Адамның эмоционалдық жүйесіне қуат беретін жүйке ретикулярлы формация деп аталды, әр түрлі сезім ағзаларынан жүйке ықпалдарын ала отырып ретикулярлы формация оларды үдеп бас миының үлкен жарым шарларына жеткізеді. Қуат жинақтағышы ретінде бұл жүйке ми белсендігін көтереді не төмендетеді. Сыртқы тітіркендіргіштерге жауап әрекеттерді босансытады не іркіп барады. Адамның сезімдік болмысында екінші сигналдық жүйенің маңызы үлкен. Толғаныс тек әсерлерлен туындап қоймайды ол үшін сөз ойдың ықпалы күшті. Осыдан адам кітап оқудан не ақпарат естуден белгілі эмоциялық күйге түседі. Жоғары адами сезімдердің интелектуалды, моральдық, эстетикалық, физиологиялық негізі осы екінші сигнал жүйсінде. Екінші сигналдық жүйенің бірінші сигналдық жүйемен біртұтастық байланысынан адам өз сезімдерімен олардың қоғамға сай тысқы көріністерін саналы реттеп отырады.
Кесте 1
Сезімнің көріну нормалары
Көңіл - күй
Аффект
Құмарлық
Тұрақты, ұзақ эмоционалдық күй.
Ажыратылады:
ұзақтығы бойынша (қысқа
мерзімдік, ұзақ мерзімдік (бірнеше күн, апта));
анықтық деңгейі
Сананың өзгеруімен және ерікті қадағалаудың бұзылуымен
сипатталатын күшті, қысқа мерзімдік, аса қарқынды өтетін эмоционалдық күй.
Ми асты қабығын бас
Адамның басқа ниеттерінен үстем болатын және барлық талпыныстары мен күштерін құштар затына шоғырландыратын
күшті, берік, барлығын қамтитын
бойынша;
ерік күшімен басқарылуы бойынша.
Көңіл-күйдің
себептері: оқиғалар, денсаулық жағдайы, қоршаған орта, ауа райы және т.б.
миы қабығының тежеуші реттеуші ықпалынан босату. Әрекет, қылық және олардың қажеттілік пен мақсаттарға сәйкес келуі нәтижесінде пайда болады.
Аффектінің даму заңы: мотивациялық стимул неғұрлым қарқынды болса, оны жүзеге асыруға соғұрлым көп күш жұмсалады, оның нәтижесі неғұрлым
мәнсіз болса, соғұрлым аффект күшті болады.
эмоционалдық күй.
Ерекше жақтары: шапшаңдығы,
қарқынды өтуі, органикалық
өзгерістердің, қимылдық
реакциялардың
айқын көрінуі жинақталған эмоционалдық күйдің нәтижесі болып табылады.
Стресс
Адамның нерв жүйесіне үлкен эмоционалдық күш түскенде пайда болатын аса күшті және ұзаққа созылатын психикалық күйзелістік жағдай.
Стресстің көріністер: іс-әрекетті нашарлатады. Мінез-құлықтың қалыпты жағдайын бұзады, денсаулыққа әсер етеді.
Адамгершілік
моральдық нормаларды орындаумен немесе бұзумен байланысты туындайтын сезімдер.
Түрлері: махаббат, таңдану, күмәндәну, борыш, ұят, күнә және т.б. сезімдер
Адамның сұлулықты
қабылдауда не жасауда пайда болатын сезімдері.
