Дәрістер кешені kv atot 3305 Арнайы тағайындау өнімдерінің технологиясы
жүктеу/скачать 122,08 Kb.
|
Лекциялар ТПСН (1)
112199, амыр жаю машиналары, ТОП (1), логика каз 03.02.22
| Алиментарлы аурулар тағамнын негізгі компонентерінін жетіспеушілік не артықшылық себебінен пайда болады, және де сіңіру процесстері бұзылғанда пайда болады.
ВОЗ дұрыс емес тамақтанудың 4 патологиялық жағдайын белгіледі: 1) тойып жей алмау – ұзақ ұақыт бойы саны мен сапа жеткіліксіз мөлшерде тағамды жеу 2) артық жеу – артық мөлшерде тағамды жеу 3) жеткіліксіздін спецификалық формасы – бір не бірнеше тағамдық заттардың біршама не абсолюттік жеткіліксіздігі 4) теңгерімсіздік – рационда тағамдық заттардын дұрыс емес қатынасы Тойып жей алмаудын ауруларына ақуызды-энергетикалық жетіспеушілігімен байланысты аурулар жатады – кахексия, квашиоркор, маразм, алиментарлы дистрофия, авитаминоз. Ақуызды-энергетикалық жетіспеушілігі үшін балаларда квашиоркор пайда болады – «кызыл бала» баскаша «емшектен алынған бала». Тағамдық рационда жануар тектес ақуыздын дефицитынын нәтижесінде пайда болатын ауру, ілеспелі фактор – В витаминді комплексінін жетіспеушілігі, себебі- бір-келкі көмірсуды диета, ол жаағдайы нашар халыққа ылайықты. Аурулардын жасы – 6 айдан 4 жылға дейін. Квашиоркор баланын өсұін және дамуын кешіктіреді, тері және шаш түсі өзгереді (бетте, аяқта, ішінде қызыл түстер байқалады, шаш ағарады), шырышты қабық өзгереді, көп жүйелердің функциясы нашарлайды, әсіресе ас қорыту. Ауыр жағдайда квашиоркордын белгісі – психикалық босау және ісіну. Келесі осар топ – жүкті әйелдер. Ақуыздық жетіспеушілік жалпы тамақ жетіспегенде пайда болады, және де гипопротеинемиямен, қаннын кислородты-осмотикалық кысылым төмендеумен сипатталды және де «аш ісіну» пайда болады. Бұл жағдай алиментарлы дистрофиямен сипатталады. Тойып жей алмаудың ауруларына авитаминоз, гипо- және субгипоавитаминоз (полиневрит, цинга, остеопороз, рахит) жатады. Осымен бірге дамыйтын патологиялық жағдайда организм инфекцияға қарсы туры кабілеті төмендейді, жұмысқа кабілеті төмендейді, еске сақтау кабілеті төмендейді. Метаболикалық аурулардын ішінде бірінші орынды артық тамақтану аурулар алады, нәтижесінде – семіру. Семіру гипертониялық ауруларын, атеросклерозды, сахарный диабедті, бұрек ауруларды ерте білдіреді және де тез күшейтеді. Семіру нәтижесенді омір ұзақтығы қысқарады. Функционалды тамақтану адамнын денсаулығын сақтайды да және де кейбір дәрілердін орнын басады. Профилактикалық және емдік тамақтану арқылы қартаю ауруларынын 80 пайызын, диабеттің -50 пайызын, жұректің 25 пайызын, қөздін 20 пайызын, тамыр аурулардын 10 пайызын төмендетеді. Емдік диеталар мен тамақтану режиміне қойылатын ғылыми талаптар – аурудын ерекшелігіне бағытталған рационалдылық, үйлесімділік және саймасайлық. Бұнын маңызы зат алмасудын және иммунитеттін керекті денгейде камтамасыз ету максатымен, ауру ораганизмды энергетикалык, құрылыс және басқа қажетеліктермен қанағаттандыру. Ең маңызды шарт – тамақ ораганизмнін энергетикалық қажеттілігіне сай болу керек. Сондықтн «жатып» және «жүріп» ауратын адамдардын емдік тамақтанудын энергетикалық қүндылығы бөлек болу керек. Сонымен бірге аурудын емдік тамақтануының өнім жийынтығы, химиялық құрамы біріншіден, физиологиялық нормасына сай онын тағамдық заттарына деғен кажетілігін камтамасыз ету керек, екіншіден, аурудын фазасы мен саты, функционалды босау, зат алмасу және иммунитетінін дәрежесі ескерілүі керек. Дұрыс зат алмасу және жақсы сіңімділікті қөректі заттардың үйлесімді принцибін сақтау керек. Бірде бір өнімде организмге қажетті барлық заттар бар табиғатта жоқ. Рационда көкөніс, жеміс-жидек жоқ болса онда ол С, Р витаминдерінің дефицитіне әкеледі. Тазартылған (рафинированный) өнімдерді қөп мөлшерде пайдаланса орағанизге В1,В2,РР витамендерінің түсүі азаяды. Ұзақ ұақыт тек өсімдік тектес тамақпен тамақтанса – В12 гиповитаминозына әкеледі. Майдын тамақта аз болуы іше-қарыннан майда еритін витаминдер және де минералды заттар сіңіру мөлшері төмендейді. Ауру адамның рационын құрастырғанда сау адамның берілгендерін ескеріп отырады. Бірақ, организмнің зақымдануына, клиникалық терапиясына, аурудың сатысына, зат алмасудын бұзылуына сай түзетулер кіреді. Аз мөлшерде көмірсуларды қолданса – бронхиалды астмамен, аллергиялық бронхитпен және дерматитпен ауратын адамдардын аллергиялық реакциялары төмендейді. Гипертониялық аурулармен ауратын адамдардың рационында тұзды шектеулі мөлшерде қолданса, ол жүйке процесстерін теңгереді, артериалды кысымды төмендетеді. Емдік тамақтану зат алмасу, жұрек, бұйрек, бауыр, асқазан, ішек-қарын, буын ауруларды жазатын ажыратылмайтын компоненті болып табылу керек. Емдік тамақтану басқа ауруды жазу колданған әдістер көмектеспегенде, емдік тамақтану жақсы нәтиже береді. 7 ДӘРІС жүктеу/скачать 122,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|