Жер бедерінде цифрлік модельдеуді пайдалану

Дайын цифрлік модель әртүрлі функциялды есептерді шығара алады:

- жер бедерін цифрлік модельдеу программаларының өнімдерінің функциалары топтары;

-морфометриялық көрсеткіштер есебі;

-беткейлер пішіндерінің көлденең бағалануы;

- тальви және суайрықтардың генерация және де басқа жер бедерінің сызықтарымен байланысы;

- жер бедерінің профильдерінің көлденең қимасы;

- жер бедерінің блок диаграммалары;

-аэро және ғарыштық түсірімдер;
Мәліметтер визуализациясы. Картографиялық визуализация.

Адамның цифрлік мәліметтерді қабылдау, олардың компьютер орталығында пайдалану мәліметтерді визуализациялауға әкеледі.

Геоақпараттық жүйеде картографиялық графиктердің негізгі функциясы – адам және машина арасында интерфейс болу. Қазіргі кезде геоақпараттық жүйеде программалық функкционалдығын өсіру. Картографиялық визуализация арнайы – картографияны автоматтандыру, картографиялық жүйелердің автоматтануына әкеледі.

Картографиямен геоинформатиканың өзара байланысы жаңа карта типтерін шығаруға геобейнелерге, электронды карталарды шығаруға әкелді.

Электронды карталар – бұл картографиялық бейнелеуледің компьютер экранында көрсету.

Электронды карталарды бейнелеу маңызы:

1. Геоақпарат жүйеде картографиялық мәліметтердің болуы немесе цифрлік каталар мәліметтер негізінде компьютер дисплейінде бейнелеу;

2. Электронды түрде, цифрлік мәліметтер; СD ROM дискі;

Электронды атлас бірінші рет халықаралық картографиялық конференцияда Мексикада 1987ж Арканзас атласы болды. Арканзас атласының АҚШ кешенді атластарынан айырмашылығы аз болды. Бұл атлас 16 тарауға біріккен 100 карта физико-географиялық, әлеуметтік экономикалық, тарих және география тарауларына бөлінген.

Электронды атластар жыл сайын шығарулада, оның басты бір жақсы жері аз шығындалады.Электронды атлас дайындауда 118мың $ кетті, «қағаз» атлас штатта 500 мың /нан 1млн $ кетті.

Анимация және картографиялық картографияда бейнелеу әдістері: пішін, көлем, түс, белгінің ішкі құрылысы. Анимациялық

1. Пішін анимациясы. Мысалы: халық көп қоныстанған қала, туу. Олар шартты белгілер арқылы қолданылады;

2.Түс анимациясы. Мысалы қаланың электрольді картасы, шартты белгілері ақ дөңгелекпен көрсетіледі, дөңгелек көлемі халық санына пропорционал;

3.Белгінің ішкі құрылысының анимациясы. Мұнда түспен халық құрамы көрсетіледі;
Зертханалық сабақтар .
№ 1 Жалпы географиялық карталарды оқу .

Мақсаты : студенттер географиялық және топографиялық картамен жұмыс істей білуді үйрену және географиялық , топографиялық картаны оқи , түсінуі керек

Құралдар : ұзындықты өлшейтін аспаптар, суреттер, топографиялық және географиялық карталар, дәптер, карандаш, циркуль, сызғыш, А-4 форматты қағаз және калькулятор

Тапсырмалар :

1.Карталарды жіктеу.

2. Берілген жалпы географиялық карта бойынша жергілікті жерді сипаттау.

3. Карталардың элементін сипаттау.

4. Карталарды оқу әдісі.

5. Бақылау сұрақтары.

1. Топографиялық карталарды масштабтары бойынша жіктеу.

2. Берілген топографиялық карта бойынша жергілікті жерді бағдарлау.

3. Берілген топографиялық карталармен жұмыс.

4. Бақылау сұрақтары.
№ 3 Картадағы бұрмалану.

Мақсаты : студенттер географиялық және топографиялық картамен жұмыс істей білуді үйрену және географиялық , топографиялық картаны оқи , түсінуі керек

Құралдар : ұзындықты өлшейтін аспаптар, суреттер, топографиялық және географиялық карталар, дәптер, карандаш, циркуль, сызғыш, А-4 форматты қағаз және калькулятор

Тапсырмалар :

1. Картадағы бұрмалану.

2. Проекциядағы бұрмалану түрлері.

3. Картадағы бұрмалану мөлшерін аңықтау..

4. Бақылау сұрақтары.

№ 4 Картографиялық проекция.

1. Картографиялық проекцияларды жіктеу.

2. Картографиялық проекция.

3. Тең бұрышты конустық проекцияны есептеу.

4. Бақылау сұрақтары.
№ 5 Картографиялық проекцияларды салу және есептеу.

Мақсаты : студенттер географиялық және топографиялық картамен жұмыс істей білуді үйрену және географиялық , топографиялық картаны оқи , түсінуі керек

Құралдар : ұзындықты өлшейтін аспаптар, суреттер, топографиялық және географиялық карталар, дәптер, карандаш, циркуль, сызғыш, А-4 форматты қағаз және калькулятор

Тапсырмалар :

1. Цилиндрлік, конустық, азимутальдық, жартылай конустық, жалған цилиндрлік, жалған конустық проекцияларды қағаз бетіне салу.

2. Тен бұрышты цилиндрлік проекцияны есептеу.

3. Бақылау сұрақтары.

1. 1:25000 масштабты У-34-37-В-в (Снов) топографиялық картасынан палетка көмегімен, кестеде көрсетілген варианттардың бірін пайдалана отырып участок ауданын анықтау.

2. Голубая өзенінің және Андога өзенінің жағалауындағы орманымен екі орман өсінділер массив (6611,6711 және 6610 квадраттарының біраз бөлігі ) ауданның өлшеу.

3. Бақылау сұрақтары.

№ 7 Жер бетіндегі нүктелердің орнын анықтау

1. Картадағы нүктенің геграфиялық координаталарын анықтау

2. 1: 25 000 У-34-37-В-в топографиялық карта бойынша ұсынылған кестедегі варианттардың бірі бойынша картадағы нүктенің географиялық координаталарын анықтау.

3. Бақылау сұрақтары.

1. Ұсынылған кестедегі тапсырманың варианттарының біріндегі

дирекциондық бұрыш пен меридиандардың жақындасуы мәндері бойынша нағыз азимутты анықтау.

2. Кестеде көрсетілген варианттардың бірін тандай отырып нағыз азимут пен меридиандардың жақындасуы мәндері бойынша дирекциондық бұрышты анықтау.

3. Ұсынылған кестедегі варианттардың бірі бойынша румбы мәні бойынша азимутты анықтау.

4. Бақылау сұрақтары.

№ 9 Топографиялық карталар мен пландардың номенклатурасы

Мақсаты : студенттер географиялық және топографиялық картамен жұмыс істей білуді үйрену және географиялық , топографиялық картаны оқи , түсінуі керек

Құралдар : ұзындықты өлшейтін аспаптар, суреттер, топографиялық және географиялық карталар, дәптер, карандаш, циркуль, сызғыш, А-4 форматты қағаз және калькулятор

Тапсырмалар :

1. Берілген координаталармен (оқытушы көрсетеді) 1:10 000 масштабтағы топографияялық карта қағазының номенклатурасын табу керек.

2. Беріліген номенклатурамен (оқытушы көрсетеді) карта қағазының көршілес карталар рамкаларының бойлықгар мен ендіктерін табу қажет. 3. Берілген номенклатурамен қағаздарының көршілес карталар номенклатурасын табу керек.

4. Бақылау сұрақтары.

1. Жалпы ережелер

2. Картографиялық материалдарды дайындау .

3. Картаны жасау жолдары .

4. Картаны компьютерлік бағдарламаларда құру.

5. Бақылау сұрақтары.

1. Жалпы ережелер

2. Масштабтың өзгеруіндегі генерализация ерекшелігі.

3. Бақылау сұрақтары.

1. 1: 25 000, 1: 50 000, 1:100 000 масштабтағы карталарды жасау.

2. 1:1000 000 және 1:5000 000 масштабтағы карталарды жасау.

3. Тақырыптық карталарды жасау.

4. Электронды карталарды жасау.

5. Бақылау сұрақтары.