«Экология және тіршілік қауіпсіздігі» пәнінен тәжірибелік сабаққа және білім алушының өздік жұмыстарға арналған

Екінші бұлттылық үшін К₇ коэффициентін 8.1 кестеден аламыз.

8.3 – кесте .

Екінші бұлттылық үшін әртүрлі ауа температура кезіндегі К₇ коэффициентінің мәні

Екiншi бұлттылық КӘУЗ эквиваленнтiк санын анықтаймыз.

мұндағы K₆ – апаттан кейiн өткен N уақытқа тәуелдi коэффициент.

К₆ = N ^0.8 (8.5)

Метеошарттар 4 сағат көлемінде өзгере қоймайды деп саналатындыктан аталған уақыттан кейін метеоболжамның нақтылануы керектігінен, Т_бу>4 сағат жағдайында апаттан кейін өткен уақыт N = 4 сағатқа тең етіліп алынады,

8.4 – кесте.

КӘУЗ -бен улану тереңдігін анықтауға қажетті мәліметгер, км.

КӘУЗ-бен улану тереңдігін анықтау үшін (8.6) формуласын пайдалануға болады.

мұндағы Q_max және Q_min – бұлттылықтағы КӘУЗ көлемінің шекті мәні, (тонна), ал Г_max және Г_min – оған сәйкес КӘУЗ-бен улану тереңдігі, (км) Q_Э –бұлттылықтағы КӘУЗ көлемі, т.

Яғни, бірінші бұлттылық үшін Q_min = 0,1т, Q_max = 0,5т, демек Г_min = 0,84 км, Г_max = 1,92 км, (3.6) формуласы бойынша

Г₁ = км,

Сол сияқты:

КӘУЗ -дің бірінші және екінші бұлттылығымен залалдануы мүмкін аумақтың толық тереңдігін келесі формуламен анықтаймыз

мұндағы Г^І – Г₁ мен Г₂ мәндерiнiң үлкені; Г^ІІ – Г₁ мен Г₂ мәндерiнiң кішісі.

мұндағы U – ауаның залалдану бұлтының алдыңғы фронтының ауысу жылдамдығы, км/сағ, 23 - кесте бойынша анықталады; N – апаттан кейiнгi өткен уақыт.

8.5 – кесте.

Ауаның залалдану бұлтының алдыңғы фронтының ауысу жылдамдығы, км/сағ

Жел жылдамдығы м/с	1	2	3	4	5
	И Н В Е Р С И Я
КӘУЗ бұлттылығының ауысу жылдамдығы, км/сағ	5	10	16	21	--
	И З О Т Е Р М И Я
	6	12	18	24	29
	К О Н В Е К Ц И Я
	7	14	21	28	--

Мүмкін болар залалдану аумағының соңғы - есептік тереңдігі орнына (Г_со), (Г_Т мен Г_к) мәннің кішісі алынады.

N қаладағы халық шығынын есептеу

КӘУЗ-ден залалданған мүмкін болар аумағының ауданын анықтаймыз:
(км²) (8.9)

мұндағы, S_зал – КӘУЗ-ден залалданған мүмкін болар аумақ ауданы, км²; Г_со – заладану аумағының соңғы -есептік тереңдігі, км;  – залалдануы мүмкін аумақтың бұрыштық көлемдерi (град) 8.6 - кесте көмегiмен анықталады.

8.6 – кесте.

Желдің жылдамдығына байланысты КӘУЗ-бен залалдануы мүмкін аумақтың бұрыштық көлемі

V, м/с	< 0,5	0,6 – 1	1,1 – 2	> 2
, град	360	180	90	45

Қаланың КӘУЗ-бен залалдану аумағына түсу мүмкіндігін анықтаймыз. Ол үшін жарылыс ортасынан қалаға дейінгі қашықтықты анықтап, КӘУЗ таралған аумақты карта-схемаға түсіреміз (8.1 - сурет).

8.1 – сурет. V = 1 м/с ( =180^о) КӘУЗ-бен залалданған аумақ

Егерде қала КӘУЗ-бен залалдану аумағына түспеген жағдайда, онда ары қарай есеп шығарылмайды және қорытынды жасалады. Яғни, қаладағы халыққа КӘУЗ бұлттылықтары қауіптілік төңдірмейді.

Егер де қала КӘУЗ-бен залалдану аумағына түскен жағдайда, онда ары қарай халық шығынын есептейміз.
5.3 Халық шығыны КӘУЗ бұлттылығының әсер ету дәрежесіне байланысты. КӘУЗ бұлттылығының халыққа әсер ету дәрежесін С коэффициентін 8.9 формуласы мен 8.7 - кестесі бойынша анықтайды:

(8.9)

мұндағы, X – жарылыс ортасынан қалаға дейінгі ара қашықтық, км; Г_со – заладану аумағының соңғы - есептік тереңдігі, км.

8.7 – кесте.

