ҚАЛҚАНША МАҢЫ БЕЗІ
Қалқанша маңы безі жұтқыншақ ішегінің 3, 4 желбезек қалтасының эпителийінен дамиды. Сыртынан дәнекер ұлпадан құралған капсуламен қапталған. Паренхимасы эпителийлік тізбектерден – трабекулалардан тұрады (11 сурет). Олардың арасында жұқа дәнекер тіннің қабаттары, олардың ішінде көптеген гемокапиллярлар болады. Көршілес жасушалардың арасында интердигитациялар, десмосомалар, саңылаулы байланыстар анықталады. Жасушаларын паратироцит деп атайды, оларды басты және оксифильді деп екіге бөледі.
Басты паратироциттердің пішіні полигональды (көпқырлы), цитоплазмасы базофильді болып келеді. Жасушалардың көлемдері 7-10 мкм шамасында болады. Цитоплазмасының шетінде жеке жатқан рибосомалар көптеп орналасады, гликогеннің қосындылары болады. Жасушалардың жақсы дамыған Гольджи комплексі, көптеген митохондриялары бар. Бұл аймақтардың цитоплазмасы базофильділік байқалтады.
Басты паратироциттердің өзін ашық және күңгірт жасушаларға жіктейді. Оксифильді паратироциттер кейде жеке, кейде топ құрай орналасады. Көлемі жағынан олар басты паратироциттерден ірілеу болады. Цитоплазмасында оксифильді түйіршіктер, көптеген митохондриялар болады, Гольджи кешені нашар дамыған. Бұл жасушаларды қартая бастаған басты паратироциттер деп қабылдайды.
11 Сурет. Қалқанша маңы безі
1. Оксифильді жасушалар
2. басты жасушалар
3. дәнекер тіннің қабаттары
4. Капиллярлар
Бұл екі жасушалардың арасында өтпелі жасушалар тобын да ажыратады. Паратироциттердің белсенділігі гипофиздің гормондарына тәуелді емес. Паратироциттердің кальцийдің йондарына сезімтал рецепторлары болады, бұл жасушаларға қанның құрамындағы кальцийдің мөлшеріне тікелей жауап беруге мүмкіндік жасайды.
Нәрестелерде және жас балаларда қалқанша маңы безінің құрамында тек басты жасушалар ғана анықталады. Оксифильді жасушалар 5-7 жастан бастап қана пайда болады. Адамның 20-25 жасында адипоциттердің саны көбейеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
