Дескриптор.
а) Тұйық контурға магниттi енгiзгенде
индукциялық токтың пайда болуын
сипаттайды.
ә) Тұйық контурда пайда болған индукция
тогының шамасын тұжырымдайды.
б) Ленц ережесiн тұжырымдап жазады
2)
Зерделенген материалды бекіту.
Жалғасы
254
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау:
“Ойлан-жұптас-бөліс”. Берілген
тапсыр ма (сұрақ) бойынша әрбір
оқушы жеке жұмыс жасау арқылы өз
ойын қорытып, жұп болып пікірлерімен
бөліседі; бұл бүкіл топтық талқылауға
ұласады.
Жеке жұмыс. Оқушылар, өз бақылау-
ларына сүйене отырып, орындалған
жұмыс туралы қорытынды жазады.
Жұппен, топпен жұмыс. Әрбір топтан
бір оқушы жұмыс нәтижелері туралы
айтады, ал қалған оқушылар оны
толықтырады.
Қалыптастырушы бағалау.
Оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім оқушыларды үш топқа бірік-
тіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр топтың оқушылары тапсырма тақы-
рыбын талқылайды. Постер презен-
тациясын дайындайды және сынып
алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу.
2. Эстетикалық безендіру.
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі.
5. Бірігіп орындайтын жұмыс.
Топтар арасында жоғарыда аталған
талаптар бойынша өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткендігі
туралы қорытынды жасайды.
сабақтың соңы
5 мин
Мұғалім үйге тапсырма береді. Үй
тапсырмасы. § 43,44, бақылау сұрақ-
тарына жауап беру.
Кері байланыс.
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет?
255
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.3 бөлімі
Күні:
Мұғалім:
сынып: 10
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар:
2-сабақ
сабақтың тақырыбы: Электромагниттік құралдар.
сабақ түрі:
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы презентациялау
элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ
арналған
оқытудың
мақсаттары
10.3.5.3 — электромагниттік құралдардың (электромагниттік
реле, генератор, трансформатор) жұмыс істеу принципін
түсіну.
сабақтың
мақсаты
— Электромагниттік құралдар — реленің, генератордың
және трансформатордың құрылысымен, олардың жұмыс
істеу принципі жайлы мағлұмат беру;
— Трансформация коэффициентін есептеп шығаруды
үйрету;
— Топта бағалай білуге баулу.
бағалау
критерийлері
— Электромагниттік құралдар — реленің, генератордың
және трансформатордың құрылысымен, олардың жұмыс
— Істеу принципі жайлы мағлұмат береді;
— Трансформация коэффициентін есептеп шығаруды
үйретеді;
— Топта бағалай білуге баулу.
Тілдік
мақсаттар
— Электромагниттік құралдар — реленің, генератордың
және трансформатордың құрылысымен, олардың жұмыс
істеу принципі жайлы мағлұмат алу;
— Трансформация коэффициентін есептеп шығаруды
үйрену;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылықтарды
дарыту
Топпен жұмыс жасау барысында оқушыларда: ынтымақ-
тас тық, өз білімі үшін жауапкершілік сияқты
құндылықтар дамиды.
пәнаралық
байланыс
Ìàòåìàòèêà: графиктер, квадрат теңдеулер, теңдеулер
жүйесі.
аКт қолдану
дағдылары
Электрондық оқулық, Интерактивті тақта, видеороликтер,
слайдтар.
осыған дейін
меңгерілген
білім
Физика, 10-сынып: Термодинамиканың бірінші заңын
термодинамикалық процестерге қолдану, сұйық және
қатты денелер, электростатика, тұрақты ток, әртүрлі
ортадағы электр тогы, магнит өрiсi.
Жабдықтар
Видео-сабақ: “Электромагниттік құралдар”.
Жалғасы
256
сабақ барысы
уақыт
бойынша бөліп
жоспарлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар
сабақтың басы
5 мин
Сабақтың басталуы.
Ұйымдастыру кезеңі.
1. Сабаққа оң көңіл күймен ыңғайлану.
2. “Конверттегі сұрақ” әдісі арқылы
сабақтың тақырыбына жетелеу.
Сұрақтар:
1. Тұйық контурға магниттi енгiзгенде
индукциялық токтың пайда болуын
түсiндiрiңдер.
2. Тұйық контурда пайда болған
индук ция тогының шамасын қалай
есептеймiз?
3. Индукциялық ток пен сыртқы магнит
өрiсiнiң ағыны өзара қандай қатынаста
болады?
