Шет тілінде интерактивті әрекетті оқытудың теориялық аспектілері

ХХІ ғасыр – озық технологииялар ғасыры. Сондықтан білім беру жүйесінде жаңа технологияларды тиімді пайдалану заман талабы. Әсіресе шетел тілін үйренуде мұның пайдасы өте зор. Себебі тіл үйрену арқылы адам бүкіл бір ұлттың мәдениеті мен әлеуетін қатар үйренеді.

Адам іс-әрекетінің әртүрлі салаларында, сонымен қатар, білім саласында интерактивті әдістер арқылы оқыту бүгінгі күні үлкен өзектілікке ие болып отыр. Білімді дамыту үшін білім берудің үйреншікті әдісінен оқыту процесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыратын білім берудің жаңа белсенді әдісіне көшу керек. Бұл тапсырманы оқыту процесінде тек жаңа технологияларды қолдану арқылы жүзеге асыруға болады. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында (3 бап) белгілегендей, білім беру жүйесін ақпараттандыру, мемлекеттік білім саясатының негізгі қағидаларын жүзеге асырудың маңызды бір механизмі болып табылады. Ақпараттық ортаны құруға негізделген білім берудің жаңа жүйесін қалыптастыру және педагогикалық практикаға жаңа ақпараттық құралдарды, интерактивтік әдістер арқылы оқыту технологиясын енгізу білім жүйесін дамытудағы стратегиялық тапсырма болып саналады.

Ел басымыздың жолдауында көрсеткендей қазіргі шәкірт ертеңгі күні әлем кеңістігене еркін ену үшін білім беру жүйесі халықаралық деңгейге көтерілуі керек. Сондықтан да ХХІ ғасырда ағылшын тілін үйрететін ұстаздарға қойылатын талаптар ауқымы үлкен.

Интерактивтік әдістер арқылы оқыту технологиясы оқушылардың сабақ барысындағы белсенділігін арттыруға тікелей әсер етеді. «Интерактиті әдістер» және «Интерактивті оқыту» терминдерінің ортақ түбірі – «Интер» ағылшын тілінен аударғанда «Аралық», «Әрекеттестік», «Әрекет ету», яғни, мұғалім мен оқушының өзара қарым-қатынасы деген мағынаны білдіреді. Оқыту барысында жеке тұлғалар арасында танымдық қарым-қатынас орнап, оның субъектілерінің бәрі өзара қатынасқа түседі. Әр оқушының жеке жұмысы мен оның жеке тұлғасын дамыту адамдардың бір-бірімен сөйлесу және өзара әрекеттесу барысында жүзеге асады.

Интерактивті өзара әрекеттесу – бұл оқушылардың бірлескен іс – әрекеттері түрінде жүзеге асырылатын оқыту әдісі, білім беру процесінің барлық қатысушылары бір – бірімен өзара әрекеттеседі,, ақпарат алмасады, мәселелерді шешеді, жағдайларды бірігіп модельдейді, сыныптастарының әрекеттері мен өзіндік мінез-құоқын бағалайды, мәселелерді шешу үшін іскерлік ынтымақтастықтың нақты ортасына енеді.

Қарым – қатынас (өзара әрекет) байланыс арқылы делдал болады. Қарым – қатынас арқылы адамдар бір –бірінен шектетіліп емес, керісінше, өзара әрекеттесе алады. «өзара әрекеттесу, интеракция – бұл біз мазмұн немесе өнім тұрғысынан емес, оны әлеуметтік ұйфмдастыру тұрғысынан қарастыратын ұжымдық әрекет» 【30.29】

Б.Ф.Ломов, Т. Парсонс, А.А.Леоньтев, Я.Щепанский сияқты ғалымдардың әлеуметтік психологиядағы терең түрдегі зерттеуілері бойынша «өзара әрекеттесу» ұғымы «байланыс» ұғымымен тнрең байланысты. Қарым – қатынас – философия, әлеуметтану, жалпы және әлеуметтік психология, лингвистика, педагогика, әлеуметтану, социолингвистика, психолингвитика, педагогикалық психологиямен зерттелген қырлы прцесс, олардың әрқайсысы қарым – қатынастың күрделі мәселе екендігіне қарамастан бір немесе бірнеше басқа аспектілерді қарастырады. Байланыс адам өмірінің маңызды құрамдас бөлігі болып табыла отырып, адам қызметінің барлық түрлерінде болады. Бұл адамдардың өмір сүруінің және дамуының негізігі шарты мен тәсілі болып табылады. Зерттеушілер бұл процесті әр түрлі көзқарастардан түсіндіреді, сонымен қатар оны зерттеудің әртүрлі тәсңлдерін ұсынады. Соның ішінде: белсенділікке негізделген, коммуникативті және интерактивті.

