Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
44 жылға дейін шағарылды ТТ –2/6 теодолиттерді кӛмегімен бұрынғы КСРО– дағы ірі тораптың бұрыштық ӛлшеулерінің негізгі кӛлемі жасалған. Ол 20 – 30 км қашықтық кезіндегі горизонталь бұрыштарды 0,5” – 0,7” дәлдікпен ӛлшеуге мүмкіндік берді. 1940 жылы “Аэрогеоприбор” зауыты ОТ –02 жоғары дәлдікті оптикалық теодолиттердің алғашқы партиясын шығарды, ол 1965 жылда жетілдіріп, ОТ – 02М шифрін иеленді. Теодолиттер 1–4 кластағы триангуляция тораптарындағы бұрыштық ӛлшеулер жүргізуге арналған. 1968 жылы ТТ –2/6 теодолитінің орнына ЦНИИГАиК-те жасалған жарты секундтық дәлдіктегі Т-05 жоғары дәлдікті оптикалық теодолиттері шығарыла басталды. Теодолиттер 1кластағы триангуляция және полигонометрия пункттеріндегі горизонталь және вертикаль бұрыштарды ӛлшеуге арналған болатын. 70 жылдардың аяғында секундтық дәлдікті жаңа оптикалық теодолиттер Т1 шығарыла бастады. Сол уақыттағы жоғары дәлдікті шетелдік теодолиттердің ішінде Theo 002– жоғары дәлдікті оптикалық әмбебап астрономиялық–геодезиялық аспабын бӛліп кӛрсетуге болады, ол астрономиялық анықтауға және геодезиялық пункттерде жоғары дәлдікті бұрыштық ӛлшеулер жүргізуге арналған. Горизонталь бұрышты ӛлшеудің орта квадраттық қателігі - 0,5” – 0,7”. Аталған теодолиттер кӛмегімен бұрынғы КСРО-ның, соның ішінде Қазақстанның да мемлекеттік геодезиялық тораптарының пукттерінде бұрыштық ӛлшеулер жүргізілді. Негізгі жоғары дәлдікті тораптарды жасау кезінде бұрыштық ӛлшеулерді ауданның әртүрлі физикалық–географиялық және климаттық жағдайларында жүргізеді. Ӛлшеудің максимальді дәлдігін қамтамасыз ету үшін және аспаптың кӛп жыл пайдалану жағдайында оған ерекше талаптар қойылады: -әртүрлі физикалық–географиялық жағдайларда және оны пайдалану мерзімінде тиімді жұмыс істеуін және бұрыштың ӛлшеулердің тұрақты дәл нәтижелерін сақтау; -аспаптар геодезиялық жұмыстарда кеңінен қолдануға ыңғайлы болуы керек, ол үшін оның салмағы, ӛлшемдері және аспаптың құны азайтылады. Жоғары дәлдікті оптикалық теодолит келесі негізгі бӛліктерден тұрады (11 сурет): |