4. Ленц ережесiн тұжырымдаңдар.
3. Сабақтың тақырыбы, мақсаты айты-
лады.
4.
Бағалау критерийлерін анықтау
(оқушылармен бірге):
— электромагниттік құралдар — реленің,
генератордың және трансформатордың
құрылысымен, олардың жұмыс істеу
принципі жайлы мағлұмат алады;
— Трансформация коэффициентін
есептеп шығаруды үйренеді;
— Топта бағалай алатын болады.
5. Бағалау. Мұғалім ынталандыратын
сөздермен, бонустармен бағалайды.
Бірігіп жасаған критерийлер бойынша
оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
“Электро-
магниттік
құралдар”
тақырыбына
презентация.
сабақтың
ортасы
30 мин
1)
Жаңа материалды зерделеу.
“серпілген сауал” әдісі .
Мұғалім сұрақтар береді:
1. Трансформатор қандай максаттарда
қолданылады?
2. Айнымалы ЭҚК қалай алады?
3. Генератор дегеніміз не? Оның құры-
лысы мен жұмыс icтey принципі қандай?
“Физика”
оқулығы,
10-сынып.
Жалғасы
257
4. Неліктен магнит өрісінде айналатын
рама генера тордың негізгі элементі
болып табылады?
Тақырыпты түсіну деңгейін арттыруға
және талқылау дағдыларын дамытуға қол
жеткізу үшін сыныптағы оқушылардың
арасында сұрақтар беріңіз.
Мысалы, “Жандос, Салиманың жауабы
туралы сен не ойлайсың?”
“Салима, Күнсұлудың жауабын барынша
кеңейту үшін оны қалай дамытуға бола-
ды?”
“Күнсұлу, естігеннің барлығын бір
жауап қа қалай біріктіруге болады?”
Содан соң мұғалім:
— Электромагниттік реле. Техниканың
әртүр лі салаларында, әсіресе автома-
тикада, реле деп аталатын электро-
магниттік құрал кеңінен қолданылады.
Генератордың жұмыс істеу принципі
электромагниттік индукция құбылысына
негізделген.
Генератордың негізгі m элементі маг нит
өрісінде айналатын рама болып табы-
лады. Индукциясы
 біртекті магнит
өрісінде сымнан жасалған ауданы
S рама
тұрақты
v жылдамдықпен айналып тұр
делік. Ток генераторы деп энергияның
қандай да бір түрін электр энергиясына
айналдыратын қондыр ғыны айтады.
Трансформаторлар электр жеткізу
желілерін дегі (ЭЖЖ) кернеуді арттыру
және төмендету үшін пайдаланылады.
Айнымалы токтың трансформациясын
жүзеге асыратын құрал трансформатор
деп аталады. Трансформатордың әсері
электромагниттік индукция құбылысына
негізделген. Ол қуаттың прак тикалық
түрде өзгеруінсіз айнымалы кернеуді
бірнеше рет арттыруға немесе азайтуға
мүмкіндік береді. Қуаттың практи-
калық түрде шығындалуын болдырмай-
ақ айнымалы ток кернеуінің ток
күшімен қатар өзгеруі айнымалы ток
трансформациясы деп аталады.
Физикадан
“Электро-
магниттік
құралдар”
тақырыбын дағы
видео-сабақ.
Бағалау
критерийлері.
ИТ (сұрақтар
көрсетіледі).
Жалғасы
258
Дескриптор.
1. Трансформатор қандай максаттарда
қолданылатынын түсiндiредi;
2. Айнымалы ЭҚК қалай алуға болаты-
нын дәлелдейдi;
3. Генератор дегеніміз не? Оның құры-
лысы мен жұмыс icтey принципі қандай
болады, түсініктерін жазады.
Күтілетін нәтижелер.
Оқушылар:
а) Электромагниттік құралдар — реленің,
генератордың және трансформатордың
құрылысымен, олардың жұмыс істеу
принципі жайлы мағлұмат алады;
ә) Трансформация коэффициентін есеп-
теп шығаруды үйренеді;
б) Топта бағалай алатын болады.
Қб: “Бас бармақ” әдісі арқылы орын-
далады.
оқушылар:
— электромагниттік құралдар; — реленің,
генератордың және трансформатордың
құрылысымен, олардың жұмыс істеу
прин ципімен танысады; трансформация
коэффициентін есептеп шығаруды
үйренеді;
— жұпта, топта мәселелік сұрақтар
құрастырады, оларға жауап береді.