С коэффициентінің залалдану аумағына тәуелді мәні

Залалдану аумағы	Өлімге әкелетін	Орташа	Жеңіл	Бастапқы
Хлор, фосген	0 – 0,4	0,4 – 0,5	0,5 – 0,7	0,7 - 1
Аммиак, күкіртсутек метиламин	0 – 0,3	0,3 – 0,5	0,5 – 0,7	0,7 - 1

Залалданған бұлттың қалаға жақындау уақыты:

сағ (8.10)

5.5 Противогазбен қамтамас етілгенін есептей отырып, адамдардың жалпы уланған санын анықтаймыз:

N_п = Р·(1-П/100) (адам) (8.11)

мұндағы П - халықтың противогазбен қамтамас етілуі, %; Р – қаладағы халық саны, адам;

5.6 Халақтың улануын анықтаймыз. Халық залалданудың өлімге әкелетін аумағына түскен жағдайда, қаза болғандар К_қ=0,1N_п, орташа дәрежелі уланғандар К_ор=0,15N_п, жеңіл – К_ж=0,2N_п, бастапқы К_бас=0,55N_п адам. Халық орташа залалдану аумағына түскен жағдайда, орташа дәрежелі уланғандар – К_ор=0,1N_п, жеңіл – К_ж=0,15N_п, бастапқы К_бас = 0,2N_п адам. Халық жеңіл залалдану аумағына түскен жағдайда, жеңіл дәрежелі уланғандар – К_ж=0,1N_п, бастапқы К_бас = 0,15N_п адам. Халық бастапқы залалдану аумағына түскен жағдайда, бастапқы дәрежелі уланғандар – К_бас=0,1N_п, адам.
6. N қаласындағы КӘУЗ бұлттылығынан халықты қорғау іс-шараларын ұйымдастыру және қорытынды жасау.
Өздік жұмыстар үшін тапсырма

1. 8.8-кестеде берілген мәліметтерге күшті әсерлі улы заттардың ашық жерде төгілуі кезіндегі химиялық жағдайды болжау үшін:

а) бірінші және екінші бұлттылықтың КӘУЗ санын есептеу;
б) бірінші және екінші бұлттылықтың КӘУЗ залалдану тереңдігін анықтау;
в) КӘУЗ-ден залалданған аумақтын халық шығынын есептеу;
г) химиялық жағдайға баға беру және халықты қорғау туралы ісшаралар ұйымдастыру.
2. 8.9-кестеде берілген мәліметтерге күшті әсерлі улы заттардың қала ортасында төгілуі кезіндегі химиялық жағдайды болжау үшін:
а) халықты өлімге, орташа, жеңіл және бастапқы залалдануға әкеп соғатын жердің залалдану тереңдігін анықтау;
б) КӘУЗ-бен залалданған жерге түскен адамдардың санын анықтау;
в)қаладағы халық шығынын есептеу;
г) химиялық жағдайға баға беру және халықты қорғау туралы іс-шаралар ұйымдастыру.

8.8 – кесте.

Күшті әсерлі улы заттардың ашық жерде төгілуі кезіндегі химиялық жағдайды есептеу үшін берілген алғашқы мәліметтер

Нұсқа	КӘУЗ	Ыдыстағы КӘУЗ саны, т Q0, т	Жел жылдамдығы, V, м/с	Ауа температурасы, Та, оС	Топырақ температурасы, Тт, оС	Үйінді биіктігі, Н, м	Қалаға дейінгі қашықтық, Х км	Қаладағы халық саны, мың адам	Халықты противогазбен қамтамас ету, %
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	хлор	30	4	30	20	-	1,0	315	75
2	метиламин	40	1	20	20	-	1,0	316	58
3	хлор	70	2	10	15	3,0	2,0	318	54
4	аммиак	70	3	10	5	2,0	0,5	320	59
5	хлор	60	2	10	7	1,5	1,1	425	71
6	метиламин	47	5	15	5	-	1,0	527	63
7	сероводород	60	1	13	9	-	0,7	560	85
8	фосген	95	0,5	10	10	2,2	1,5	570	80
9	хлор	45	3	6	6	1,7	2,0	590	70
10	метиламин	90	0,5	12	17	-	0,9	630	80
11	хлор	35	5	33	33	2,5	2,0	690	75
12	аммиак	95	5	24	24	-	0,9	790	67
13	хлор	42	3	23	27	-	1,0	780	70
14	сероводород	77	1	37	30	-	1,0	800	63
15	фосген	79	1	19	19	1,1	1,2	720	71
16	метиламин	70	0,5	10	15	-	1,0	700	82
17	фосген	75	1	3	8	-	0,5	650	55
18	аммиак	80	1	16	13	-	0,6	710	60
19	сероводород	81	2	18	16	-	0,7	400	65
20	аммиак	94	1	25	23	2,0	0,8	870	73
21	хлор	26	4	26	21	2,0	0,9	450	68
22	сероводород	29	1	16	26	1,0	1,1	330	70
23	хлор	45	2	23	30	2,0	2,0	400	75
24	аммиак	60	3	35	29	2,0	1,5	250	80
25	метиламин	60	1	34	34	3,0	1,0	470	84
26	аммиак	90	1	1	5	2,5	0,5	280	60
27	хлор	73	2	0	5	-	1,0	382	67

8.9 – кесте.

жүктеу/скачать 1,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: