Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Жарық сәулемен қашықтықты ӛлшеу
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
- Бұл бет үшін навигация:
- Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
| 5.2 Жарық сәулемен қашықтықты ӛлшеу
Алғашқы жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіш 1936 жылы Мемлекеттік оптикалық институтында жасалған. 1953 жылы СВВ-1 жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіш, ал 1956 жылы ЭОД-1 жоғары дәлдікті жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіш жасалып, сериялық ӛндірісіне шығарылды. Жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіш техниканың әрі қарай дамуы оптикалық Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 59 кванттық генераторлар мен жартылай ӛткізгіштердің жасалуымен байланысты. Жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіштерде қашықтық жарық толқынының приемопередатчиктерден шағылыстырғышқа дейін таралу уақыты бойынша ӛзгереді. Егер бұл уақытты , жарық жылдамдығын с деп белгілесек, онда ӛлшенентін D қашықтығы келесі формуламен ӛрнектеледі: k c D 2 / , (38) мұндағы k - дальномердің аспаптық түзетуі. Уақытты фазалық әдіспен ӛлшейді, мұнда амплитуда бойынша немесе поляризация жазықтығы бойынша модульденген жарық ағыны жіберіледі. Кейбір дальномерлерде уақыт интервалын түрлендіргіш импульстік әдісті қолданылады. Жарық модуляторы ретінде жарықты бір жазықтықта поляризациялайтын Керра ұяшығы, дифракциялық модуляторлар, литий ниобаты және басқа да элементтер негізіндегі қатты кристалдар қолданылады. Алғашқы жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіштерде жарық кӛзі ретінде лампалар, сынап лампалары , қазіргі кезде лазерлік және жартылай ӛткізгішті сәулелендіргіштер қолданылады. Инфрақызыл жарықтың жартылай ӛткізгішті сәулелендіргіштер модульденген жарық шығара алады, оған арнайы модуляторлардың қажеті жоқ. Жарық сәулелі қашықтықты ӛлшегіштерде жарықтық модуляциясының жүруі нәтижесінде ұзындығы жарық толқыны пайда болады: Г с / , (39) мұндағы Г -жарық модуляциясының жиілігі. Уақыттың әрбір кезеңінде жарық толқыны ӛз фазасымен сипатталады. Себебі, жарық толқынына шағылыстырғыштар қашықтыққа дейін және кері қарай ӛтуі үшін белгілі бір уақыт керек, дистанцияны ӛткен жарық фазасы негізгі каналдағы жарық фазасымен сәйкес келмейді. Фазалардың айырымы арнайы фаза ӛлшегіш қондырғылармен, оптикалық сызықпен, фаза айналдырғышпен немесе сандық есептеу қондырғысымен ӛлшенеді. Жарық қабылдағыш ретінде бақылаушы кӛзі, фотокӛбейткіш немесе фотокедергі қабылданады. Гармониялық тербеліс фазаларының айырымы циклді түрде ӛзгереді, ал оны тікелей ӛлшеу бір фазалық циклде (жарық модуляциясының жартылай толқынының ұзындығы) жүргізіледі. Сондықтан толық қашықтығын анықтау үшін тербеліс фазаларының айырымын модуляцияның |