“Пікір алмасу” (Showdown). Әрбір
топ тақырыпқа қатысты 4 сұрақ
дайындайды. Әрбір сұрақты стикердің
бірінші жағына, ал жауабын екінші
жағына жазып, келесі топпен стикер-
лерін ауыстырады. Топ басшысы сти-
кер дегі сұрақтарды оқиды, топ мүшелері
жауаптарын жазып дайын дайды.
Көшбасшы белгі бергенде, барлығы өз
жауабын ашады және жауап тарды
талқылап, дұрыс жауаппен салыс-
тырады.
1.Трансформатор қандай мақсаттарда
қолданылады?
2.Трансформатордың құрылысы мен
жұмыс icтey принципі қандай?
3. Трансформация коэффициенті деп
нені айтамыз?
Жалғасы
259
Дескриптор.
а) Трансформатор қандай максаттарда
қолданылатынын түсіндіреді;
ә) Трансформатордың құрылысы мен
жұмыс icтey принципін тұжырымдайды;
б) Трансформация коэффициенті деп
нені айтамыз, түсіндіреді.
2)
Зерделенген материалды бекіту.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау.
“Фишбоун” немесе “балық қаңқасы”
әдісі.
Жүзеге асыру қадамдары:
1-қадам. Мәтінді әр оқушыға жеке оқу.
2-қадам. Оқу үрдісінде қаңқаның
басына мәтін қарастырылатын проблема
белгіленеді.
3-қадам. Жоғарғы “қосымша бұтақ-
тарында” проблеманың себебі белгі-
ле неді, төменгі “сүйекшелерінде” оқу
бары сында себепті нақтылайтын дәйек-
тер жазылады.
4-қадам. Балықтың “құйрығына” қоры-
тын ды жазылады.
5-қадам. Жұпта, топта жұмысты талқы-
лау.
6-қадам. Топ жұмысын аудиторияда
презентациялау.
Себептері
Нәтижесі
Қорытынды
Қалыптастырушы бағалау.
Оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
М ұ ғ а л і м оқ у ш ы л а р ды ү ш т оп қ а
біріктіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр топтың оқушылары тапсырма тақы-
ры бын талқылайды. Постер презен-
тациясын дайындайды және сынып
алдында сөйлейді.
Жалғасы
260
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу.
2. Эстетикалық безендіру.
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі.
5. Бірігіп орындайтын жұмыс.
Топтар арасында жоғарыда аталған
талаптар бойынша өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткендігі
туралы қорытынды жасайды.
сабақтың соңы
5 мин
Мұғалім үйге тапсырма береді. Үй
тапсырмасы. §45, бақылау сұрақтарына
жауап беру; берілген жаттығу есептерін
шығару.
Кері байланыс.
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет?
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.3 бөлімі
Күні:
Мұғалім:
сынып: 10
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар:
3-сабақ
сабақтың тақырыбы: Магниттік-резонанстық
томография.
сабақ түрі:
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы
презентациялау элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ
арналған
оқытудың
мақсаттары
10.3.5.4 — магниттік-резонанстық томографияның
практикалық маңызын түсіну.
сабақтың
мақсаты
— Магниттік-резонанстық томографтың құрылысымен,
оның жұмыс істеу принципі жайлы мағлұмат беру;
— Магниттік-резонанстық томографияның практикалық
маңызын үйрету;
— Топта бағалай білуге баулу.
бағалау
критерийлері
— Магниттік-резонанстық томографтың құрылысымен,
оның жұмыс істеу принципі жайлы мағлұмат береді;
Жалғасы
261
— Магниттік-резонанстық томографияның практикалық
маңызын үйретеді;
— Топта бағалай білуге баулу.
тілдік
мақсаттар
— Магниттік-резонанстық томографтың құрылысымен,
оның жұмыс істеу принципі жайлы мағлұмат алу;
— Магниттік-резонанстық томографияның практикалық
маңызын түсіндіру;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылықтарды
дарыту
Топпен жұмыс жасау барысында оқушыларда: ынтымақ
-
тастық, өз білімі үшін жауапкершілік сияқты құнды-
лықтар дамиды.
пәнаралық
байланыс
Ìàòåìàòèêà: графиктер, квадрат теңдеулер, теңдеулер
жүйесі.
аКт қолдану
дағдылары
Электрондық оқулық, интерактивті тақта, видеороликтер,
слайдтар.
осыған дейін
меңгерілген
білім
Физика, 10-сынып: Термодинамиканың бірінші заңын
термодинамикалық процестерге қолдану, сұйық және
қатты денелер, электростатика, тұрақты ток, әртүрлі
ортадағы электр тогы, магнит өрiсi.
Жабдықтар
Видео-сабақ: “Магниттік-резонанстық томография”.
сабақ барысы
уақыт бойынша
бөліп жоспарлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар
сабақтың басы
5 мин
Сабақтың басталуы.
Ұйымдастыру кезеңі.
1. Сабаққа оң көңіл күймен ыңғайлану.
2. “Конверттегі сұрақ” әдісі арқылы
сабақтың тақырыбына жетелеу.
Сұрақтар:
1. Трансформатор қандай максаттарда
қолданылады?
2. Айнымалы ЭҚК қалай алады?
3. Генератор дегеніміз не? Оның құры-
лысы мен жұмыс icтey принципі қандай?
4. Неліктен магнит өрісінде айналатын
рама генератордың негізгі элементі
болып табылады?
3. Сабақтың тақырыбы, мақсаты айты-
лады.
4.
Бағалау критерийлерін анықтау
(оқушылармен бірге):
“Магниттік-
резонанстық
томография”
тақырыбына
презентация.
Жалғасы
262
— Магниттік резонанстық томографтың
құрылысымен, оның жұмыс істеу
принципі жайлы мағлұмат алады;
— Магниттік-резонанстық томография-
ның практикалық маңызын үйренеді;
— Топта бағалай алатын болады.
5. Бағалау. Мұғалім ынталандыратын
сөздермен, бонустармен бағалайды.
Бірігіп жасаған критерийлер бойынша
оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
сабақтың
ортасы
30 мин
1)
Жаңа материалды зерделеу.
“Шеңбердегі доп” әдісі.
Мұғалім сұрақтар береді:
1. Магниттік-резонанстық томография
деген не?
2. Магниттік-резонанстық томограф
қандай құрал? Оның құрылысы мен
жұмыс icтey принципі қандай?
3. МРТ негізі қашан қаланған?
4. Магниттік-резонанстық томография
қандай максаттарда қолданылады?
“Шеңбердегі доп” әдісі
Оқушылар шеңбер тұрып, бір-біріне
кішкене допты лақтырады. Доп қолына
тиген оқушы берілген сұраққа жауап
береді.
Содан соң мұғалім:
— Магниттік-резонанстық томогра-
фияның жұмыс принципі. Бұл диагнос-
тикалық шараның жұмыс прин ципінің
негізінде ядролық-магниттік резо-
нанс (ЯMР) құбылысы жатыр, оның
көмегімен организмнің ағзалары мен
тіндерінің қабаттық бейнесін алуға
болады. Ядролық-магниттік резонанс
— бұл атом ядроларының ерекше
қасиет терінде жатқан Физикалық
құбылыс. Электромагниттік өрісте
радио жиіліктік табиғаты бар импульс
көмегімен энергия арнайы сигнал
түрінде шығарылады. Компьютер бұл
энергияны бейнелеп көрсетеді және
суретін басып шығарады. ЯMР адам
организмінің сутек атомдарымен
қанық қандығына және организм
“Физика”
оқулығы,
10-сынып.
Физикадан
“Магниттік-
резонанстық
томография”
тақырыбындағы
видео-сабақ.
Жалғасы
263
тіндерінің магниттік қасиеттеріне
байланысты ол жайлы бәрін білуге
мүмкіндік береді. Қандай да бір сутек
атомының қай жерде екенін қарама-
қарсы жақта орналасқан екі фазаға
бөлінетін протондық параметрлердің
векторлық бағыты бойынша, сондай-
ақ олардың магниттік моментке
тәуелділігі арқылы анықтауға болады.
Атом ядросы сыртқы магнит өрісіне
орналастырылған кезде, магниттік
табиғаты бар момент өрістің магниттік
моментінен кері бағытқа бағытталады.
Организмнің белгілі бір аймағына
қайсыбір жиіліктегі электромагниттік
сәулелер әсер еткенде, кейбір протондар
бағыттарын өзгертеді, бірақ содан
кейін бәрі қайта қалпына келеді. Бұл
кезеңде компьютердегі арнайы жүйенің
көмегімен томографта алынған деректер
жинақталады, атомның бірнеше
“босаңсыған” ядролары тіркеледі.