Сонымекн, М.С.Каган қарым-қатынасты адам өмірінің құрылымы мен атрибуттарының бір түрі ретінде қарастырады【21】. Ал Л.П.Буева қарым-қатынасқа және оның қызметке қатынасына басқаша көзқарас жасаған. Оның пікірінше, «белсенділік пен қарыс-қатынас – бұл өзара байланысты, салыстырмалы түрде тәуелсіз, бірақ өмірдің бірыңғай (жеке және әлеуметтік) процесінің баламалы емес жақтары» 【10】. А.Н.Леоньтевтің көзқарасы бойынша қарым – қатынас әрекеттің белгілі бір жағы ретінде қарастырылуы керек, өйткені ол кез-келген әрекетте оның элементі ретінде болады. Әрекеттің өзі қарым-қатынастың қажетті шарты ретінде қарастыруға болады【29.22-23】.

Бірқатар зерттеушілер қарым-қатынасты адам өмірінде дербес рөл атқаратын қызметтің ерекше түрі ретінде (коммуникативті әрекет немесе коммуникациялық әрекет) түсінеді.

С.С.Кашлеевтің анықтамасына сәйкес, «интерактивті педагогикалық өзара іс-қимыл»-бұл даму мақсатында іс-қимылды ұйымдастыру бойынша педагог пен білім алушылардыңкүшейтілген мақсатты қызметі.[15.35]

Ф.Ломов белсенділік пен қарым-қатынасты адамның әлеуметтік болмысының, өмір салтының екі жағы ретінде қарастырады. Бұл тәсілдің мәні коммуникациялық тұлғааралық өзара әрекеттестіктің белгілі бір жүйесі ретінде қарастырылатындағында, оның құрылымы мен динамикасы әрекеттік тәсілге тән кездейсоқ өзгеретін әсерге дейін төмендетілуі мүмкін.【32.51-53】

Интерактивті өзара әрекеттесу мәселесін зжерттеу үшін Г.М.Андрееваның өзара байланысты үш аспектіні қарастырған ұстанымы маңызды. Олар: перцептивті, коммуникативті және интерактивті деп бөлңп сипаттауды ұсынады.Перцептивтік жағы байланыс серіктестерінің бір – бірін қабылдауы және осы негізде өзара түсінушіліктің қалыптасуымен байланысты. Г.М.Андрееваның пікірі бойынша коммуникацияның коммуникативті жағы – бұл қарым-қатынас жасайтын адамдар арасындағы ақпарат алмасу. Интерактивті жағы адамдардың өзара әрекеттесуінің ерекшеліктерін және олардың бірлескен қызметін тікелей ұйымдастыруды сипаттайды【1】.

Интерактивті оқыту технологиясы (ИОТ) – деп нәтижесінде оқу әрекеті барысында олардың өзара мотивациялық, интеллектуалдық, эмоционалдық және басқада жақтарынан жетістіктерге жетуді сезіну ситуациясын тудыра алатын, оқушыларға педагогикалық әсерлі танымдық қарым-қатынас құруға кепілдік беретін, мұғалім мен оқушының іс-әрекетін оқу ойындары түрінде ұйымдастыру тәсілдерін айтамыз.

Бағыттау:

2.Ойынды өткізу;

3.Ойынды талқылау

Бүгінгі күні әдіскерлер мен шығармашыл-ұстаздар топтық жұмыстың көптеген түрін жасап шығарды:

2.Ротациялық (ауыспалы) үштік;

3.Карусель-айналмақ;

4.Шағын топтармен жұмыс;

5.Аквариум;
6.Аяқталмаған сөйлем;

7.Миландыру;

8.Броундық қозғалыс;

9.Есептеу ағашы;

10.Өз атынан сот;

11.Азаматтық тыңдау;

12.Рөлдік ойын,

13.Сығымдау методы;

14.Өз позицияңды ұстан;

15.Дискуссия;

Интерактивті тақтамен презентацияны бірге қолдану оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын ерекше арттырады. Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:

-Лексиканы оқып үйретеді;

-Сөйлеу ырғағын;

-Диалог, монолог және рөлдік ойындарды;

-Хат жазуды үйретеді;