2.3 Интерактивті оқыту әдістерін мен технологиясын сабақта қолдану
Мұғалім мен оқушының интерактивті шығармашылығы шексіз. Алға қойған тәрбиелік мақсаттарға жету үшін оны шебер бағыттау ғана маңызды. Қазіргі таңда көптеген негізгі әдістемелік жаңалықтар оқытудың интерактивті әдістерін қолданумен байланысты. Интерактивті оқыту – бұл ең алдымен интерактивті оқыту, оның барысында мұғалім мен оқушының өзара әрекеті жүзеге асырылады.
«Интерактивті» негізгі сипаттамалары қандай? Интерактивті оқыту – танымдық әрекетті ұйымдастырудың ерекше түрі екенін мойындау керек. Оның нақты және болжамды мақсаттары бар. Осы мақсаттардың бірі оқу процесінің өзін өнімді ететін оқушы өзінің жетістігін, интеллектуалды өміршеңдігін сезінетіндей оқуға қолайлы жағдай жасау болып табылады.
Интерактивті оқытудың мәні мынада: оқыту үдерісі оқушылардың барлығы дерлік оқу процесіне қатысатындай етіп ұйымдастырылады, олардың білетіні мен ойлағанын түсініп, ой елегінен өткізуге мүмкіндік алады. Оқушылардың оқу материалын меңгеру, оқу процесінде бірлескен іс-әрекеті әркімнің өзіндік ерекше жеке үлес қосуын, білім, ой, іс-әрекет тәсілдерімен алмасуды білдіреді. Оның үстіне, бұл жаңа білім алуға ғана емес, сонымен бірге танымдық белсенділікті дамытуға мүмкіндік беретін, оны ынтымақтастық пен ынтымақтастықтың жоғары формаларына көшіретін ізгі ниет пен өзара қолдау атмосферасында болады[15].
Сыныптағы интерактивті іс-әрекет диалогтық қарым-қатынасты ұйымдастыру мен дамытуды көздейді, бұл өзара түсіністікке, өзара әрекеттесуге, әрбір қатысушы үшін ортақ, бірақ маңызды міндеттерді бірлесіп шешуге әкеледі. Интерактивті бір сөйлеушінің де, бір пікірдің де екіншісінен басым болуын болдырмайды. Интерактивті оқыту барысында оқушылар сыни тұрғыдан ойлауға, жағдайлар мен өзекті ақпаратты талдау негізінде күрделі мәселелерді шешуге, балама пікірлерді таразылауға, ойластырылған шешім қабылдауға, пікірталасқа қатысуға, басқа адамдармен қарым-қатынас жасауға үйренеді. Ол үшін сабақтарда жеке, жұптық, топтық жұмыстар ұйымдастырылып, зерттеу жобалары, рөлдік ойындар пайдаланылады, құжаттармен және әртүрлі ақпарат көздерімен жұмыс жүргізіліп, шығармашылық жұмыстар қолданылады[16].
Оқыту процесінде кем дегенде мазмұндық (нені оқыту керек), процедуралық (қалай оқыту керек), мотивациялық (оқушылардың белсенділігін қалай белсендіру керек) және ұйымдастырушылық (мұғалім мен оқушылардың іс-әрекетін қалай құрылымдау керек) жағын ажыратуға болады. Бұл аспектілердің әрқайсысы бірқатар тұжырымдамаларға сәйкес келеді.
Сонымен, бірінші жағы мазмұнды жалпылау, оқу материалын жалпылау, оқу пәндерін кіріктіру, дидактикалық бірліктерді бекіту және т.б ұғымдарға сәйкес келеді.
Процессуалдық жағы – бағдарламаланған, проблемалық, интерактивті оқыту тұжырымдамасы және т.б.
Мотивациялық – оқу-тәрбие процесін мотивациялық қамтамасыз ету концепциясы, танымдық қызығушылықты қалыптастыру және т.б.
Ұйымдастырушылық – гуманистік педагогика идеялары, ынтымақтастық педагогикасы концепциясы, пәнге «суға түсіру», шоғырландырылған оқыту және т.б.[17].
Интерактивті сабақ – бұл ең алдымен оқушылардың қызығушылығын оятатын, олардың шығармашылық әлеуетін дамытатын, олардың оңтайлы дамуы мен білім алуына ықпал ететін дәстүрлі емес (анықталмаған) құрылымы, мазмұны мен формалары бар экспромттық оқыту сабағы.