МРТ — бүгінгі таңдағы сәулелік
диагностиканың адам организмінің
жай-күйі, метаболизмі, тіндері мен
ағзаларын дағы физиологиялық процес-
тер туралы неғұрлым дәл мәлімет бере
алатын бірден-бір әдісі. Зерттеу кезінде
организмнің жеке аймақтарының
суреттері алынады. Ағзалар мен тіндер
әртүрлі проекцияларда бейнеленеді, бұл
оларды қима кескінде көруге мүмкіндік
береді. Мұндай бейнелерді медициналық
бағалаудан кейін, олардың жай-күйі
туралы нақты қорытынды жасауға
болады. Жалпы, МРТ-ның негізі 1973
жылы қаланған деп саналады. Алайда
алғашқы томографтардың заманауи
томо граф
тардан елеулі өзгешеліктері
болды. Заманауи және сапалы әрі
дәл жұмыс жасайтын томографтар
пайда болғанға дейін оларды жақсарту
жолында әлемнің аса ұлы ойшылдары
еңбек етті.
Дескриптор.
Бағалау
критерийлері.
ИТ (сұрақтар
көрсетіледі).
Жалғасы
264
1. Магниттік-резонанстық томография
деген не түсiндiредi;
2. Магниттік-резонанстық томограф
қандай құрал екенін дәлелдейдi;
3. МРТ негізі қашан қаланған түсінік-
терін жазады.
Күтілетін нәтижелер.
Оқушылар:
а) Магниттік резонанстық томографтың
құры лысымен, оның жұмыс істеу прин-
ципі жайлы мағлұмат алады
б) Магниттік-резонанстық томогра-
фияның практикалық маңызын үйре-
неді;
в) Топта бағалай алатын болады.
Қб: “Бағдаршам” әдісі арқылы орында-
лады.
оқушылар:
— магниттік резонанстық томографтың
құрылысымен, оның жұмыс істеу
принципімен танысады.
— жұпта, топта мәселелік сұрақтар
құрастырады, оларға жауап береді.
“Пікір алмасу” (Showdown). Әрбір топ
тақырыпқа қатысты 4 сұрақ дайын-
дайды. Әрбір сұрақты стикердің бірінші
жағына, ал жауабын екінші жағына
жазып, келесі топпен стикерлерін
ауыстырады. Топ басшысы стикердегі
сұрақтарды оқиды, топ мүшелері
жауаптарын жазып дайындайды.
Көшбасшы белгі бергенде, барлығы өз
жауабын ашады және жауаптарды
талқы лап, дұрыс жауаппен салыс-
тырады.
1. Магниттік-резонанстық томография
деген не?
2. Магниттік-резонанстық томограф
қандай құрал? Оның құрылысы мен
жұмыс icтey принципі қандай?
3. МРТ негізі қашан қаланған?
4. Магниттік-резонанстық томография
қандай максаттарда қолданылады?
Дескриптор.
а) Магниттік-резонанстық томография
деген не екенін түсіндіреді.
Жалғасы
265
ә) Магниттік-резонанстық томограф
қандай құрал? Оның құрылысы мен
жұмыс icтey принципі қандай болатынын
тұжырымдайды.
б) МРТ негізі қашан қаланған, түсінді-
реді.
2)
Зерделенген материалды бекіту.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау.
“Ыстық орындық” әдісі.
Бір оқушы алға шығып, өз пікірін айтып
және тақырып бойынша сұрақтарға
жауап береді. Оқушылар белгілі бір
пікірмен немесе басқа оқушымен,
берілген сұрақты толықтыра алады.
Мысалы, оқушылар белгілі бір рөлді
немесе адамды сомдай алады.
Қалыптастырушы бағалау.
Оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім оқушыларды үш топқа бірік-
тіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр топтың оқушылары тапсырма
тақырыбын талқылайды. Постер презен-
тациясын дайындайды және сынып
алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу.
2. Эстетикалық безендіру.
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі.
5. Бірігіп орындайтын жұмыс.
Топтар арасында жоғарыда аталған
талаптар бойынша өзара бағалау
өткізіледі. Мұғалім сабақтың мақсатына
жеткендігі туралы қорытынды жасайды.
сабақтың соңы
5 мин
Мұғалім үйге тапсырма береді. Үй
тапсырмасы. §46, бақылау сұрақтарына
жауап беру; берілген жаттығу есептерін
шығару
Кері байланыс.
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет?
266
Достарыңызбен бөлісу: |