Оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру (ЭК)
Жалпы мақсат: Оқушылардың ЭМ теориялық негіздерін, мазмұнын және іс-шараларын қалыптастыру.
Зерттеу
блоктары
ЭК
Теориялық анализ және синтез Практикалыққа ауысулар
Мониторинг, қорытынды шығару, қорытындыларды бағалау
|
Критерийлерді шығару (2)
|
Әдістемелік инструментарийді құрастыру (2-3)
|
Қорытындыларды интерпретациялау және бағалау (2)
|
Дәріс 8. Зерттеудің қисындық (логиикалық) құрылымы.
Зерттеудің теориялық негізі – идея, ой, және болжам.
Зерттеу жұмысының тізбегі
Болжам – қажетті нәтижені қалай, қандай жолмен, ненің көмегімен алуға болатындығы жайында негізделген ой. Болжам формасында жаңа қорытындыларға шынайы қозғалу, бағытталу жүреді. Болжамды ұсыну үшін тек сол істің күйін егжей-тегжейлі зерттеу, ғылыми құзіреттілік қана емес, сонымен қатар педагогикада қолданылатын зерттеу әдістері негізінде диагностикалық тексеруді жүзеге асыру қажет. Логикалық тұрғыдан белгілі теориялар арқылы түсіндірілмейтін ғылыми фактілерді талдаудан жаңа ойға және өзгерту идеясына қозғалу байқалады. Олар кейін болжамда көрініс табады.
Осыған байланысты ғылыми факті мәселесіне тоқталсақ. Факт – көптеген құбылыстар мен байланыстардың көрінісі, олардың қорытындылануы. Педагогикалық факт – орта жағдайлары және тұлғаны дамыту факторлары арасындағы кейбір, бірнеше мәрте және шынайы бекітілген байланыстар. Мысалы, педагог беделі және оның тәрбиелеу ықпалының тиімділігі арасындағы тәуелділік, тәрбиеленушінің интеллектуалдық белсенділігі мен дамуы арасындағы тәуелділік.
Фактілердің жинақталуынан жаңа теорияға қажеттілік туындайды. Ол жетекші идея және ой түрінде пайда болады. Мысалы, екінші жыл бір сыныпта оқуға қалдырылған оқушылардың нашар оқитындығы, оқуға теріс көзқараста екендігі, мектепті тастап кететіндігі мынадай фактіні белгілеуге мүмкіндік береді: оқушыны екінші жылға бір сыныпта оқуға қалдыру тұлға мен қоғам дамуына үлкен нұқсан келтіреді, ол педагогика тұрғысынан жарамсыз болып табылады. Бұдан идея пайда болады: диагностикалау негізінде үлгермеушілік себептерінің алдын-алу. Бұдан туындайтын ой: үлгермеушілік себептерін нақты диагностика негізінде үлгермеушіліктің алдын-алу жүйесін жасау.
Басты идеяны дамыту идеалдағы ойды ойша тарату,қойылған міндеттерді шешудің жолдары, тәсілдері мен нәтижесі жайындағы болжам түрінде жүзеге асыру.
Идеяның «туындауы», оның ойға айналуы, ойдың болжамға өзгертілуі зерттеудің ең күрделі де шығармашылық элементі, зерттеудің шығармашылық негізі, жаңалыққа талпынысы болып табылады. Идеяның туындауы - өте күрделі және жеке-дара үрдіс. Оның негізінде тәжірибе, логикалық өңдеу, интуиция, ойша «тәжірибелер» мен эксперименттер жатыр.
Ой – құралмен жабдықталған идея, бұл өзін жүзеге асырушы құралдармен қамтамасыз етілген идея. Ойша нәтижені белгілеу – болжау болып табылады. Болжау – зерттеудің эпицентрі. Болжам формасында жаңа білім, жаңа теория пайда болады. Дәл осы болжамда шығармашылық ізденістің мазмұны және үрдістік сипаты жинақталған: бастапқы тұжырымдамалық негіз, идея, ой.
Болжамның мазмұндық жағын оның тілдік рәсімделуімен тұтас қараған жөн. Оның сызбасы: «Егер..., онда..., өйткені....» Болжам мына қызметтерге ие: сипаттау, түсіндіру, болжау.
Осылайша, зерттеу жұмысының тізбегі былай белгіленеді: бастапқы факт – проблема – бастапқы тұжырымдамалық қағидалар – идея – ой – болжам – қажетті нәтиже.
Мысалы, Г.А.Ерғалиева зерттеуінің тізбектелуі төмендегідей:
Студенттердің рухани-адамгершілік құндылықтар негізінде өзін-өзі тәрбиелеуін ұйымдастырудың қажеттілігі мен оған әдістемелік даярлықтың жасалмауы арасында қайшылық орын алып отыр.
Достарыңызбен бөлісу: |