Олар мыналармен сипатталады: танымдық іс-әрекеттің әртүрлі түрлерімен максималды қанықтыру, бағдарламаланған және проблемалық оқытуды пайдалану, пәнаралық байланысты жүзеге асыру, шамадан тыс жүктелген оқушыларды жою[18].
Неліктен қазіргі мектептерде интерактивті сабақтар кең тарады?
Себебі,мұғалім сабақты жақсарту жолдарын үнемі іздестіреді.Мұндай ізденістер оқыту мен тәрбиелеу міндеттерінің тізбегін шешуге, ең алдымен, сабақтың тәрбиелік рөлін арттыруға, жеке тұлғаның шығармашылық мүмкіндіктерін дамытуға бағытталған.
Сабақтар үшін мазмұнды материалды оңтайлы таңдау мәселесі проблемаға айналды, өйткені технология жағынан да жетілген оқулықтар әлі де жеткіліксіз. Тағы бір маңызды мәселе оқытудың белсенді әдістерін қолдана отырып, сабақта танымдық іс-әрекетті белсендіру, оқушылардың әр түрлі өзіндік жұмыс түрлерін, шығармашылық және зерттеу тапсырмаларын орындауы болды.
Интерактивті әдіс. Интерактивті («nter» — өзара, «act» — әрекет ету) — өзара әрекеттесу, сөйлесу режимінде болу, біреумен диалог жасау. Басқаша айтқанда, белсенді әдістерден айырмашылығы, интерактивті әдістер оқушылардың тек мұғаліммен ғана емес, сонымен қатар бір-бірімен кеңірек әрекеттесуіне және оқу процесінде оқушы белсенділігінің басым болуына бағытталған. Интерактивті сабақтарда мұғалімнің орны сабақ мақсатына жету үшін оқушылардың іс-әрекетінің бағытына қарай төмендейді. Мұғалім сабақ жоспарын да әзірлейді (әдетте, бұл интерактивті жаттығулар мен тапсырмалар, оның барысында оқушы материалды зерттейді).
Интерактивті оқыту – танымдық әрекетті ұйымдастырудың ерекше формасы. Ол өте нақты және болжамды мақсаттарды білдіреді. Мақсаты – оқушы немесе тыңдаушы өзінің жетістігін, өзінің интеллектуалды өміршеңдігін сезіну үшін қолайлы оқу жағдайын жасау, бұл оқу процесінің өзін нәтижелі етеді, білім мен дағдыларды қамтамасыз етеді, сонымен қатар оқудан кейін проблемаларды шешуге негіз жасау болып табылады. бітті.
Басқаша айтқанда, интерактивті оқыту – бұл ең алдымен интерактивті оқыту, оның барысында оқушы мен мұғалім арасында, оқушылардың өздері арасында өзара әрекеттестік жүзеге асырылады.
Оқытудың интерактивті формаларының міндеттері:
-оқушылардың қызығушылығын ояту;
-оқу материалын тиімді игеру;
-оқушылардың қойылған оқу міндетін шешудің жолдары мен нұсқаларын (ұсынылған нұсқалардың бірін таңдау немесе өзіндік нұсқаны табу және шешімді негіздеу) өз бетінше ізденуі;
-оқушылар арасында ықпалды орнату, ұжымда жұмыс істеуге, кез келген көзқарасқа төзімділікке, әркімнің сөз бостандығына құқығын құрметтеуге, оның қадір-қасиетін құрметтеуге үйрету;
-оқушылардың пікірі мен көзқарасын қалыптастыру;
-өмірлік және кәсіби дағдыларды қалыптастыру;
-оқушының саналы құзыреттілік деңгейіне жету.
Интерактивті формаларды пайдаланған кезде мұғалімнің рөлі күрт өзгереді, орталық болудан қалады, ол тек процесті реттейді және оның жалпы ұйымдастырылуымен айналысады, алдын ала қажетті тапсырмаларды дайындайды және топта талқылау үшін сұрақтарды немесе тақырыптарды құрастырады, кеңес береді, бақылау жасайды. жоспардың орындалу уақыты мен тәртібі. Қатысушылар бір-бірімен қарым-қатынас жасау, міндеттерді бірлесіп шешу, қақтығыстарды жеңу, ортақ тіл табу, ымыраға келу керек болған кезде әлеуметтік тәжірибеге жүгінеді - өздерінің және басқалардың.
