: соның ішінде ҚХТС үшін - ҚР - СНГ елдері - ДЗ елдері Ұялы байланыс ҚХТС каналдарының арендасы Телеграф байланысы Жергілікті телефон байланысы Радио (Алтай) байланысы Интернет Смарт-карта сатылғандығ. табыс Интеллектуалдық желілер 2. Негізгі емес қызметтерден табыс Барлығысы:	1911672 1201458 526005 484069 61848 121727 7054 8449 636891 15985 1987 30868 16034 0 44430 1956102		2187921 1406283 583143 545320 68071 200349 9400 7282 693981 14498 2100 35326 19904 8000 47700 2235621		2218415 1423583 617384 527703 69003 203289 4286 8063 699973 15742 1961 45016 19639 3825 44139 2262554

Таблица 8 – ҚХТС –тегі табыстың құрамы

Көрсеткіштер аты

Былт. жылғы табыс

Жоспарлы табыс

Есеп беріл. жыл

Былт. жыл трафигі

Жоспар трафигі

Есеп берілу жылғы трафигі

% былтырғы жылға қарағанда өзгеріс

% жоспар.қарағ.өзгеріс

Былтыр ғы ОТБ, тенге

Жоспарлы ОТБ, тенге

Есеп беру жылға ОТБ, т

% былт. жылға қарағ. өзгер

% жоспар.қарағ.өзгеріс

ҚХТС табысы: ҚР СНГ елдері ДЗ елдері

526005 484069 61848

526005 484069 61848

617384 527703 69003

55247 8208 54

59425 8074 69

63583 8177 78

9,52 58,9 1145,3

9,81 67,54 986,5

9,71 75,5 884,65

жүктеу/скачать 498,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: