Г. Г. Сайдуллаева ядролық реакциялар

Жұлып алу реакциясындағы поляризация құбылысы

жүктеу/скачать 268,81 Kb.

бет	14/15
Дата	23.05.2022
өлшемі	268,81 Kb.
	#144726

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Байланысты:
dokumen.pub 9786010402768

Жұлып алу реакциясындағы поляризация құбылысы. Дей-тронды жұлып алу реакциясы нəтижесінде босап шығатын протон-дар немесе нейтрондар құлайтын дейтрон мен босап шығатын бөлшектердің толқындық векторлары жатқан перпендикуляр жазықтыққа бағыттас бірен сараны поляризацияланады. Бұл поляризация құлайтын дейтрон мен шашырайтын протонның немесе ядро мен нейтронның əрекеттесуімен негізделген. Дей-тронды жұлып алу реакция өнімдерінің поляризациясын өлшеу, қалдық ядроның құрылымы жайлы қосымша мəлімет береді.

Жұлып алу реакциясындағы поляризация құбылысын сипат-

57
тау үшін тығыздық матрицасын енгіземіз, оның элементтері реакцияға қатысатын бөлшектердің спиндік күйін анықтайды.

A(d, p)B жұлып алу реакциясы жағдайында бастапқы күй-дегі тығыздық матрицасын ⁽^d ⁾ ; ⁽ ^A⁾ дейтрон мен бастапқы ядроға қатысты тығыздықтар көбейтіндісі түрінде жазамыз:

( d ) ( A ) _.

(4.26)

Дейтронның тығыздық матрицасы үш қатарлы: ^{( d )} ₁_'₁,

( ₁; ₁^' дейтрон спин проекциясының мүмкін мəндері). А ядросы

үшін тығыздық матрицасы 2I _A 1 қатары: ⁽ ^A⁾ _M _A_M _A_' . (МА жəне М_А^! ядро спин проекциясының мүмкін мəндері). Спинді

тензор бойынша жіктейміз: T ^IM	\	рангісі	I 0,1,2 жəне T ^LQ	\ .
				A
1 1			A

L 0,1,...2I _A :

\			1		T ^IM T ^IM _\
		3
1	1				IM	1	1	(4.27)

				1			T
								LQ	LQ
M _AM _A^\									^TM _AM _A^\
					2I _A 1
						LQ

Sp 1 шартына сəйкес нормалдаймыз.

^| жүйедегі соңғы күйдің тығыздық матрицасы мен бас-тапқы тығыздық матрицасы мына қатынаспен байланысады:

^| f f

(4.28)

мұндағы f – реакция матрицасы, ол (4.18) қатынасымен анық-талады.

(4.27) пайдаланып, соңғы күйдің тығыздық матрицасын:

58

| |

1

_TIM_TLQ

_p M_B | f | ₁M_A

3(2I

p B^; p^M_B

A

1) IM,LQ

||

(4.29)

1 ₁^MA^M_A

T^IM

_TLQ

^|

M^|

| f | ^|

_M| _.

|

|

p

B

1

A

1 ₁

^MA^M_A

Осыдан босап шығатын протонның тығыздық матрицасын табамыз:

^\|_\|	^\|	\|	.	(4.30)
_{p p}	_pM_B ; _pM_B
	^MB

(4.30) тығыздық матрицасының шпуры протондардың бұ-рыштық таралуын анықтайды. Реакцияның дифференциалдық қимасы:

d	(		^p_d	)Sp ^\| .	(4.31)
d

_p , _d дейтрон мен протонның жылдамдықтары. Протон-

дардың поляризациясын табу үшін нормаланған тығыздық мат-

рицасын |

спин тензорға жіктейміз T ^RT

, рангісі R=0; 1:

_{p p}

_p^|_p

(4.32)

^T_p ^|_p

T ^RT коэффициенттері босап шығатын протондардың спиндік күйін анықтайды:

T ^RT Sp ^\|	^\|		\|		T ^RT_\| .	(4.33)
_p^\|_p		_{p p}		_{p p}

Егер бастапқы ядро мен дейтрон поляризацияланбаған, онда:

T ^IM_{10 M 0}; T ^LQ_{L0 Q0}.

(4.34)

Z өсі k_d k _p векторларына көлденең болатындай координат жүйесін таңдаймыз:

_T11 _T1 1 _0,_T10 ₀
P_z T 10 ескеріп, (4.34)-ті (4.29)-ға қойып, (4.33) магнит-

тік кванттық сандардың қосындысынан алып, протондардың поляризациясын аламыз:

j( j 1 ) l( l 1 )

^Clj

P_z

(4.35)

l( l 1 )

2l 1

m | I_lj^m |² /

^Clj

| I_lj^m |² .

2l 1

Поляризацияланған əсерінен жұлып алу реакция нəтиже-сінде пайда болатын протондардың бұрыштық таралуы үшін формуласы:

d

(1

3Pd PP0 )d 0 .

(4.36)

d 0 дифференциалдық
қима. Pp0 поляризацияланбаған

дейтрондар реакциясы үшін протондардың поляризация век-торы. Поляризацияланған дейтрондар əсерінен жұлып алу реакциясы нəтижесінде (4.36)-ға сəйкес протондардың бұрыш-тық таралуы азимуталдық ассиметрияны сипаттайды. Егер

P_p⁰ ; P_d поляризация векторлары параллель болса, максимал

қима, ал қарама-қарсы бағытта болса, минимал қима болады. Жұлып алу реакция кезінде протондардың поляризациясы про-тон жəне дейтрон толқындарының шашырауына негізделген жəне мүмкін екі спин ориентациясы үшін нейтронның əртүрлі ықтималдықта жұтылуымен байланысты болады. Дейтронда нейтрон мен протон спині параллель болғандықтан, протон-дардың поляризация бағыты нейтронның спин орентациясының үлкен жұтылу ықтималдықпен жауап береді. Егер құлайтын дейтрондар поляризацияланған жəне оның бағыты жұлып алу

кезіндегі протондардың поляризация бағытымен бағыттас болғанда реакция шығымы артады.

жүктеу/скачать 268,81 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 15