Білімділік және тәрбиелік міндеттерді шешу үшін мұғалім келесі интерактивті формаларды пайдалана алады:
Дөңгелек үстел (пікірталас, дебат)
Миға шабуыл (миға шабуыл, миға шабуыл)
Іскерлік және рөлдік ойындар
Кейс-стади (кейс-стади, ситуациялық талдау)
Мастер-класс
Бұл нұсқаулықтарда оқытудың жетекші интерактивті нысандары қарастыруға ұсынылған. Интерактивті оқытудың басқа да түрлері бар (Позицияны қабылдаңыз, Шешім ағашы, Попс формуласы, тренингтер, Сократтық диалог, топтық пікірталас, интерактивті экскурсия, бейнеконференция, фокус-топ және т.б.).
Оқушыларды оқыту процесінде. Сонымен қатар, кафедра оқытушысы қазіргі уақытта бар интерактивті формаларды қолданып қана қоймай, сабақтың мақсатына қарай жаңаларын да әзірлей алады, т.б. оқу-тәрбие үрдісін жетілдіру, жаңарту үдерісіне белсенді қатысу.
Оқытудың интерактивті түрлеріне негізделген сабақты дайындау барысында мұғалімнің алдында белгілі бір тақырыпты оқып-үйрену үшін ең тиімді және қолайлы оқыту формасын таңдау мәселесі ғана емес, сонымен бірге сабақты біріктіру мүмкіндігін ашатынын атап өткен жөн. мәселені шешуге арналған бірнеше оқыту әдістері, бұл, әрине, оқушылардың жақсырақ түсінуіне ықпал етеді.
Мәселені шешу үшін оқытудың әр түрлі интерактивті формаларын пайдалану қажеттілігін қарастыру орынды сияқты.
Интерактивті сабақтағы жұмыс принциптері:
сабақ дәріс емес, жалпы жұмыс.
барлық қатысушылар жасына, әлеуметтік жағдайына, тәжірибесіне, жұмыс орнына қарамастан тең.
Әрбір қатысушы кез келген мәселе бойынша өз пікірін білдіруге құқылы.
жеке тұлғаны тікелей сынауға орын жоқ (тек ойды сынауға болады).
Сабақта айтылғанның бәрі әрекетке нұсқау емес, ой елегінен өткізуге арналған ақпарат.
Интерактивті сабақты өткізу алгоритмі:
1. Сабаққа дайындық
Мұғалім (куратор, оқытушы) тақырыпты, жағдайды таңдайды, анықтамаларды анықтайды (барлық терминдер, ұғымдар және т.б. барлық оқушылар бірдей түсінуі керек), осы тақырыпта осы тақырыппен жұмыс істеу үшін тиімді болуы мүмкін интерактивті сабақтың нақты түрін таңдайды. топ.
Интерактивті сабақты әзірлеу кезінде келесі тармақтарға ерекше назар аударуды ұсынамыз:
1) Сабаққа қатысушылар, тақырып таңдау:
қатысушылардың жасы, қызығушылықтары, болашақ мамандығы.
сабаққа арналған уақыт шеңбері.
осы топта бұрын осы тақырып бойынша сабақтар болды ма.
топтың әрекетке деген қызығушылығы.
2) Қажетті шарттар тізбесі:
Сабақтың мақсаты нақты белгіленуі керек.
-үлестірмелі материалдар дайындалды.
-техникалық құралдармен қамтамасыз етілген қатысушылары анықталады.
-негізгі сұрақтар мен олардың реттілігі анықталады.
-өмірден тәжірибелік мысалдарды таңдап алды.
3) Әр сабақты дайындауда не болуы керек:
-шешілетін мәселелерді нақтылау.
-алған білімдерін жүзеге асыру перспективаларын белгілеу.
-практикалық блоктың анықтамасы (топ сабақта не істейді).
4) Үлестірмелі материалдар:
-сабақ бағдарламасы.
-үлестірмелі материалдар оқушынык аудиторияға бейімделуі керек («Аудиторияға жаз!»).
-материалдың құрылымы болуы керек.
-графиктерді, иллюстрацияларды, диаграммаларды, белгілерді пайдалану.
2. Кіріспе:
Сабақтың тақырыбы мен мақсаты туралы хабарлама.
- қатысушылар ұсынылған жағдаймен, олармен жұмыс істеуге тиіс мәселемен, сондай-ақ қол жеткізуі қажет мақсатпен танысады;
- оқытушы қатысушыларды шеңберлік шарттар, топтағы жұмыс ережелері туралы хабарлайды, қатысушылар сабақта әрекет ете алатын шектер туралы нақты нұсқаулар береді;
– қажет болған жағдайда қатысушыларды таныстыру қажет (сабақ топаралық, пәнаралық болса);
– терминдердің, ұғымдардың және т.б. бір мағыналы мағыналық түсінуге қол жеткізу. Ол үшін сұрақ-жауап арқылы зерттелетін тақырыптың ұғымдық аппаратын, жұмыс анықтамаларын нақтылау қажет.
Ұғымдық аппаратты жүйелі түрде жетілдіру оқушылардың көзқарасын, түсінікті терминдермен ғана жұмыс істеу, түсініксіз сөздерді қолданбау, анықтамалық әдебиеттерді жүйелі түрде пайдалану әдетін қалыптастырады.
3. Негізгі бөлім:
Негізгі бөлімнің ерекшеліктері интерактивті сабақтың таңдалған формасымен анықталады және мыналарды қамтиды:
3.1. Қатысушылардың ұстанымдарын нақтылау;
3.2. Аудиторияны сегменттеу және сегменттер арасындағы байланысты ұйымдастыру (Бұл топтардың әрқайсысының ұстанымдарының ортақтығына қарай мақсатты топтарды қалыптастыру дегенді білдіреді. Әртүрлі қатысушылардың ұқсас пікірлері белгілі бір ұстанымның төңірегінде біріктіріледі, аудиторияға ортақ бағыттарды қалыптастыру. сабақ тақырыбы бойынша сұрақтар құрастыру және аудиториядан әр түрлі позициялары бар топтар жиынтығы құрылады.
Содан кейін – сегменттер арасындағы байланысты ұйымдастыру.Бұл қадам әсіресе сабақ жеткілікті үлкен аудиториямен өткізілсе тиімді болады: бұл жағдайда, сегменттеу – коммуникацияның қарқындылығы мен тиімділігін арттыру құралы);
3.3. Интерактивті позициялау интерактивті позициялаудың төрт кезеңін қамтиды:
1) аудитория позицияларының жиынтығын анықтау,
2) осы позицияларға ортақ мазмұнды түсіну,
3) осы мазмұнды қайта қарастыру және оны жаңа мағынамен толтыру,
4) позициялардың жаңа жинағын қалыптастыру. жаңа мағынада)
4. Қорытынды (рефлексия)
Рефлексия қатысушылардың эмоционалдық аспектіге, сабақ барысында басынан өткен сезімдерге шоғырлануынан басталады.
Сабақты рефлексивті талдаудың екінші кезеңі – бағалау (қатысушылардың қолданылған әдістердің мазмұндық жағына қатынасы, таңдалған тақырыптың өзектілігі және т.б.). Рефлексия мұғалім жасайтын жалпы қорытындымен аяқталады.
Рефлексияға арналған сұрақтардың үлгі тізімі:
Сізге ең үлкен әсер не қалдырды?
Сабақ барысында тапсырманы орындауға не көмектесті және не кедергі болды?
Сессия барысында сізді таң қалдырған нәрсе болды ма?
Шешім қабылдау процесінде сізге не басшылық етті?
Өз әрекеттерін орындау кезінде топ мүшелерінің пікірлері ескерілді ме?
Сіз өз әрекетіңізді және топтың әрекетін қалай бағалайсыз?
Егер сіз осы ойынды қайта ойнағыңыз келсе, мінез-құлық үлгілеріңізде нені өзгертер едіңіз?
Интерактивті оқыту бір уақытта бірнеше мәселені шешуге мүмкіндік береді, оның негізгісі коммуникативті дағдыларды дамыту болып табылады. Бұл тренинг оқушылар арасында эмоционалдық байланыс орнатуға көмектеседі, тәрбиелік тапсырма береді, өйткені топта жұмыс істеуге, жолдастарының пікірін тыңдауға үйретеді, жоғары мотивацияны, білім күшін, шығармашылық пен қиялды, көпшіл, белсенді өмірді қамтамасыз етеді. ұстанымы, даралық құндылығы, сөз бостандығы, белсенділікке, өзара сыйластық пен демократияға баса мән беру.
Оқыту процесінде интерактивті формаларды қолдану,тәжірибе көрсеткендей, оқушылардың жүйке жүктемесін жеңілдетеді, олардың іс-әрекет формаларын өзгертуге, назарды сабақ тақырыбының негізгі мәселелеріне аударуға мүмкіндік береді.
Оқытушы білім берудің бұл түріне терең бойлауы қажет. Оқушыларды белгілі бір пәнді (сабақ тақырыбы) оқу үшін оқытудың сол немесе басқа интерактивті түріне қолдану және дайындау пәннің жұмыс бағдарламасында және интерактивті (нақты) сабаққа дайындалу бойынша әдістемелік нұсқауларда көрсетілуі керек.
Достарыңызбен бөлісу: |